Greenland Kalaallit Γροιλανδία

Η Γροιλανδία (γροιλανδικά: Kalaallit Nunaat, «Η Γη των Γροιλανδών» (Καλααλλίτ), δανικά: Grønland‎‎) είναι αυτόνομη περιοχή και συνιστώσα χώρα του Βασιλείου της Δανίας.

Το νησιωτικό αρκτικό αυτό νησί τοποθετείται γεωγραφικά στη Βόρεια Αμερική, ενώ πολιτιστικά, δημογραφικά και πολιτικά η Γροιλανδία είναι συνδεδεμένη με την Ευρώπη. Νοτιοανατολικά της Γροιλανδίας βρίσκονται ο Ατλαντικός Ωκεανός και η Ισλανδία, ανατολικά η Γροιλανδική Θάλασσα, βόρεια ο Αρκτικός Ωκεανός και δυτικά ο Κόλπος Μπάφιν και ο Καναδάς. Η Γροιλανδία είναι το μεγαλύτερο νησί της γης (αν θεωρήσουμε ότι η Αυστραλία αποτελεί το ηπειρωτικό τμήμα της Ωκεανίας και δεν την προσμετρήσουμε ως νησί) και η μεγαλύτερη εξαρτώμενη περιοχή του κόσμου, με βάση την έκταση. Περίπου το 81% της έκτασής της καλύπτεται από πάγο.

Από τις 21 Ιουνίου του 2009 η κυβέρνηση της Γροιλανδίας, απολαμβάνει μεγαλύτερη αυτονομία από τη Δανία, με περισσότερες αρμοδιότητες, και έχει δικαίωμα εκμετάλλευσης των πλούσιων φυσικών πόρων του εδάφους της.

Ιστορία

Το νησί ανακαλύφθηκε το 982 μ.Χ. από τον Νορβηγό Ερρίκο τον Ερυθρό, ο οποίος μετά από τέσσερα χρόνια έφερε στο νησί και άλλους αποίκους. Μετά το 1000, οι Εσκιμώοι του νησιού άρχισαν να γίνονται χριστιανοί, από ιεραπόστολους που έφτασαν εκεί. Τον 14ο αιώνα η νορβηγική αυτή αποικία λησμονήθηκε. Ανακαλύφθηκε για δεύτερη φορά το 1585, από τον εξερευνητή Ντέιβις και αργότερα από τον Μπάφιν. Το 1721 ιδρύθηκε από τους Σκανδιναβούς η πρώτη αποικία Γκόντχομπ, στη θέση της σημερινής πρωτεύουσας. Το 1814, που χωρίστηκε η Νορβηγία από τη Δανία, η Γροιλανδία παρέμεινε στη Δανία. Χάρη στην προστατευτική πολιτική της Δανίας, ο πληθυσμός αυξήθηκε και δημιουργήθηκαν πολλοί οικισμοί. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο διαπιστώθηκε η μεγάλη στρατηγική σημασία του νησιού. Το 1951 η Δανία επέτρεψε στις ΗΠΑ την εγκατάσταση μεγάλης αεροπορικής βάσης στο Κάνακ. Το 1979 η Γροιλανδία απέκτησε την αυτονομία της. Το 1985 οι Γροιλανδοί αποφάσισαν με δημοψήφισμα να αποχωρήσουν από την ΕΟΚ (σήμερα Ευρωπαϊκή Ένωση).

Πρώιμος πολιτισμός των Παλαιοεσκιμώων

Κατά την προϊστορική περίοδο, η Γροιλανδία φιλοξένησε αρκετές διαδοχικές πολιτισμικές ομάδες Παλαιοεσκιμώων, σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιόδου στην περιοχή. Μεταξύ του 2500 π.Χ. και του 800 π.Χ., η νότια και δυτική Γροιλανδία κατοικούνταν από την πολιτισμική ομάδα των Σακάκ. Τα περισσότερα ευρήματα αυτής της περιόδου εντοπίζονται στον κόλπο Ντίσκο. Την περίοδο μεταξύ 2400 π.Χ. και 1300 π.Χ. έχουν καταγραφεί μαρτυρίες εποικισμού και της βόρειας Γροιλανδίας από τον πολιτισμό της Πρώτης Ανεξαρτησίας, ο οποίος αναφέρεται ως μέρος των φύλων εργαλειοχρηστών του Αρκτικού Κύκλου.

Γύρω στο 800 π.Χ., ο πολιτισμός των Σακάκ εξαφανίστηκε, δίνοντας σταδιακά τη θέση του στον πρώιμο πολιτισμό των Ντόρσετ στη δυτική Γροιλανδία και στις ομάδες γνωστές ως Δεύτερη Ανεξαρτησία στις βόρειες περιοχές. Ο πολιτισμός Ντόρσετ ήταν και ο πρώτος που αναπτύχθηκε στις παράκτιες περιοχές, τόσο στις ανατολικές όσο και στις δυτικές ακτές, ενώ επιβίωσε μέχρι τον πολιτισμό της Θούλης γύρω στα 1550 μ.Χ. Ο τελευταίος είναι και ο βασικός πρόγονος των σημερινών κατοίκων. Η προέλευσή τους εντοπίζεται στην Αλάσκα γύρω στα 1000 μ.Χ. και μετανάστευσαν στη σημερινή Γροιλανδία κατά το 1300 μ.Χ.. Οι ομάδες της Θούλης εισήγαγαν νέες καινοτομίες, όπως τη χρήση ελκήθρων με σκυλιά και τα καμάκια για την αλιεία.

Ο εποικισμός των Νορβηγών

Από το 986 μ.Χ., οι δυτικές ακτές της Γροιλανδίας αποικήθηκαν από κατοίκους της Ισλανδίας και της Νορβηγίας, με την ίδρυση δύο οικισμών σε φιόρδ στη νοτιοδυτικότερη άκρη του νησιού. Η συμβίωση με τον πολιτισμό Ντόρσετ και στη συνέχεια με τους κατοίκους της Θούλης από τον Βορρά ήταν αρμονική. Οι Νορβηγοί άποικοι έγιναν υπόλογοι στην εξουσία της Νορβηγίας κατά τον 13ο αιώνα, ενώ το βασίλειο της Νορβηγίας ενώθηκε με τη Δανία το 1380 ως βασιλική σύνοδος και το 1397, με την επίσημη ένωση κάτω από τη Συνθήκη της Ένωσης του Κάλμαρ.

Οι οικισμοί, όπως το Μπραταλίντ, άκμασαν για αιώνες, αλλά εξαφανίστηκαν γύρω στον 15ο αιώνα, ίσως λόγω της έναρξης μίας μικρής παγετωνικής περιόδου. Με βάση στοιχεία από παγετωνικές μελέτες, την περίοδο μεταξύ 800 και 1300 οι περιοχές των φιόρδ της νότιας Γροιλανδίας είχαν ένα ήπιο κλίμα, με δασική βλάστηση και πόες, ενώ υπήρχε οργανωμένη κτηνοτροφία.

Η συντριβή στη Θούλη

Η αρχαία Θούλη είναι ένα νησί που αναφέρει ο αρχαίος Έλληνας ερευνητής Πυθέας τον 4ο αιώνα π.Χ.

Στις 21 Ιανουαρίου του 1968, ένα βομβαρδιστικό B-52 της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας συνετρίβη στους πάγους του Κόλπου του Πολικού Αστέρα, στη βόρεια Γροιλανδία, 11 χιλιόμετρα νότια της αμερικανικής βάσης της Θούλης. Από τα επτά μέλη του πληρώματος διασώθηκαν τα έξι, αλλά από τις τέσσερις πυρηνικές βόμβες δεν βρέθηκαν παρά μόνο ορισμένα ραδιενεργά θραύσματα. Αραιά τοποθετημένα, για να μην σπάσει ο πάγος πάνω στον οποίο στηρίχθηκαν, τα παραπήγματα της προσωρινής αμερικανικής βάσης "Χάνζικερ" αποτέλεσαν το ορμητήριο των ανδρών που έψαχναν για το θανατηφόρο χαμένο φορτίο του αεροπλάνου. Οι Αμερικανοί έσπευσαν να διαβεβαιώσουν ότι η ραδιενέργεια που εντοπίστηκε δεν είναι επικίνδυνη, χωρίς όμως να πείθουν κανέναν. Ιδίως η κυβέρνηση της Δανίας, στην οποία ανήκει η Γροιλανδία, ήταν έξαλλη με τις Η.Π.Α., αφού η συμφωνία απαγόρευσης αποθήκευσης αμερικανικών πυρηνικών όπλων σε δανικό έδαφος συμπεριλάμβανε και τον αέρα, και η πτώση του Β-52 απέδειξε ότι η Ουάσινγκτον την παραβίασε