Γεννήθηκε στη Μόσχα στις 9 Ιουνίου 1672. Πατέρας του ήταν ο τσάρος Αλέξιος (του οίκου των Ρομανώφ) και μητέρα του η Ναταλία Ναρύσκινα, δεύτερη σύζυγος του Αλεξίου. Υπό την ηγεσία του Πέτρου η Ρωσία μετατράπηκε από περιφερειακό βασίλειο σε υπερδύναμη της ΒΑ Ευρώπης, τερματίζοντας την κυριαρχία των Σουηδών στη Βαλτική. Για τα επιτεύγματά του, πέραν του χαρακτηρισμού Μέγας, του δόθηκε το προσωνύμιο πατέρας του ρωσικού έθνους.
Η ανάρρηση στον θρόνο
Μετά το θάνατο του Αλεξίου (1676), προτεραιότητα στο θρόνο είχαν οι δύο ζώντες πρίγκιπες από τον πρώτο του γάμο με τη Μαρία Μιλοσλάβσκαγια. Πράγματι, τσάρος ανακηρύχθηκε ο δεκαπενταετής Φιοντόρ Γ΄, καίτοι βαριά ανάπηρος και παραμορφωμένος. Στα 21 του ο Φιοντόρ απεβίωσε άτεκνος (1682) και κανονικά έπρεπε να τον διαδεχθεί ο Ιβάν Ε΄, ο οποίος ήταν όχι μόνον ανάπηρος αλλά και ψυχικά διαταραγμένος.
Βασισμένοι στην αδυναμία του Ιβάν, οι Ναρύσκιν προώθησαν παρασκηνιακά τον Πέτρο και οι Μιλοσλάβσκι απάντησαν με εξέγερση της βασιλικής φρουράς. Η τελική ειρήνευση επήλθε το καλοκαίρι του 1682 με μία συμβιβαστική λύση: οι Ιβάν και Πέτρος ενθρονίσθηκαν ως συμβασιλείς Ιβάν Ε΄ και Πέτρος Α΄, ενώ η αδελφή τους Σοφία Αλεξέγιεβνα ορίστηκε επίτροπος μέχρι την ενηλικίωσή τους.
Η περίοδος της συμβασιλείας
Για επτά χρόνια η Σοφία Αλεξέγιεβνα ήταν ο πραγματικός κυβερνήτης της χώρας. Αν και κανείς θα περίμενε πως θα μεροληπτούσε υπέρ του αδελφού της Ιβάν και θα μπορούσε να οδηγήσει τον Πέτρο ακόμα και στο θάνατο, ώστε ο θρόνος να παραμείνει στους Μιλοσλάβσκι, άσκησε με μάλλον αμερόληπτο τρόπο τα καθήκοντά της. Ο δε Πέτρος απολάμβανε την εφηβεία του ενδιαφερόμενος περισσότερο για τη ναυπηγική, η οποία έγινε η μεγάλη του αγάπη, και λιγότερο για την εξουσία.
Τα πράγματα άλλαξαν με την ενηλικίωση του νεαρού τσάρου το 1689. Φοβούμενος ότι η Σοφία δεν θα συμβιβαζόταν εύκολα με την επικείμενη απώλεια της απόλυτης εξουσίας, ο Πέτρος άρχισε να απεργάζεται την περιθωριοποίησή της. Η Σοφία το έμαθε και κατέφυγε στους παλιούς της συμμάχους, τους Στρέλτσι. Κάποιοι, όμως, ενημέρωσαν σχετικά τον Πέτρο και τον φυγάδευσαν στην οχυρωμένη Μονή της Αγ. Τριάδας (Τρόιτσα), όπου συγκεντρώθηκαν όσες δυνάμεις τού ήταν πιστές. Εν τέλει η επίτροπος υποχώρησε και κλείστηκε σε μοναστήρι, όπου έμεινε μέχρι τον θάνατό της παραιτούμενη από κάθε τίτλο και αξίωση. Λίγο νωρίτερα ο Πέτρος, με υπόδειξη της μητέρας του, είχε παντρευτεί την Ευδοξία Λοπούχινα.
Παρά τη νίκη του, ο Πέτρος δεν είχε αποκτήσει ακόμα την πραγματική εξουσία, ευρισκόμενος υπό την άμεση επιρροή της μητέρας του Ναταλίας έως το θάνατό της το 1694. Επίσης, έστω και τυπικά, ο Ιβάν εξακολουθούσε να είναι συμβασιλέας έως το 1696 που απεβίωσε.
Πίσω από τα σπουδαία επιτεύγματα του Τσάρου κρυβόταν ένας μάλλον ασθενικός άνθρωπος. Σύμφωνα με μαρτυρίες συγχρόνων του, ο Πέτρος ήταν εξαιρετικά ψηλός για την εποχή του (δύο μέτρα), έδινε όμως την εικόνα ενός καχεκτικού άνδρα. Επίσης το κεφάλι, τα χέρια και τα πόδια του ήταν δυσανάλογα μικρά για τέτοιο ύψος. Εάν λάβουμε υπ' όψιν τον πρόωρο θάνατο των αδελφών του από τον προηγούμενο γάμο του πατέρα του, αλλά και την τύχη δύο γιων του ιδίου (πέθαναν σε παιδική ηλικία), φαίνεται ότι υπήρχε στην οικογένεια κάποια κληρονομική ασθένεια που μεταδιδόταν από πατέρα σε γιο.
Ο θάνατος τον βρήκε πάντως από διαφορετικά αίτια. Το χειμώνα του 1723 εμφάνισε προβλήματα στο ουροποιητικό σύστημα. Το 1724 εγχειρίσθηκε, αλλά η κατάστασή του συνέχισε να επιδεινώνεται μέχρι τις 8 Φεβρουαρίου 1725, όταν τελικά απεβίωσε στην Αγία Πετρούπολη με ουραιμία που προκλήθηκε μάλλον από πνευμονία. Σε εξέταση της ουροδόχου κύστης (μετά θάνατον) βρέθηκε γάγγραινα.
Τον διαδέχθηκε η δεύτερη σύζυγός του Αικατερίνη Α΄, την οποία είχε ορίσει συναυτοκράτειρα από το 1724. Ήταν η πρώτη φορά που μία γυναίκα γινόταν ο απόλυτος μονάρχης της Ρωσίας, πράγμα που συνέβη χάρη στις μεταρρυθμίσεις του Πέτρου, με τις οποίες είχαν ενταχθεί και οι γυναίκες στη σειρά διαδοχής.
Οικογένεια
Νυμφεύτηκε πρώτα το 1689 την Ευδοκία Λοπούχινα, κόρη του Φιοντόρ Αβράμοβιτς Λοπούχιν, νομικού και συνταγματάρχη, και είχε τέκνα:
Αλέξιος 1690-1718, διάδοχος (τσάρεβιτς) της Ρωσίας.
Πέτρος Β΄ 1715-1730, Αυτοκράτορας της Ρωσίας.
Αλέξανδρος 1691-1692.
Παύλος 1693.
Το 1698 η Ευδοκία πείστηκε να εισέλθει σε μονή, έτσι διαζεύχθηκαν και ο Πέτρος Α΄ έκανε το 1707 δεύτερο γάμο με τη Μάρτα Σκαβρόνσκαγια (μετέπειτα Αικατερίνη Α΄ της Ρωσίας), κόρη του Σαμουήλ Σκοβρόνσκυ, αγρότη από το Μινσκ της Πολωνίας-Λιθουανίας, και είχε τέκνα:
Πέτρος 1704.
Παύλος 1705.
Αικατερίνη 1706-1708.
Άννα 1708-1728, παντρεύτηκε τον Κάρολο Φρειδερίκο του Χόλσταϊν-Γκόττορπ.
Πέτρος Γ΄ 1728-1762, Αυτοκράτορας της Ρωσίας. Νυμφεύτηκε την Σοφία Δωροθέα του Άνχαλτ-Τσερμπστ (μετέπειτα Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας). Ο Οίκος του, των Σ.Χ.Γκόττορπ, έγινε η επόμενη δυναστεία της Ρωσίας.
Ελισάβετ 1709-1762, Αυτοκράτειρα της Ρωσίας.
Μαρία 1713-1715.
Μαργαρίτα 1714-1715.
Πέτρος 1715-1719.
Παύλος 1717.
Ναταλία 1718-1725.
Πέτρος 1723, θνησιγενής.
0 Σχόλια