Γιάννης Φέρτης 1938-2024 ηθοποιός

Ο Γιάννης Φέρτης (Αθήνα, 21.4.1938 - 14.4.2024) ήταν Έλληνας ηθοποιός του θεάτρου, του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Πρωταγωνιστής από τη δεκαετία του 1961 έως και 2024, σε κλασικά και σύγχρονα θεατρικά έργα, στην πρόζα και το αρχαίο δράμα.

Καλλιτεχνική σταδιοδρομία

Θέατρο: 1959-2019

Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο θέατρο το 1959 στο έργο Η ηλικία της νύχτας του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Ακολούθησαν έργα όπως Όρνιθες του Αριστοφάνη, Ευρυδίκη του Ζαν Ανούιγ, Γλυκό πουλί της νιότης του Τενεσί Ουίλιαμς, Επικίνδυνη στροφή του Τζον Πρίσλεϊ, Άσκηση πέντε δακτύλων του Πίτερ Σάφερ, Το θαύμα της Άννι Σάλιβαν του Γουίλιαμ Γκίμπσον, Η μικρή μας πόλη του Θόρντον Ουάιλντερ (σε σκηνοθεσία Μάριου Πλωρίτη), Πεγκ, καρδούλα μου του Τζον Μάνερς, Μια ιστορία του Ιρκούτσκ του Αλεξέι Αρμπούζοφ, Ένας μήνας στην εξοχή του Ιβάν Τουργκένιεφ, Ο δικέφαλος αετός του Ζαν Κοκτώ. Έγινε συνιδρυτής του Λαϊκού Πειραματικού Θεάτρου και εμφανίστηκε στα έργα Καπιταίν Σελ Καπιταίν Εσό του Σερζ Ρεζβάνι και Η μάνα του Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Από το 1967 και για μια δεκαετία, ως θιασάρχης μαζί με την Ξένια Καλογεροπούλου ανέβασε σημαντικά θετρικά έργα όπως: Ο γλάρος του Αντόν Τσέχοφ, Αφροδίτη και ντέτεκτιβ του Πίτερ Σάφερ, Καημένε μου Μάρικ του Αλεξέι Αρμπούζοφ, Ο σοβαρός κύριος Ερνέστος του Όσκαρ Ουάιλντ, Η ηδονή της τιμιότητας του Λουίτζι Πιραντέλο, Οι πεταλούδες είναι ελεύθερες του Λέοναρντ Γκερς, Ο επιθεωρητής του Νικολάι Γκόγκολ, Το αυγουστιάτικο φεγγάρι του Τζον Πάτρικ, Λουβ του Μάρεϊ Σίσγκαλ, Φτωχέ φονιά του Πάβελ Κόχουτ, Ο άνθρωπος, το κτήνος και η αρετή του Λουίτζι Πιραντέλο, Ο δάσκαλος του Μπέρτολτ Μπρεχτ και Βρικόλακες του Ερρίκου Ίψεν.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, πρωταγωνίστησε με την Αλίκη Βουγιουκλάκη στο Νυφικό κρεβάτι του Γιαν ντε Χάρντογκ, με τον θίασο Καρέζη-Καζάκου στην Παναγία των δολαρίων του Γκάρσον Κάνιν και με τους Μάνο Κατράκη και Μελίνα Μερκούρη στο έργο Συντροφιά με τον Μπρεχτ του Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Τη δεκαετία του 1980, ανέβασε με το δικό του θίασο στο θέατρο Αθηνά το Γλυκό πουλί της νιότης του Τενεσί Ουίλιαμς, με συμπρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη, το Μπεντ του Μάρτιν Σέρμαν,[1] Το τέλος της κυρίας Τσέινι του Φ. Λόνσντεϊ με συμπρωταγωνίστρια τη Μιμή Ντενίση, Το παιχνίδι του έρωτα του Πιέρ ντε Μαριβώ, τα Οργισμένα νιάτα του Τζον Όσμπορν, Το πιο αληθινό του Τομ Στόπαρντ, Αμαντέους και Μαύρη κωμωδία του Πίτερ Σάφερ, Επικίνδυνες σχέσεις του Κρίστοφερ Χάμπτον.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, πρωταγωνίστησε στις παραστάσεις Ξενοδοχείο ο παράδεισος του Ζορζ Φεντώ, Λοκαντιέρα του Κάρλο Γκολντόνι, Καινούρια σελίδα του Νιλ Σάιμον, ενώ συμμετείχε επίσης στις επιθεωρήσεις Γελάς Ελλάς αγελάς και Χορός του Οζαλόγγου.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 συνεργάστηκε με το Αμφιθέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου και ερμήνευσε τον Βόυτσεκ του Γκέοργκ Μπύχνερ (1990) και τον Άμλετ του Ουίλιαμ Σαίξπηρ (1991 και 1992).

Την περίοδο 1993-1995 ακολούθησε η συνεργασία του με τον Ρώσο σκηνοθέτη Γιούρι Λιουμπίμοφ στον Γλάρο του Αντόν Τσέχοφ, τους Δανειστές του Άουγκουστ Στρίντμπεργκ και τον Βυσσινόκηπο του Τσέχοφ.

Το 1997 ερμήνευσε τον Δον Ζουάν του Μολιέρου σε παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Βόλου. Στη συνέχεια πρωταγωνίστησε στις παραστάσεις Ούτε κρύο ούτε ζέστη του Φραντς Ξάβερ Κρόετς, ενώ συμμετείχε και στην παράσταση-αφιέρωμα στον ποιητή Γιώργο Σεφέρη με τίτλο Όπου και να ταξιδέψω....[2] Το 2000 συνεργάστηκε ξανά με το Αμφιθέατρο ερμηνεύοντας τον Φάουστ του Γιόχαν Γκαίτε. Την περίοδο 2000-2001 πρωταγωνίστησε στο έργο Ο θαυματοποιός του Μπράιαν Φρίελ στο Απλό Θέατρο, για το οποίο απέσπασε το Βραβείο Ερμηνείας Αιμίλιος Βεάκης. Το 2003 συνεργάστηκε ξανά με το Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» και πρωταγωνίστησε στην παράσταση Προσωπική συμφωνία του Ρόναλντ Χάργουντ, η οποία γνώρισε μεγάλη εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία για δύο σεζόν, ενώ συμμετείχε και στη μουσική παράσταση-αφιέρωμα των μαθητών της σχολής του Θεάτρου Τέχνης στους Κάρολο Κουν και Μάνο Χατζιδάκι Ο ύμνος στους θεούς ας πάει σε σκηνοθεσία Αθανασίας Καραγιαννοπούλου.

Το 2004 ερμήνευσε τον μονόλογο του Μ. Μακλιαμόρ Το πορτρέτο του Όσκαρ Ουάιλντ και πρωταγωνίστησε στις Τρεις αδελφές του Τσέχοφ, σε σκηνοθεσία Νικίτα Μιλιβόγεβιτς.

Το 2007 πρωταγωνίστησε στην Επιστροφή του Τζόζεφ Κόνραντ, όπου τιμήθηκε για την ερμηνεία του με το Θεατρικό Βραβείο Κοινού. Το 2008 πρωταγωνίστησε στην Επιστροφή της γηραιάς κυρίας του Φρίντριχ Ντίρενματ και το 2009 στον Βυσσινόκηπο του Τσέχοφ στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού. Το 2010 έπαιξε στο βραβευμένο έργο Ο θεός της σφαγής της Γιασμίνα Ρεζά, την περίοδο 2011-2013 στην παράσταση Ο δρόμος περνάει από μέσα του Ιάκωβου Καμπανέλλη, ενώ το 2012 ερμήνευσε τον Πατέρα του Άουγκουστ Στρίντμπεργκ. Την περίοδο 2014-2015 ερμήνευσε τον Θείο Βάνια του Αντόν Τσέχοφ. Το 2016 πρωταγωνίστησε στην παράσταση Από τη σιωπή έως την άνοιξη του Λεωνίδα Προυσαλίδη. Τη διετία 2017-2018 πρωταγωνίστησε στους Ήρωες του Ζεράρ Σιμπλερά σε σκηνοθεσία Νικίτα Μιλιβόγεβιτς, όπου και τιμήθηκε για την ερμηνεία του με το Θεατρικό Βραβείο Κοινού 2018. Το 2019 πρωταγωνίστησε στο βραβευμένο έργο της Μαρίλια Σαμπέρ Τόρες Ένας αληθινός καουμπόι.

Αρχαία τραγωδία

Το 1973 πρωταγωνίστησε στην τραγωδία Βάκχαι του Ευριπίδη στο ΚΘΒΕ. Το 1990, σε παραγωγή του Αμφιθεάτρου, ερμήνευσε τον Ορέστη στην Ορέστεια του Αισχύλου και στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή (1991). Το 1993 υποδύθηκε τον Διόνυσο στις Βάκχες του Ευριπίδη, το 1997 τον αγγελιοφόρο στον Οιδίποδα επί Κολωνώ του Σοφοκλή, σε παραγωγή του Θεάτρου Τέχνης και το 2007 τον παιδαγωγό στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Πίτερ Στάιν και παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου. Το 2014 υποδύθηκε τον βασιλιά Δαρείο στους Πέρσες του Αισχύλου σε παραγωγή του ΚΘΒΕ, ενώ το 2017 υποδύθηκε τον Φέρη στην τραγωδία Άλκηστις του Ευριπίδη σε παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου και σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου. Το 2019 είχε το ρόλο του αφηγητή στο Δάφνις και Χλόη του Λόγγου.

Κινηματογράφος και τηλεόραση

Στον κινηματογράφο, πρωταγωνίστησε σε περισσότερες από 30 ταινίες. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1961 στην ταινία ''Ποια είναι η Μαργαρίτα'' με την Τζένη Καρέζη. Την επόμενη χρονιά ερμήνευσε τον Ορέστη στην Ηλέκτρα σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη, ταινία που απέσπασε 25 διεθνείς διακρίσεις (μεταξύ των οποίων και υποψήφια για Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας). Το 2008 κέρδισε το Βραβείο Α΄ Ανδρικού Ρόλου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για την ερμηνεία του στην ταινία Σκλάβοι στα δεσμά τους σε σκηνοθεσία Τώνη Λυκουρέση.

Στην τηλεόραση, έπαιξε σε περισσότερες από 15 σειρές, με σημαντικότερες τη Δασκάλα με τα χρυσά μάτια και τον Συμβολαιογράφο το 1979.

Αφήγηση - τραγούδι

Το 1971, μαζί με την Αφροδίτη Μάνου κυκλοφόρησαν το ντουέτο Σαν με κοιτάς. Το τραγούδι χρησιμοποιήθηκε ως ηχητική επένδυση για την ταινία Εκείνο το καλοκαίρι και συμπεριλήφθηκε σε αρκετά άλμπουμ. Το 1972 συμμετείχε ως αφηγητής στο τραγούδι Τι να θυμηθώ τι να ξεχάσω του Γιώργου Νταλάρα. Το 2001, συμμετείχε ως αφηγητής με τη Λαϊκή Ορχήστρα Μίκης Θεοδωράκης στην παρουσίαση του Άξιον Εστί - Πνευματικό Εμβατήριο στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού[7] και σε λοιπές συναυλίες ανά την Ελλάδα καθώς και στο αφιέρωμα στον ποιητή Γιάννη Ρίτσο που παρουσιάστηκε στη Μακρόνησο. Το 2007 συμμετείχε ως αφηγητής στα κομμάτια Τραγούδι του παλιού καιρού και Ελένη του Μανώλη Μητσιά από το δίσκο Αργοναύτες.[8] Το 2014 συμμετείχε επίσης ως αφηγητής στο μεγάλο ορχηστρικό έργο με θεματικό χαρακτήρα, για αφηγητή, σολίστες, χορωδία και ορχήστρα Μέρες Επιταφίου, που βασίστηκε στο πρωτότυπο κείμενο του Νίκου Γκάτσου και μελοποίηση του Δημήτρη Παπαδημητρίου.

Με την ιδιαίτερα εκφραστική φωνή του έχει ντύσει πληθώρα διαφημίσεων στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο.

Προσωπική ζωή

Καταγόταν από το ορεινό χωριό Δάφνη του Νομού Φθιώτιδας.

Αποφοίτησε από τη σχολή Θεάτρου Τέχνης Κάρολου Κουν το 1958. 

Πρώτη σύζυγός του υπήρξε η ηθοποιός Ξένια Καλογεροπούλου από το 1963 έως το 1972 και δεύτερη η ηθοποιός Μιμή Ντενίση από το 1981 έως το 1988.

 Από το 2001 έως τον θανάτό του ήταν νυμφευμένος με την ηθοποιό Μαρίνα Ψάλτη.

Απεβίωσε σε ηλικία 85 ετών στις 14 Απριλίου 2024.