Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία νίκησε την αναγεννημένη Παρθική Αυτοκρατορία στην Ανατολή. Επίσης πολέμησε εναντίον των γερμανικών φύλων στη Γαλατία και τον Δούναβη, ενώ σημειώθηκε και μία στάση εναντίον του, στην Ανατολή, από τον Αβίδιο Κάσσιο, η οποία απέτυχε.
Ο Μάρκος Αυρήλιος έγραψε το περίφημο έργο Έις εαυτόν, στα ελληνικά, κατά τη διάρκεια των εκστρατειών του. Ακόμη και σήμερα θεωρείται έργο μνημείο για μια διακυβέρνηση με γνώμονα το καθήκον και την εξυπηρέτηση του συνόλου.
Τα νεανικά του χρόνια
Η οικογένεια
Ο Μάρκος Αυρήλιος ήταν ο μοναδικός γιος του Μάρκου Αννίου Βήρου του Νεότερου. Ο πατέρας του ήταν ρωμαιοϊσπανικής καταγωγής, υπηρετούσε ως πραίτωρ και απεβίωσε όταν ο γιος του ήταν τριών ετών. Η μητέρα του Δομιτία Καλβίλα, κόρη του πατρικίου Πούμπλιου Καλβίσιου Τούλου Ρούσο, καταγόταν από πλούσια οικογένεια. Είχε και μία αδελφή, την Αννία Κορνιφικία Φαυστίνα, η οποία ήταν δύο χρόνια νεότερή του. Η θεία τού πατέρα του, (από την πλευρά της μητέρας εκείνου), ήταν η Βιβία Σαβίνα, σύζυγος του αυτοκράτορα Αδριανού. Η Ρουπιλία Φαυστίνα (η γιαγιά του από την πλευρά του πατέρα του) και η Βιβία Σαβίνα ήταν κόρες της Σαλονίας Ματιδίας, ανιψιάς του αυτοκράτορα Τραϊανού. Η αδελφή του πατέρα του, η Φαυστίνα η Πρεσβύτερη, ήταν σύζυγος του αυτοκράτορα Αντωνίνου Πίου.
Μετά το τέλος του πατέρα του, ο Μάρκος Αυρήλιος ανατράφηκε από τη μητέρα του και τον παππού του, Μάρκο Άννιο Βήρο τον Πρεσβύτερο, με τους οποίους και μεγάλωσε. Ο παππούς του αυτός απεβίωσε το 138, σε ηλικία σχεδόν 90 ετών.
Αυτοκράτορας
Συναυτοκράτορας
Όταν απεβίωσε ο Αντωνίνος ο Ευσεβής στις 7 Μαρτίου του 161, ο Μάρκος Αυρήλιος αποδέχτηκε τον θρόνο με τον όρο ότι θα ήταν συναυτοκράτορας με τον Λεύκιο Βέρο και ότι και οι δύο θα ήταν Αύγουστοι. Παρόλο που θεωρητικά και οι δύο ήταν ίσοι στη νομή της εξουσίας, ο Βέρος ήταν νεότερος και πιθανόν λιγότερο δημοφιλής. Η επιθυμία του Μάρκου Αυρηλίου για τη συγκυριαρχία του Βέρου, οφειλόταν στον σεβασμό προς τη θέληση του θετού πατέρα του και ενδεχομένως στο ότι τον περισσότερο χρόνο της βασιλείας του βρισκόταν στα διάφορα μέτωπα πολεμώντας με τις διάφορες φυλές στα σύνορα της Αυτοκρατορίας. Για τη διοίκηση του στρατού χρειαζόταν ένα πολύ πειθαρχημένο και ηγετικό πρόσωπο. Αλλά κανένας δεν θα μπορούσε να βρίσκεται ταυτόχρονα στον Βορρά απέναντι στα γερμανικά φύλα και στη Μέση Ανατολή απέναντι στους Πάρθους. Ούτε μπορούσε να βάλει έναν αρχιστράτηγο για τις λεγεώνες του: ακόμη και οι παλαιότεροι και δημοφιλείς Ρωμαίοι στρατιωτικοί όπως ο Ιούλιος Καίσαρας και ο Βεσπασιανός χρησιμοποίησαν τον στρατό, για να ρίξουν την κυβέρνηση και να γίνουν απόλυτοι ηγέτες.
Ο Μάρκος Αυρήλιος έλυσε το πρόβλημα, στέλνοντας τον Λεύκιο Βέρο στην ανατολή ως αρχιστράτηγο του ρωμαϊκού στρατού στην περιοχή. Ο Βέρος έμεινε πιστός στον Μάρκο Αυρήλιο έως το τέλος του, το 169. Αυτή η συγκυριαρχία θύμιζε πολύ το παλαιό σύστημα των δύο υπάτων της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, που δεν επέτρεπε σε ένα άτομο να κρατήσει την εξουσία μόνο για τον εαυτό του. Η συγκυριαρχία θα ξαναδημιουργηθεί αργότερα στα τέλη τού 3ου αιώνα από τον Διοκλητιανό, ο οποίος θα θεσπίσει συναύγουστο και διαδόχους (τετραρχία). Μόλις ανέλαβε τον θρόνο, ο Μάρκος Αυρήλιος έκανε ό,τι και οι προκάτοχοί του, δηλαδή μεταρρυθμίσεις στους νόμους της Αυτοκρατορίας. Ευνόησε με τους νόμους του κυρίως τις ασθενείς ομάδες της Αυτοκρατορίας, όπως τους δούλους, τις χήρες και τους ανήλικους. Αναγνώρισε την εξ αίματος σχέση ως κύριο χαρακτηριστικό της κληρονομιάς. Τους νόμους για τα εγκλήματα τους χώρισε σε δύο κατηγορίες, τους πιο "αυστηρούς" και τους "λιγότερο αυστηρούς". Υπό τη βασιλεία του Μάρκου Αυρηλίου, η κατάσταση των χριστιανών παρέμεινε η ίδια από την εποχή του Τραϊανού, δηλαδή κανονικά τιμωρούνταν από τον νόμο, αλλά στην πραγματικότητα σπάνια τους τιμωρούσε. Το 177 στη Λυών, μία ομάδα χριστιανών εκτελέστηκε, αν και αυτό θεωρείται περισσότερο ευθύνη του τοπικού διοικητή.
Προκλήσεις
Παρθικοί Πόλεμοι
Στην Ασία, η ενδυναμωμένη Παρθική Αυτοκρατορία αντεπιτέθηκε το 161, νικώντας δύο ρωμαϊκές στρατιές και εισβάλλοντας στη Συρία και στην Αρμενία. Ο Μάρκος Αυρήλιος έστειλε τον συναυτοκρατορά του, Λεύκιο Βέρο να αντιμετωπίσει αυτό τον κίνδυνο που προερχόταν από τη Μέση Ανατολή. Ο πόλεμος τελείωσε επιτυχημένα για τη Ρώμη το 166, παρόλο που η επιτυχία πρέπει να αποδοθεί περισσότερο σε κατώτερους αξιωματικούς όπως ο Γάιος Αβίδιος Κάσσιος. Στην επιστροφή του στη Ρώμη, ο Βέρος ανταμείφθηκε με μία περίεργη παρέλαση θριάμβου, που συμπεριελάμβανε δύο αυτοκράτορες, τους γιούς τους και τις ανύπαντρες κόρες τους, και έμοιαζε σαν μία μεγάλη οικογενειακή γιορτή. Οι δύο γιοι του Μάρκου Αυρήλιου, ο Άννιος Βέρος και ο Κόμμοδος, τριών και πέντε ετών αντίστοιχα, έγιναν Καίσαρες για την περίσταση.
Η επιστροφή του Ρωμαϊκού Στρατού από το μέτωπο έφερε μια επιδημία, μετέπειτα γνωστή ως επιδημία του Αντωνίνου, ή επιδημία του Γαληνού, που επεκτάθηκε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μεταξύ των ετών 165 και 180 μ.Χ. Η επιδημία έγινε πανδημία, και στο τέλος αφαίρεσε τις ζωές δύο αυτοκρατόρων, του Λεύκιου Βέρου, που πέθανε το 169, και του Μάρκου Αυρήλιου που πέθανε το 180. Το όνομα της οικογένειας του Μάρκου Αυρήλιου, Αντωνίνοι, δόθηκε στην επιδημία. Η επιδημία επανεμφανίστηκε εννέα χρόνια αργότερα, και ο Ρωμαίος ιστορικός Δίων Κάσσιος έγραψε ότι σκότωνε μέχρι και 2.000 άτομα στη Ρώμη κάθε μέρα. Οι συνολικοί θάνατοι υπολογίζονται σε πέντε εκατομμύρια.
Γερμανία και Δούναβης
Αρχίζοντας από το 160, γερμανικά φύλα άρχισαν να κάνουν επιθέσεις στα βόρεια σύνορα της Αυτοκρατορίας, κυρίως στην Γαλατία και στον ποταμό Δούναβη. Πιθανόν οι επιθέσεις να προκλήθηκαν από την πίεση άλλων φύλων από τα ανατολικά. Η πρώτη εισβολή στο Σατί, στην Άνω Γερμανία αποκρούστηκε το 162. Πολύ πιο επικίνδυνη αποδείχθηκε η εισβολή των Μαρκομάνων από τη Βοημία, που ήταν υποτελείς στην Αυτοκρατορία από το 19 μ.Χ., και διέσχισαν τον Δούναβη το 166, μαζί με τους Λογγοβάρδους και άλλα γερμανικά φύλα. Την ίδια εποχή, οι Σαρμάτες επιτέθηκαν στις περιοχές μεταξύ των ποταμών Δούναβη και Τίσα.
Λόγω της κατάστασης στα ανατολικά της Αυτοκρατορίας μόνο μία αποφασιστική εκστρατεία θα μπορούσε να σταματήσει τον κίνδυνο. Ο Μάρκος Αυρήλιος και ο Λεύκιος Βέρος την ανέλαβαν από κοινού. Μετά τον θάνατο του Βέρου, το 169, ο Μάρκος Αυρήλιος οδήγησε μόνος του τις λεγεώνες εναντίον των βαρβαρικών φυλών για το υπόλοιπο της ζωής του. Οι Ρωμαίοι ηττήθηκαν από τους Κουάδους και τους Μαρκομάνους, οι οποίοι πέρασαν τις Άλπεις και πολιόρκησαν την κύρια ρωμαϊκή πόλη στη βορειοανατολική Ιταλία, την Ακυληία. Τον ίδιο καιρό, οι Κοστοβότοι (δακικό φύλο), περνώντας από την περιοχή των Καρπαθίων, εισέβαλαν στη Μοισία, στη Μακεδονία και στην Ελλάδα. Μέτα από μεγάλους αγώνες οι λεγεώνες του Μάρκου Αυρήλιου, κατάφεραν να διώξουν τους εισβολείς. Πολλά γερμανικά φύλα εγκαταστάθηκαν στη Δακία, στην Παννονία, στη Γερμανία και στην Ιταλία. Αυτό δεν ήταν κάτι το καινούριο, καθώς ο μεγάλος αριθμός των φύλων που εγκαταστάθηκαν δημιουργούσε την ανάγκη για την δημιουργία νέων συνοριακών επαρχιών στην αριστερή πλευρά του Δούναβη, στη Σαρματία και στη Μαρκομανία, συμπεριλαμβανομένων των σημερινών περιοχών της Βοημίας και Ουγγαρίας.
Τα σχέδια του αυτοκράτορα, ανατράπηκαν από μία επανάσταση στην Ανατολή, με επικεφαλής τον Αβίδιο Κάσσιο, ο οποίος διέδωσε ότι ο αυτοκράτορας πέθανε μετά από ασθένεια. Από τις ανατολικές επαρχίες, μόνο η Βιθυνία και η Καππαδοκία δεν συμμάχησαν με τους επαναστάτες. Όταν έγινε γνωστό ότι ο Μάρκος Αυρήλιος ήταν ζωντανός, η μοίρα του Κάσσιου άλλαξε, και δολοφονήθηκε από τα στρατεύματά του μετά από μόνο εκατό μέρες στην εξουσία.
Μαζί με την σύζυγό του Φαυστίνα, ο Μάρκος Αυρήλιος επισκέφθηκε τις ανατολικές επαρχίες μέχρι το 173. Επισκέφθηκε την Αθήνα, ανακηρύσσοντας τον εαυτό του προστάτη της φιλοσοφίας. Μετά τον θρίαμβό του στη Ρώμη, έκανε εκστρατεία και πάλι προς τα σύνορα στον Δούναβη. Μετά από μία αποφασιστική νίκη το 178, το σχέδιό του να καταλάβει τη Βοημία ματαιώθηκε, διότι αρρώστησε και πάλι το 180.
Κίνα των Χαν
Το 97, ο Μπάο Χαν, στρατηγός των δυτικών επαρχιών της δυναστείας των Χαν της Κίνας (220 π.Χ. - 220 μ.Χ.), έστειλε τον υποτελή του Γκαν Γιν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ο οποίος όμως συνελήφθη από τους Πάρθους κάπου κοντά στον Περσικό Κόλπο. Μπόρεσε πάντως να γράψει μία έκθεση για τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, από αυτά που άκουγε στα ταξίδια του. Παρ' όλα αυτά ένα κινέζικο βιβλίο του 5ου αιώνα μ.Χ., το Βιβλίο του αείμνηστου Χαν, γραμμένο από τον ιστορικό Φαν Γε, λέει ότι Ρωμαίοι επισκέπτες που έφτασαν στην Κίνα μέσω του θαλάσσιου δρόμου της Νότιας Θάλασσας της Κίνας, επισκέφτηκαν τον αυτοκράτορα Χουάν της δυναστείας των Χαν (βασίλεψε μεταξύ των ετών, 146-168 μ.Χ.) στη Λουογιάνγκ και του έφεραν δώρα φιλίας το 166. Το κινέζικο βιβλίο λέει ότι έφεραν τα δώρα εκ μέρους του Αντωνίνου (Αντούν), αν και ο ιστορικός Ράφε ντε Κρεσπινί λέει ότι πιθανώς ήταν Ρωμαίοι έμποροι και όχι απαραίτητα διπλωμάτες του Μάρκου Αυρήλιου Αντωνίνου.
Θάνατος και διαδοχή
Ο Μάρκος Αυρήλιος πέθανε στις 17 Μαρτίου του 180 μ.Χ. στην πόλη της Ουινδόβονας (σημερινή Βιέννη), και ο γιος και διάδοχός του Κόμμοδος, ήταν μαζί του. Θεοποιήθηκε και οι στάχτες μεταφέρθηκαν πίσω στη Ρώμη, και έμειναν στο Μαυσωλείο του Αδριανού μέχρι την καταστροφή της Ρώμης από τους Βησιγότθους το 410. Οι εκστρατείες του εναντίον των γερμανικών φύλων και των Σαρμάτων μνημονεύτηκαν από μία στήλη και έναν ναό που φτιάχτηκε προς τιμήν τους.
Ο Μάρκος Αυρήλιος έκανε τον γιο και διάδοχό του Κόμμοδο, Καίσαρα το 166 και συναυτοκράτορα το 177. Η απόφασή του να σταματήσει την εξ υιοθεσίας διαδοχή ήταν εξαιρετικά ατυχής και υπήρξε αντικείμενο κριτικής από τους μετέπειτα ιστορικούς. Ο Κόμμοδος υπήρξε κακός αυτοκράτορας και στρατηγός, ένας εγωιστής με ψυχονευρωτικά προβλήματα. Ο θάνατος του Μάρκου Αυρήλιου θεωρείται από πολλούς ως το τέλος της περίφημης Ρωμαϊκής Ειρήνης (Pax Romana). Η απόφαση του να ορίσει τον Κόμμοδο διάδοχό του ήταν μάλλον λόγω της απουσίας ικανών διαδόχων και της προσπάθειας του να αποφύγει η Αυτοκρατορία εμφύλιους πολέμους διαδοχής.
Ο ιστορικός Μάικλ Γκραντ στο βιβλίο του The Climax of Rome (1968) λέει όσον αφορά τον Κόμμοδο, "η νεανική του ζωή ήταν τόσο απογοητευτική και μη παραδοσιακή, που η καταστροφή ήταν πραγματικά αναπόφευκτη. Αλλά είτε το ήξερε αυτό ο Μάρκος είτε όχι, η επιλογή κάποιου άλλου θα σήμαινε σίγουρα εμφύλιο πόλεμο όπως οι πολυάριθμοι που έγιναν στο μέλλον.
Γάμος και παιδιά
Ο Μάρκος Αυρήλιος παντρεύτηκε τη Φαυστίνα τη Νεότερη το 145, και στην διάρκεια των τριάντα ετών του γάμου τους απέκτησε 14 παιδιά. Μόνο ένας γιος και τέσσερις κόρες έζησαν μετά το τέλος του:
Αννία Γαλερία Αυρηλία Φαυστίνα (π. 151 - μετά το 165), παντρεύτηκε τον Γναίο Κλαύδιο Σεβήρο ύπατο.
ένας γιος (απεβ. πριν το 158).
Αννία Αυρηλία Γαλερία Λουκίλλα (148/50 - 182), παντρεύτηκε πρώτα τον Λεύκιο Βέρο Συναυτοκράτορα του πατέρα της και μετά τον Τιβέριο Κλαύδιο Πομπηιανό.
Τίτος Αίλιος Αντωνίνος (μετά το 150 - πριν τις 7 Μαρτίου, 161), απεβ. το πολύ 11 ετών.
Τίτος Αίλιος Αυρήλιος (μετά το 150 - πριν τις 7 Μαρτίου 161), απεβ. το πολύ 11 ετών.
Αδριανός (152 - 157), απεβ. 5 ετών.
Δομιτία Φαυστίνα (μετά το 150 - πριν τις 7 Μαρτίου 161), απεβ. το πολύ 11 ετών.
Τιβέριος Αίλιος Αντωνίνος (152 - πριν το 156), απεβ. το πολύ 4 ετών.
Αννία Αυρηλία Φαδίλλα (159 - μετά το 211), παντρεύτηκε τον Μάρκο Πεδουκαίο Πλαύτιο Κουιντίλλο.
Αννία Κορνιφικία Φαυστίνα η Νεότερη (160 - μετά το 211), παντρεύτηκε τον Μάρκο Πετρώνιο Σούρα Μαμερτίνο.
Τίτος Αυρήλιος Φούλβος Αντωνίνος (161 - 165), απεβ. 4 ετών.
Λεύκιος Αυρήλιος Κόμμοδος Αντωνίνος Κόμμοδος (161 - 192), δίδυμος αδελφός του προηγούμενου, Ρωμαίος Αυτοκράτορας.
Μάρκος Άννιος Βήρος Καίσαρ (162-169), απεβ. 7 ετών.
Βιβία Αυρηλία Σαβίνα (170 - πριν το 217), παντρεύτηκε τον Λεύκιο Αντίστιο Βούρρο.
0 Σχόλια