Florence Nightingale 1820-1910 Βρετανίδα πρωτοπόρος της νοσηλευτικής

Η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ (αγγλ.: Florence Nightingale) (12 Μαΐου 1820 – 13 Αυγούστου 1910) έμεινε στην ιστορία με το προσωνύμιο "Η Κυρία με το Φανάρι" αν και στην εποχή της ήταν γνωστη ως «Η Κυρία με το Σφυρί».

Ήταν Βρετανίδα πρωτοπόρος της σύγχρονης νοσηλευτικής, με σημαντικό έργο κοινωνικής αναμόρφωσης, αλλά και αξιοσημείωτη παρουσία στον τομέα της στατιστικής.

Βιογραφία

Η Φλόρενς γεννήθηκε σε μια πλούσια βρετανική οικογένεια σε μια βίλα στην Φλωρεντία στην ιταλική επαρχία της Τοσκάνης, από την οποία έλαβε το όνομά της. Ήταν γόνος εύπορης αγγλικής οικογένειας που είχε εγκατασταθεί στην Φλωρεντία. Όταν γύρισε με τον πατέρα της στην Αγγλία, έκανε αξιόλογες σπουδές και έμαθε λατινικά και ελληνικά. Στα είκοσί της δήλωσε στους γονείς ότι επιθυμούσε να γίνει νοσηλεύτρια, αλλά εκείνοι της το αρνήθηκαν τονίζοντας ότι ένα τέτοιο επάγγελμα δεν άρμοζε στη δική τους κοινωνική τάξη. Όταν όμως έγινε τριάντα χρονών, η Φλόρενς αποφάσισε να μείνει ανύπαντρη και να σπουδάσει νοσηλευτική στο Κάιζερσβερτ, κοντά στον Ρήνο, αλλά και σε διάφορα νοσοκομεία της Αγγλίας και της Γαλλίας. Στην διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου (1854-1855) ανέλαβε τη θέση προϊσταμένης στο νοσοκομείο Κινγκς Κόλλετζ. Σε λίγο καιρό όμως αναχώρησε για το μέτωπο επικεφαλής 28 νοσηλευτριών, και μάλιστα, παρ' όλες τις δυσκολίες, κατόρθωσε να αυξήσει τον αριθμό τους σε 100.

Εργαζόταν σε ένα νοσοκομείο στο Σκούταρι, κοντά στην Κωνσταντινούπολη, το οποίο στέγαζε 1.500 ασθενείς κάτω από πραγματικά απαίσιες συνθήκες. Το ποσοστό θνησιμότητας του νοσοκομείου είχε φτάσει το 42%, γιατί νοσηλεύονταν εκεί ασθενείς με βαριά περιστατικά από επιδημίες (τύφο, χολέρα, δυσεντερία κλπ.). Παρ' όλα αυτά η Φλόρενς κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τους ασθενείς και έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να τους απαλύνει τον πόνο.

Η εικόνα της Νάιτινγκεϊλ να κυκλοφορεί ανάμεσα στα κρεβάτια των ασθενών τη νύχτα κρατώντας ένα φανάρι ήταν τόσο αντιπροσωπευτική της ευσυνειδησίας της και της ακούραστης προσπάθειάς της να ανακουφίσει τον πόνο των ασθενών που της χάρισε το προσωνύμιο «Η Κυρία με το Φανάρι». Όμως την εποχή που εργάζονταν στον Κριμαϊκό Πόλεμο είχε μείνει γνωστή με το προσωνύμιο «Η Κυρία με το Σφυρί» γιατί κάποτε που της είχαν αρνηθεί πρόσβαση σε μία κλειδωμένη φαρμακαποθήκη εκείνη, αντίθετα από ότι θα περίμενε κανείς από μία τρυφερή νοσηλεύτρια ευγενικής καταγωγής, πήρε ένα σφυρί και έσπασε την κλειδαριά.

Μετά το τέλος του πολέμου επέστρεψε στην Αγγλία και αποσύρθηκε στην προσωπική της ζωή. Πέθανε στις 13 Αυγούστου 1910.

Σήμερα στο Γουότερλου Πλέις στο Λονδίνο υπάρχει άγαλμά της που την δείχνει να κρατά το φανάρι με το οποίο έμεινε γνωστή.

Η δράση της

Κριμαϊκός Πόλεμος

Η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ είναι αρκετά δημοφιλής για τη συνεισφορά της κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου. Το ενδιαφέρον της για τους αρρώστους άρχισε με τις αναφορές που έφταναν στη Βρετανία για τη φρικιαστική κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οι τραυματισμένοι. Στις 21 Οκτωβρίου 1854 η ίδια και ένα επιτελείο από 38 εθελόντριες νοσηλεύτριες, εκπαιδευμένες από αυτήν, μαζί με τη θεία της Μέι Σμιθ (Mai Smith), στάλθηκαν, υπό την αιγίδα του υπουργού στρατιωτικών της Μεγάλης Βρετανίας Σίντνεϋ Χέρμπερτ (Sidney Herbert) στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η νοσοκομειακή της μονάδα εγκαταστάθηκε μακριά από το θέατρο του πολέμου, σε απόσταση γύρω στα 545 χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή από την αντικρινή ακτή της Μαύρης Θάλασσας, δηλαδή από τη Μπαλακλάβα στην Κριμαία, όπου βρισκόταν η βάση του βρετανικού στρατού.

Η Νάιτινγκεϊλ έφτασε στις αρχές Νοεμβρίου του 1854 στο στρατώνα Σελιμιγιέ στο Σκούταρι (σημερινό Ουσκουντάρ της Κωνσταντινούπολης). Η ομάδα της βρήκε τους τραυματίες στρατιώτες να διαβιούν σε άθλιες συνθήκες. Τους φρόντιζε ένα νοσηλευτικό προσωπικό ανεπαρκές σε αριθμό και σκληρά εργαζόμενο, αντιμετωπίζοντας αδιαφορία από τις επίσημες αρχές. Έλλειπαν τα φάρμακα, οι συνθήκες υγιεινής ήταν ανύπαρκτες και οι μολύνσεις ήταν φαινόμενο συνηθισμένο, πολύ συχνά με μοιραία κατάληξη. Δεν υπήρχε καν εξοπλισμός για να παρασκευαστεί φαγητό για τους ασθενείς.

Με επιστολή της στους Τάιμς του Λονδίνου η Νάιτινγκεϊλ έκανε έκκληση προς τη βρετανική κυβέρνηση ζητώντας της να δώσει λύση στο πρόβλημα των κακών συνθηκών των εγκαταστάσεων. Η κυβέρνηση ζήτησε από τον φημισμένο μηχανικό Ίζαμπαρτ Μπρουνέλ (Isambart Brunel) να σχεδιάσει ένα προκατασκευασμένο νοσοκομείο που να μπορεί να συναρμολογηθεί στην Αγγλία και να σταλεί ατμοπλοϊκά στην Κωνσταντινούπολη. Το αποτέλεσμα ήταν το νοσοκομείο του Ρένκιοϊ, μονάδα μη στρατιωτική, που κατάφερε υπό τη διεύθυνση του δόκτορα Έντμουντ Αλεξάντερ να ρίξει το ποσοστό απωλειών σε λιγότερο από ένα δέκατο του αντίστοιχου ποσοστού του νοσοκομείου στο Σκούταρι. Υποστηρίζεται ότι η Νάιτινγκεϊλ μείωσε το ποσοστό θανάτων από 42% σε 2%, είτε βελτιώνοντας η ίδια τις συνθήκες υγιεινής είτε επικαλούμενη την ανώτατη Υγειονομική Επιτροπή (Sanitary Commission). Για παράδειγμα η Νάιτινγκεϊλ επέβαλε το πλύσιμο των χεριών και άλλες συνθήκες υγιεινής στο πολεμικό νοσοκομείο όπου εργαζόταν.

Στη διάρκεια του πρώτου χειμώνα της παρουσίας της στο Σκούταρι πέθαναν εκεί 4.077 στρατιώτες. Δεκαπλάσιος ήταν ο αριθμός των θανάτων από αρρώστιες όπως ο τύφος και η χολέρα παρά από πληγές στη μάχη. Αιτία γι' αυτό ήταν ο συνωστισμός, η πλημμελής λειτουργία υπονόμων και η έλλειψη αερισμού, όπως ανακάλυψε η Υγειονομική Επιτροπή, η οποία χρειάστηκε να αποσταλεί από τη βρετανική κυβέρνηση στο Σκούταρι τον Μάρτιο του 1855, έξι μήνες μετά την Νάιτινγκεϊλ. Η επιτροπή καθάρισε τους υπονόμους και βελτίωσε τον αερισμό. Το ποσοστό θανάτων έπεσε θεαματικά, η Νάιτινγκεϊλ όμως ποτέ δεν απαίτησε να της αναγνωριστεί η συμβολή της σε αυτό.