Παλαιών Πατρών Γερμανός 1771-1826 μητροπολίτης

Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός (Δημητσάνα Αρκαδίας, 25 Μαρτίου 1771 - Ναύπλιο, 30 Μαΐου 1826) ήταν Έλληνας ιεράρχης, μητροπολίτης Παλαιών Πατρών και ένας από τους πρωταγωνιστές ιεράρχες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 με διπλωματική και πολιτική δράση.

Πρώτα χρόνια

Γεννήθηκε στη Δημητσάνα, γιος του Ιωάννη Γκόζια, χρυσοχόου και αγρότη και της Κανέλας Κουκουζή ή Κουκουζοπούλου, ενώ το κοσμικό του όνομα ήταν Γεώργιος. Οι γονείς του ήταν φτωχοί και άσημοι, ώστε δεν είναι με ακρίβεια γνωστό το επώνυμο του πατέρα του, αφού σε διάφορες βιογραφίες έχει εμφανιστεί ως Κοτζάς, ή Κοντζιάς, ή Κόζιας, ή Γκόζιας, ή Κοζής, ενώ ο ίδιος ο πατέρας του υπέγραφε ενίοτε και ως Ιωάννης Δημητρίου. Είχε έναν αδελφό και τέσσερεις αδελφές. Η πατρική του οικία ήταν στη θέση "Κάστρο" της Δημητσάνας, λέγεται δε ότι όταν ο Κολοκοτρώνης επισκέφθηκε τη Δημητσάνα κατά την εποχή του Όθωνα, επισκέφθηκε και το σπίτι του Γερμανού και ασπάσθηκε την εξώπορτα σε ένδειξη σεβασμού. 

Φοίτησε αρχικά στη φημισμένη Σχολή Δημητσάνας, στο Άργος και μετέπειτα στη Σχολή της Σμύρνης. Χειροτονήθηκε διάκονος λαμβάνοντας το όνομα Γερμανός από τον Μητροπολίτη Άργους και Ναυπλίου Ιάκωβο. Στις αρχές του 1797 μετέβη στη Σμύρνη και υπηρέτησε δίπλα στον μητροπολίτη Γρηγόριο που ήταν συμπατριώτης και θείος του (ο μετέπειτα πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄), τον οποίον και ακολούθησε στη Κωνσταντινούπολη και στη μετέπειτα εξορία του στο Άγιο Όρος, γενόμενος αρχιδιάκονος του Μητροπολίτη Κυζίκου Ιωακείμ. Την εποχή εκείνη ανέλαβε να διευθετήσει τις διαφορές που υπήρχαν στις σταυροπηγιακές μονές της Πελοποννήσου όπου και έφερε επιτυχώς σε πέρας κερδίζοντας την εμπιστοσύνη του ανώτερου κλήρου σε βαθμό τέτοιο που επί μια επταετία διεκπεραίωνε όλες τις υποθέσεις των απόντων από την Κωνσταντινούπολη Αρχιερέων.

Το άγαλμα του Παλαιών Πατρών Γερμανού στο Πασαλιμάνι του Πειραιά.

Κατά την παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη παρακολούθησε ανώτερα μαθήματα στην περίφημη Πατριαρχική Σχολή Ξηροκρήνης. Το 1804, ο Γερμανός συμμετείχε σε μια ομάδα από καθηγητές και μαθητές της Πατριαρχικής Σχολής Ξηροκρήνης, η οποία επιμελήθηκε και εξέδωσε ελληνικό λεξικό, το οποίο αργότερα χαρακτηρίστηκε ως «Κιβωτός της Ελληνικής Γλώσσης»

Τα Απομνημονεύματα

Ο Γερμανός έγραψε απομνημονεύματα τα οποία, πέρα από ένα σύντομο ιστορικό περί της τουρκοκρατίας, αναφέρουν γεγονότα πριν από την έναρξη της Επανάστασης και μέχρι την Εθνοσυνέλευση του Άστρους το 1823. Στο τέλος του κειμένου αναγγέλλει τη συνέχεια των απομνημονευμάτων αλλά δεν είναι γνωστή η ύπαρξη άλλου σχετικού κειμένου. Τα απομνημονεύματα εκδόθηκαν πρώτα από τον Καλλίνικο Καστόρχη το 1837 σε δύο σχεδόν πανομοιότυπες εκδόσεις. Εκεί το κυρίως κείμενο των απομνημονευμάτων καταλαμβάνει 169 σελίδες, ενώ υπάρχουν και προλεγόμενα του Ι. Φιλήμονος και ευρετήριο ονομάτων από τον ίδιο. 

Το κείμενο δεν φέρει χρονολόγηση αλλά ο Καστόρχης πιστεύει ότι ο Γερμανός άρχισε να συγγράφει τα απομνημονεύματα πριν αναχωρήσει για την αποστολή του στην Ευρώπη κατά το τρίτο έτος της Επανάστασης. Οι κληρονόμοι του Γερμανού προσέφεραν το χειρόγραφο ως δώρο στον Καστόρχη ο οποίος μετέπειτα το δώρισε στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος.

Το 1900 έγινε νεότερη έκδοση από τον Γ. Παπούλα που περιλαμβάνει προλεγόμενα περί της Δημητσάνας και βιογραφικές πληροφορίες για τον Γερμανό καθώς και άλλα ιστορικά στοιχεία. Η έκδοση αυτή έγινε κατ' αντιπαραβολή με τα χειρόγραφα υπό την επιμέλεια του Δημητρίου Καμπούρογλου. Η έκδοση περιλαμβάνει και άλλα έγγραφα του Γερμανού όπως οδηγίες προς ιερείς και ιεροκήρυκες, επιστολές κ.ά. 

Άλλη, λαϊκή έκδοση έγινε από τον εκδοτικό οίκο Τσουκαλά το 1956 στη σειρά των Απομνημονευμάτων Αγωνιστών του 1821, υπ' αριθ. 3. 

Στα απομνημονεύματα βρίσκονται επικριτικά σχόλια για τον επίσκοπο Χριστιανουπόλεως, για τη δράση των Μανιατών, για τον Παπαφλέσσα και για τα μέλη του Εκτελεστικού. Αντικειμενική θεωρείται η κρίση του για τους Τούρκους και σε γενικές γραμμές τα απομνημονεύματα κρίνονται αμερόληπτα (Κωνσταντοπούλου, σ. 122). Από τους ιστοριοδίφες διαπιστώνεται ότι ο Γερμανός είναι "σύντομος, περιεκτικός" και "φειδωλός", αναφέρεται πολύ λίγο στην προσωπική του δράση και από το έργο του λείπουν οι λέξεις ή εκφράσεις που θα πρόδιδαν ότι είναι γραμμένο από ιερωμένο, και ότι τα απομνημονεύματα "έχουν μία ξηρότητα" και παραλείπουν πολλά γεγονότα.

Μεταξύ των γεγονότων που δεν αναφέρει είναι ό,τι συνέβη κατά την αποστολή του στη Ρώμη όπου προσπάθησε να συναντήσει τον Πάπα προκειμένου να ζητήσει βοήθεια για την Επανάσταση (Κωνσταντοπούλου, σ. 122), παρ' ό,τι αναφέρει ότι του είχε ανατεθεί η σχετική αποστολή.

Επίσης δεν αναφέρει την παρουσία του στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου (έκδ. Παπούλα, σελ. 97-101.) και στη Γερουσία που συστάθηκε από την Εθνοσυνέλευση των Καλτεζών, ούτε αναφέρει την ύψωση της επαναστατικής σημαίας από τον ίδιο στην Πάτρα το βράδυ της 25 Μαρτίου 1821. Ο Σ. Καργάκος θεωρεί ότι ο Γερμανός έτσι αδικεί τον εαυτό του και τη συμβολή του στον Αγώνα, ίσως για να μη θεωρηθεί δοξομανής ή ίσως γιατί κάποια συμβάντα δεν τα θεώρησε σημαντικά. Ο Γ. Παπούλας επισημαίνει την κακή μεταχείριση που είχαν υποστεί τα χειρόγραφα του Γερμανού πριν εκδοθούν. 

Τη γνησιότητα των απομνημονευμάτων αμφισβήτησε ο ιστοριοδίφης της Αχαΐας Γ. Παπανδρέου, ενώ ο Καμπούρογλου αναφέρει επίσης ότι προσπάθησε να βρει πληροφορίες σχετικά με τη γνησιότητά τους, καθώς κυκλοφορούσαν υπόνοιες ότι μπορεί να είχαν γίνει προσθαφαιρέσεις στο κείμενο.