Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ή Καραΐσκος (Σκουληκαριά Άρτας ή Μαυρομμάτι Καρδίτσας, 1782 - Φάληρο, 23 Απριλίου 1827) ήταν Έλληνας επαναστάτης ο οποίος αρχικά υπήρξε κλέφτης και μετέπειτα σπουδαίος αρματολός και στρατάρχης της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
Το επίθετό του είναι χαϊδευτικό υποκοριστικό του Καραΐσκος, που έφερε ο πατέρας του ήρωα, Δημήτριος Ίσκος ή Καραΐσκος, Καράς επειδή ήταν μελαμψός. Πρόκειται για σύνθετη λέξη από το τουρκικό kara – που σημαίνει μαύρος – και το παλαιότερο οικογενειακό όνομα Ίσκος.
Πρώτα χρόνια
Γεννήθηκε το 1782 και ήταν νόθος γιος της Ζωής Διμισκή ή Ντιμισκή, από τη Σκουληκαριά, πρώτης εξαδέλφης του αρματολού των Ραδοβυζίων Γώγου Μπακόλα. Η μητέρα του, μετά τον θάνατο του Ιωάννη Μαυρομματιώτη, που ήταν ο πρώτος σύζυγός της, έγινε καλόγρια (γι' αυτό και του έμεινε η προσωνυμία «ο γιος της καλογριάς»). Για την ταυτότητα του πατέρα του δεν υπάρχει βεβαιότητα. Θεωρείται πιθανότερο ότι ήταν ο αρματολός του Βάλτου Δημήτριος Ίσκος ή Καραΐσκος, από φημισμένη οικογένεια σαρακατσάνικης καταγωγής που ανέδειξε πολλούς στρατιωτικούς και πολιτικούς.
Ο τόπος γέννησης
Δεν είναι απολύτως εξακριβωμένος ο τόπος γέννησης του Καραϊσκάκη . Οι πρώτοι του βιογράφοι είτε δεν αναγράφουν τον τόπο γέννησης, είτε αναφέρουν διαφορετικές περιοχές όπως ότι γεννήθηκε σε σπηλιά πλησίον του χωριού Μαυρομμάτι Καρδίτσας ή σε μοναστήρι στη Σκουληκαριά. Η επιτροπή που συνέστησε το Υπουργείο Εσωτερικών το 1927, προκειμένου να επιλύσει το θέμα της γενέτειράς του, κατέληξε στην επίσημη αναγόρευση του Μαυρομματίου ως γενέτειρας του Καραϊσκάκη. Παρ' όλα αυτά το 1997, στα πλαίσια του σχεδίου Καποδίστριας, αποφασίστηκε να δοθεί το όνομα «Γεώργιος Καραϊσκάκης» στον νεοσύστατο δήμο του νομού Άρτας στον οποίο υπάγεται έως σήμερα η Σκουληκαριά και το 2005 με προεδρικό διάταγμα καθιερώθηκε επίσημα στη Σκουληκαριά δημόσια εορτή τοπικής σημασίας, προς τιμή του Καραϊσκάκη, εντείνοντας περαιτέρω τη διαμάχη ως προς τον τόπο γέννησης του ήρωα
Τα παιδικά και νεανικά του χρόνια
Τα παιδικά του χρόνια ήταν δύσκολα λόγω του οικογενειακού του ιστορικού αλλά και επειδή αναγκάστηκε να ζει μόνος χωρίς την υποστήριξη των γονέων του. Μεγάλη ψυχολογική και κοινωνική πίεση δέχθηκε λόγω του προηγούμενου. Ήταν φιλόνικος, βλάσφημος και βωμολόχος, χαρακτηριστικά που απέκτησε από αυτά τα δύσκολα παιδικά του χρόνια. Από την παιδική του ηλικία ήδη, έκανε τα πρώτα βήματά του ως κλέφτης. Ο Καραϊσκάκης έγινε περισσότερο γνωστός μετά την ενηλικίωσή του. Νεαρός έπεσε στα χέρια του Αλή Πασά των Ιωαννίνων, όπου και φυλακίσθηκε για παράνομες πράξεις, εκεί όμως έμαθε και κάποια γράμματα. Έτσι αρχικά υπηρέτησε στην αυλή του Αλή Πασά και τον ακολούθησε στην εκστρατεία του κατά του περίφημου πασά Πασβάνογλου στο Βιδίνιο της Βουλγαρίας, φίλου του Ρήγα Φεραίου. Στη εκστρατεία εκείνη ο Καραϊσκάκης αιχμαλωτίσθηκε από τις δυνάμεις του Πασβάνογλου και κρατήθηκε για κάποιο χρόνο. Στη συνέχεια επέστρεψε στην αυλή του Αλή Πασά.
Στην αυλή του Αλή Πασά
Η πιο σκοτεινή περίοδος της ιστορίας του Καραϊσκάκη θεωρείται η παραμονή του στην αυλή του Αλή Πασά, μέχρι που λιποτάκτησε και πήγε στον Κατσαντώνη, όπως σημειώνει ο Γιάννης Βλαχογιάννης. Λέγεται πως όταν ο Αλή Πασάς ρώτησε κάποτε τον Καραϊσκάκη τι θα ήθελε να του προσφέρει, εκείνος του απάντησε: «Αν με γνωρίζεις άξιο για αφέντη, κάνε με αφέντη, αν για δούλο, κάνε με δούλο, αν για τίποτα ρίξε με στη λίμνη.»
Ο γάμος και τα παιδιά του
Κατά την πρώτη παραμονή του στην αυλή του Πασά (το 1812 ), παντρεύτηκε την Εγκολπία (Γκόλφω) Ψαρογιαννοπούλου-Σκυλοδήμου , μια όμορφη γυναίκα από γνωστή οικογένεια αρματολών και απέκτησε μαζί της τέσσερα παιδιά. Το πρωτότοκο παιδί του, ο Δημήτριος (1820-1874), ήταν άξιος συνεχιστής του έργου του, αφού έγινε στρατιωτικός και πολέμησε σθεναρά τους Τούρκους. Ακολούθησε η Πηνελόπη (κατόπιν σύζυγος του Ανδρέα Νοταρά, υπουργού του Όθωνα) και αργότερα γεννήθηκε η Ελένη και το τέταρτο παιδί του, ο Σπύρος (επίσης στρατιωτικός και πολιτικός, που διετέλεσε υπουργός στρατιωτικών). Μετά τον θάνατο του στρατηγού, την επιμέλεια των παιδιών του, ανέλαβαν ο ανηψιός του Μήτρος Σκυλοδήμος και ο Μήτρος Αγραφιώτης, το οποίο ζήτησε εγγράφως, μέσω της διαθήκης του («Να τας περιλάβουν οι δύο Μήτριδες, του Σκυλοδήμου και Αγραφιώτης», όπως χαρακτηριστικά έγραψε). Η σύζυγός του Γκόλφω, έφυγε από την ζωή το 1826, λίγο μετά την γέννηση του γιου της Σπύρου και έναν χρόνο πριν τον θάνατο του στρατηγού (το 1827), αφήνοντας πίσω της ορφανά, τα τέσσερα μικρά παιδιά της.
Η φυματίωση και η βοηθός του η Μαριώ
Στη δεύτερη διαμονή του ασχολήθηκε με το εμπόριο σφαγίων. Τα καλοκαίρια διέμενε οικογενειακά κοντά στην Καλαμπάκα. Από μικρός όμως υπέφερε από φυματίωση και τακτικά κατέφευγε σε γιατροσόφους αλλά και Έλληνες και ξένους γιατρούς. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης πήγε στα Επτάνησα για να συμβουλευθεί γιατρούς. Νοσοκόμα του και στην συνέχεια βοηθός και επιστήθια σύμβουλός του, ήταν η περίφημη Μαριώ, μία όμορφη νεοφώτιστη τουρκοκόρη, που την ανέλαβε από 8 χρονών και τον ακολουθούσε σε όλες τις μετακινήσεις και επιχειρήσεις του. Ο Καραϊσκάκης την βάπτισε Χριστιανή και την εμπιστευόταν όσο λίγους. Την έντυνε σαν άντρα αρματολό, για να μπορεί να την παίρνει κοντά του και την φώναζε Ζαφείρη. Αργότερα, η Μαριώ θεωρήθηκε ερωμένη του, πράγμα που δεν επιβεβαιώνεται από την επιστημονική έρευνα.
Φημολογία για τον θάνατό του
Ο Δημήτριος Αινιάν, γραμματέας του Καραϊσκάκη που έγραψε την βιογραφία του το 1833, αναφέρει τον τραυματισμό του αρχιστράτηγου και ότι ο Καραϊσκάκης πριν πεθάνει εμπιστεύτηκε στους Χατζηπέτρο και Γρίβα πως «...Λέγουν ότι εν παρόδω τρόπον τινά ανέφερε εις αυτούς ότι επληγώθη από το μέρος των Ελλήνων, ότι εγνώριζεν τον αίτιον και ότι, αν ήθελε ζήση, ήθελε τον κάμει γνωστόν και εις το στρατόπεδον». Δ. Αινιάν, Ο Καραϊσκάκης, σ.185.
Στο έργο «Γεώργιος Καραϊσκάκης» του Ιωάννη Ζαμπέλιου, ο αρχιστράτηγος φέρεται να λέει προς τους Χατζηπέτρο και Γρίβα : «Αύριον αν είμαι ζωντανός ακόμη, ελάτε να σας πω έναν μυστικόν», αλλά σε υποσημείωση του βιβλίου του αναφέρει ότι το «μυστικό» αυτό παρεξηγήθηκε και ερμηνεύθηκε εσφαλμένως ως «δολοφονία από κάποιον Έλληνα».
Μόνο ένας συγγραφέας, αυτόπτης απομνημονευματογράφος, υποστήριξε επίμονα την εκδοχή της δολοφονίας. Η συντριπτική πλειονότητα των πρωτογενών πηγών, μεταξύ των οποίων επίσης αυτόπτες, δέχεται ότι ο Καραϊσκάκης πυροβολήθηκε από Τούρκους. Από τους νεώτερους συγγραφείς ο Γιάννης Βλαχογιάννης υποστήριξε ότι ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος οργάνωσε την δολοφονία του Καραϊσκάκη. Την γνώμη του υιοθέτησαν οι Δημήτρης Φωτιάδης και Δημήτρης Σταμέλος. Ο Γιάννης Κορδάτος διερωτάται αν «Οι Τούρκοι τον πυροβόλησαν ή κάποιος Έλληνας όργανο του Κιουταχή ή του Κόχραν»[33]. Οι Αναστάσιος Ορλάνδος, Μέντελσον-Μπαρτόλντι, Κωνσταντίνος Ράδος, Απόστολος Βακαλόπουλος, Κυριάκος Σιμόπουλος, και Χρήστος Λούκος πιστεύουν ότι πυροβολήθηκε από Τούρκους. Οι Τρικούπης (που εκφώνησε τον επικήδειο), Παπαρρηγόπουλος, Κόκκινος και πλείστοι άλλοι δεν ασχολούνται με το θέμα. Παραθέτουμε τέλος την τραγική προειδοποίηση του Κολοκοτρώνη : «Μανθάνω, ότι εμβαίνεις εις τους ακροβολισμούς… αυτό δεν είναι έργο ιδικόν σου».
Η διαθήκη του
Η χειρόγραφη διαθήκη του
Ο Καραϊσκάκης μια μέρα πριν φύγει από την ζωή, είχε καταλάβει ότι ήταν βαριά πληγωμένος και ότι ο θάνατός του πλησίαζε. Έκατσε και έγραψε την χειρόγραφη διαθήκη του, μέσω της οποίας αποκαταστούσε τα παιδιά του και διάφορους συνεργάτες του. Η ακριβής διατύπωση ήταν η εξής:
- Σαραντατέσσαρες χιλ γρόσια εις το κεμέρι του Μήτρου Αγραφιώτη. Από αυτά αι τριάντα χιλ να δοθούν εις ταις τζούπαις μου, να τας περιλάβουν οι δύο Μήτρηδες, του Σκυλοδήμου και Αγραφιώτης. Δύω χιλιάδες να πάρη ο ένας Μήτρος και δύω ο άλλος, όπου με εδούλευαν. Χίλια να πάρουν εκείνοι όπου θα με θάψουν. Δύω χιλ έχει ο γραμματικός. Τέσσαρες χιλιάδες γρόσια της Μαργιός. Τα άλλα να μοιρασθούν δια τήν ψυχήν μου. Αυτά όπου έχω εις την σακούλαν μου να τα λάβουν οι γραμματικοί και τζαουσιάδες μου.
- Το τουφέκι και άτια μου να πάνε των παιδιών μου και ώρα μου (=το ρολόι μου). Έξ χιλ γρ μου θέλει ο Νοταράς Ιωάννης. Δεκαπέντε χιλιάδες γρόσια έχει ο Μήτρος του Σκυλοδήμου δια τον Κασηνίκα και λοιπούς, Δαγκλή και άλλους αξιωματικούς.
Βέβαια, παρά την επιθυμία του στρατηγού να δοθούν στις κόρες του 30.000 γρόσια, υπάρχουν φήμες που αναφέρουν ότι δεν έφτασαν ποτέ στα χέρια τους τα χρήματα αυτά. Με δεδομένο ότι τα τέσσερα παιδιά του έμειναν ορφανά πολύ νωρίς, αφού έχασαν και τους δύο γονείς τους (η μητέρα τους η Γκόλφω είχε ήδη φύγει έναν χρόνο πριν τον Καραϊσκάκη), την προστασία τους είχε αναλάβει ο ξάδερφός τους Μήτρος Σκυλοδήμος, συνεπώς βρίσκονταν σε άθλια οικονομική κατάσταση. Για τον λόγο αυτό, το 1828, από το νησί Κάλαμος στο οποίο διέμεναν (πλησίον της Λευκάδας), έστειλαν διάφορες επιστολές στον τότε νεοδιορισθέντα κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια, ζητώντας του να τους ενισχύσει οικονομικά. Το αίτημά τους στις επιστολές ήταν εν ολίγοις το εξής:
«Ο ερχομός σας στην Ελλάδα μας έδωσε μεγάλη εμψύχωση. Τρεις μήνες νωρίτερα από τον ερχομό σας, είχαμε γράψει στην Ελληνική κυβέρνηση, ζητώντας οικονομική στήριξη. Εστείλαμε επί τούτω τον εξάδελφόν μας Μήτρο Σκυλοδήμου, αλλά έως τώρα καμία εξοικονόμησιν δεν ίδαμε. Βρισκόμαστε σε άθλια κατάσταση. Μπορείτε να επιβεβαιώσετε τα λεγόμενά μας από όλους τους πατριώτες».
Οι επιστολές τους δεν είχαν καμία θετική απάντηση από την κυβέρνηση του Καποδίστρια και τα τρία παιδιά του Καραϊσκάκη (πλην του Δημήτρη, που ήταν στο εξωτερικό) τις έστειλαν στον Μήτρο Σκυλοδήμο για να τις παραδώσει αυτός, με την ελπίδα ότι θα κατάφερνε κάτι καλύτερο.
Η ανακομιδή των οστών του και η εγκληματική απώλειά τους
Τον Απρίλιο του 1835, οχτώ χρόνια μετά τον θάνατο και την ταφή του Καραϊσκάκη, με Βασιλικό Διάταγμα του Όθωνα, έγινε η ανακομιδή των οστών του, από τον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Σαλαμίνας. Κάποιο μέρος τους παρέμεινε στον Άγιο Δημήτριο, ενώ τα περισσότερα, μεταφέρθηκαν με ειδική πομπή στην περιοχή του Φαλήρου στον Πειραιά και τοποθετήθηκαν με συνακόλουθη πένθιμη πομπή σε ένα μνημείο, το οποίο ήταν κοντά στο σημείο όπου είχε τραυματιστεί θανάσιμα ο στρατηγός. Στην τελετή παραβρέθηκαν ο Βασιλιάς Όθωνας, η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, πρεσβευτές από άλλες χώρες, τα τρία μικρότερα παιδιά του και πλήθος κόσμου.
Μετά το πέρας της τελετής, ο Βασιλιάς Όθωνας έθεσε υπό την κηδεμονία του τις δύο κόρες του Καραϊσκάκη, ενώ έδωσε και προίκα 500 στρέμματα και 6.000 δραχμές στην Πηνελόπη, για να παντρευτεί τον Ανδρέα Νοταρά.
Δυστυχώς, 133 χρόνια μετά, κατά την διάρκεια της δικτατορίας το 1968, ο τότε δήμαρχος Πειραιά Αριστείδης Σκυλίτσης, έδωσε εντολή να ανακατασκευαστεί πλήρως το μνημείο, χωρίς όμως να δοθούν ιδιαίτερες πληροφορίες στους μηχανικούς, για την ύπαρξη των οστών του Καραϊσκάκη, καθώς και άλλων σημαντικών αγωνιστών. Το αποτέλεσμα ήταν ότι τα οστά του στρατηγού, κατά πάσα πιθανότητα πετάχτηκαν στην θάλασσα, ενώ ακόμα και σήμερα δεν έχουν δοθεί πειστικές απαντήσεις για τον τρόπο που χάθηκαν. Το κενό αυτό μνημείο διατηρείται μέχρι τις μέρες μας και βρίσκεται σε μια πλατεία δίπλα από το ομώνυμο στάδιο Καραϊσκάκη, μέσω του οποίου αποδίδεται τιμή στον μεγάλο αγωνιστή της ελληνικής επανάστασης.
Αθυροστομία
Ο Καραϊσκάκης ήταν γνωστός για τις βωμολοχίες που χρησιμοποιούσε αδιακρίτως· ακόμη και για την οικογένειά του και τον ίδιο. Ιδιαίτερα την περίοδο της Επανάστασης οι ύβρεις που εκτόξευε εναντίον των στρατιωτικών του αντιπάλων, των Μουσουλμάνων εκπροσώπων της Οθωμανικής εξουσίας, δήλωναν την ανατροπή της μέχρι τότε τάξης πραγμάτων, της κοινωνικής ιεραρχίας που βασιζόταν στην ανωτερότητα των Μουσουλμάνων επί των Χριστιανών ζιμμήδων, και το αίσθημα ανωτερότητας που η εθνική ιδέα και η συμμετοχή στην Επανάσταση χάριζαν στους πολεμιστές απέναντι στους μέχρι πρότινος κοινωνικά ανώτερους τους αντιπάλους τους.
0 Σχόλια