Πάντειον Πανεπιστήμιο 1930

Το Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, το οποίο συνήθως αναφέρεται απλά ως Πάντειον Πανεπιστήμιο, είναι πανεπιστήμιο με έδρα την Αθήνα.

Ιδρύθηκε το 1930 ως Ελευθέρα Σχολή Πολιτικών Οικονομικών Επιστημών από την Εταιρεία Εκπαιδευτική Αναγέννησις και ξεκίνησε να λειτουργεί επίσημα στις 18 Νοεμβρίου 1930. Η σύνδεσή του με το κράτος επιτυγχάνεται με την τοποθέτηση στην προεδρία της Διοικούσας Επιτροπής του Υπουργού Παιδείας. 

Το 1931 μετονομάστηκε σε Πάντειο Σχολή Πολιτικών Επιστημών, προς τιμήν του Αλέξανδρου Πάντου που άφησε κληροδότημα για την ίδρυση της σχολής, το 1937 ανακηρύχθηκε σε ανώτατη σχολή και γίνεται Ίδρυμα Δημοσίου Δικαίου και το 1939 έλαβε την ονομασία Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών και Δημοσίων Υπαλλήλων.

Είναι το πέμπτο αρχαιότερο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα και η πρώτη σχολή πολιτικών επιστημών της Ελλάδας. Σήμερα το Πάντειο Πανεπιστήμιο διαθέτει εννέα (9) ακαδημαϊκά Τμήματα, τα οποία καλύπτουν το φάσμα των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών. Πρύτανις του Ιδρύματος από την 1η Σεπτεμβρίου 2020 είναι η Χριστίνα Κουλούρη, Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας της Σχολής Πολιτικών Επιστημών.

Ιστορία

Η ίδρυση της Παντείου Σχολής συνδέεται με δύο κυρίως πρόσωπα. Ο πρώτος είναι ο Κύπριος Γεώργιος Σ. Φραγκούδης (1869-1939), που καταγόταν από ιστορική οικογένεια της Λεμεσού. Σπούδασε Νομι­κά στην Αθήνα και Πολιτικές Επι­στήμες στο Παρίσι. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και πολιτεύθηκε.

Ο δεύτερος με τον οποίο συνδέεται η ίδρυση της Παντείου ήταν ο Αλέξανδρος Ι. Πάντος (1888-1930) από ευκατάστατη οικογένεια του Βόλου. Σπούδασε και αυτός Νομι­κά στην Αθήνα και ύστερα Πολιτικές Επιστήμες στο Παρίσι, στην «Ελευθέρα Σχολή Πολιτικών Επιστημών των Παρισίων» (Sciences Po). Το κοινό όραμα των δύο ανδρών ήταν η ίδρυση στην Ελλάδα μιας Σχολής Πολιτικών Επι­στημών, όπως αυτή του Παρισιού. Ο Πάντος, πεθαίνοντας, έδωσε την οικονομική δυνατότητα να ολοκληρωθεί το όραμα, αφού άφηνε ολόκληρη σχεδόν την περιουσία του για την ίδρυση στην Ελλάδα «Σχολής Πολιτικών Επιστημών» κατά το σύστημα της «Ελευθέρας Σχο­λής Πολιτικών Επιστημών των Παρισίων».

Προωθώντας τις μεταρρυθμιστικές του ιδέες, ο Φραγκούδης, ισχυρό στέλεχος των Φιλελευθέρων, ίδρυσε το 1924 την Εταιρία «Εκπαιδευτική Αναγέννηση» εντοπίζοντας έτσι στην Εκπαίδευση και μάλιστα στην «Ανωτάτη» το χώρο των αναγκαίων μεταρρυθμιστικών αλλαγών. Δηλωμένος σκοπός ήταν η μόρφωση της ιθύνουσας τάξης.

Όπως επανειλημμένα διακήρυττε: «Εάν είναι αληθές ότι δια της εκπαιδεύ­σεως και μόνον είναι δυνατόν να αναδημιουργηθή η Ελληνική πατρίς, η ίδρυσις της Σχολής (εννοεί αυτήν που αργότερα έγινε Πάντειος) θα δώση το σύνθημα της εθνικής αναπλάσεως δια της δημιουργίας εστίας μελετών των εθνικών ζητημάτων και βήματος ανωτέρας μεταρρυθμιστικής διδασκαλίας». 

Για την πραγματοποίηση αυτού του στόχου, ο Γ. Φραγκούδης μέσα από την «Εκπαιδευτική Αναγέννηση» ίδρυ­σε τη Σχολή Πολιτικών Επιστημών. Φιλοδόξησε να απο­τελέσει αυτή για την Ελλάδα ό,τι ήταν η «Ελευθέρα Σχολή Πολιτικών Επιστημών» που υπήρξε εστία ανάπλασης της Γαλλικής Διοίκησης και παγκόσμιας σημασίας Ίδρυμα. Δικαιολογώντας λίγο αργότερα την ίδρυση της, έγραφε: «Με τοιαύτας σκέψεις ιδρύθη η Σχολή των Πολιτικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών, εις την οποίαν θα εδίδασκον άνδρες μεταξύ των αρίστων Ελλήνων και η οποία θα αποβεί ανωτέρα Ακαδημία ηθικής μορφώσεως και αναδημιουργίας».

Στις 2 Ιανουαρίου 1927, ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης έθετε τον θεμέλιο λίθο του κεντρικού κτιρίου, που βρίσκεται σήμερα στη λεωφό­ρο Συγγρού. Η ανέγερση του πρώτου κτιρίου της Παντείου δεν στάθηκε εύκολη. Ο Γ. Φραγκούδης για να εξεύρει τα αναγκαία χρήματα έκανε επανειλημμένες εκκλήσεις στο εσωτερικό και εξω­τερικό και αναγκάστηκε να ταξιδέψει και ο ίδιος για να πείσει τους ομογενείς της Αμερικής κυρίως, να ενισχύσουν το έργο τους.

Τα μαθήματα αρχίζουν επίσημα στις 18 Νοεμβρίου 1930 με την παρουσία του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου. Ο ίδιος φιλοδόξησε να είναι ο πρώτος καθηγητής της Σχο­λής και υπήρξε ο πρώτος δωρητής της.

Παράλληλα, ο θάνατος και προπαντός η τελευταία βού­ληση του Αλ. Πάντου, που πέθανε τον Ιούνιο του 1930, ήρθε να βοηθήσει αποφασιστικά. Επιθυμία του ήταν με το κληροδότημα που άφηνε να ιδρυθεί Σχολή Πολιτικών Επιστημών. Χάρη στην πειστικότητα και τον ενθουσιασμό του εμψυ­χωτή της ιδέας Γ. Φραγκούδη, αλλά και τη διορατικότητα και την ετοιμότητα του Ελ. Βενιζέλου που σαν πρωθυ­πουργός ήταν εκτελεστής της διαθήκης Πάντου, το κλη­ροδότημα με το κτίριο της «Εκπαιδευτικής Αναγέννησης» συγχωνεύονται το 1931 στην «Πάντειο Σχολή Πολιτικών Επιστημών».

Έτσι το αρχικό όραμα των δύο ανδρών γίνεται πραγματι­κότητα. Η Πάντειος Σχολή Πολιτικών Επιστημών λειτουργεί ως ΝΠΙΔ και ο πρώτος κανονισμός της ψηφίζεται το 1933. Με αυτόν δημιουργούνται δυο τμήματα: το Πολιτικό-Ιστορικό, που είχε δέκα τακτικές και έξι έκτακτες έδρες και το Κοινωνικό-Οικονομικό που είχε εννέα τακτικές και πέντε έκτακτες έδρες. Η φοίτηση προβλέπεται τριε­τής. Η Σχολή απονέμει πτυχίο και επίσης προβλέπεται και η απονομή διδακτορικού διπλώματος. Ο πλούτος των μαθημάτων και οι διακεκριμένοι καθηγητές που αποτέλεσαν το πρώτο διδακτικό προσωπικό (Αμαντος, Ευελπίδης, Καλλιτσουνάκης, Κεραμόπουλος, Κανελλόπουλος, Κουγέας, Κουτούπης, Λούβαρης, Σγουρίτσας, Σεφεριάδης, Σιδερής, Τσάτσος κ.ά. συνέβαλαν στο να καθιερωθεί γρήγορα η Σχολή, το 1936, σαν αυτοτελές Ίδρυμα Ανω­τάτης Εκπαίδευσης, ισότιμο προς τα Πανεπιστήμια και τις άλλες Ανώτατες Σχολές.

Δύο Πρόεδροι της Ελληνικής Δημοκρατίας υπήρξαν διαπρεπείς καθηγητές της Σχολής: ο Μιχαήλ Στασινόπουλος που διετέλεσε και πρώτος Πρύτανης της Σχο­λής (1952-1958) και ο Κωνσταντίνος Τσάτσος. Πολλοί καθη­γητές της Παντείου αναμείχθηκαν στην πολιτική, ενώ μια πλειάδα απ' αυτούς κράτησαν κατά καιρούς ή κρατούν ακόμα σημαντικές ηγετικές θέσεις στην πολιτική και γενικά δια­κρίνονται για τον ρόλο τους στη δημόσια ζωή της χώρας.

Το 1963 εισάγεται η παραδοσιακή μορφή πανεπιστημιακής οργάνωσης στη Σχολή, η φοίτηση γίνεται τετραετής και τα τμήματα της σχολής μετονομάζονται σε: 

α) Πολιτικής Επιστήμης και 

β) Δημόσιας διοίκησης.

Το 1983 η Σχολή κατατέμνεται σε τρία Τμήματα: 

α) Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών, 

β) Δημόσιας Διοίκησης και 

γ) Κοινωνιολογίας.

Το 1989 μετονομάζεται σε Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών.