Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, επίσης γνωστός ως Α' ΠΠ, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ή ο Μεγάλος Πόλεμος (αγγλ. the Great War, γαλλ. Grande Guerre), όπως λεγόταν πριν το ξέσπασμα του Δεύτερου Πολέμου, ήταν η πρώτη γενικευμένη παγκόσμια σύγκρουση του 20ου αιώνα που διήρκεσε από τις 28 Ιουλίου 1914 ως τις 11 Νοεμβρίου 1918.
Στην ουσία ήταν μία μεγάλη ενδοευρωπαϊκή διένεξη με τα κύρια μέτωπα στη Γηραιά Ήπειρο, η επέκτασή της ωστόσο και στην περιφέρεια, με ενεργό συμμετοχή αποικιακών στρατευμάτων και με την εμπλοκή ακόμα και των ΗΠΑ, της προσέδωσαν τελικά την έννοια του παγκοσμίου πολέμου.Μια από τις πιο πολύνεκρες συρράξεις στην ιστορία, υπολογίζεται ότι περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη μάχη, ενώ άλλα 10 εκατομμύρια άμαχοι πολίτες πέθαναν από την κατοχή, τους βομβαρδισμούς, την πείνα, τις κακουχίες και τις ασθένειες. Οι ακρότητες και οι γενοκτονίες που τελέστηκαν από τους Οθωμανούς και η Ισπανική γρίπη του 1918 που μεταδόθηκε κατά τις μετακινήσεις των μαχόμενων, προκάλεσαν πολλά επιπλέον εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως.
Το 1914, οι Μεγάλες Δυνάμεις ήταν χωρισμένες σε δύο αντιμαχόμενες συμμαχίες, τις Ενωμένες Δυνάμεις, καλούμενες και Δυνάμεις της Αντάντ που αποτελούνταν από τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Ρωσία, και τις Κεντρικές Δυνάμεις καλούμενες και Τριπλή Συμμαχία που αποτελούνταν από τη Γερμανία, την Αυστροουγγαρία και την Ιταλία. Οι εντάσεις στα Βαλκάνια κορυφώθηκαν στις 28 Ιουνίου του 1914 μετά τη δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίσκου-Φερδινάνδου (Φραντς Φέρντιναντ), του Αυστροουγγρικού κληρονόμου, από τον Σερβοβόσνιο Γκαβρίλο Πρίντσιπ.
Η Αυστροουγγαρία κατηγόρησε τη Σερβία και οι αλληλένδετες συμμαχίες ενέπλεξαν τις δυνάμεις σε μια σειρά από διπλωματικές ανταλλαγές, γνωστές και ως "Κρίση του Ιουλίου".
Στις 28 Ιουλίου, η Αυστροουγγαρία κήρυξε τον πόλεμο στη Σερβία. Η Ρωσία υπερασπίστηκε τη Σερβία και στις 4 Αυγούστου, η σύγκρουση είχε επεκταθεί για να συμπεριλάβει τη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Βρετανία, μαζί με τις αντίστοιχες αποικιακές αυτοκρατορίες τους. Τον Νοέμβριο, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, η Γερμανία και η Αυστρία σχημάτισαν τις Κεντρικές δυνάμεις, ενώ τον Απρίλιο του 1915 η Ιταλία προσχώρησε στις Συμμαχικές Δυνάμεις της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ρωσίας και της Σερβίας.
Αντιμετωπίζοντας έναν πόλεμο σε δύο μέτωπα, η γερμανική στρατηγική το 1914 βασίστηκε σε ένα θεωρητικό σενάριο που είχε εκπονήσει ο κόμης Άλφρεντ φον Σλίφεν το 1905, όπου ο γερμανικός στρατός θα νικούσε αρχικά τη Γαλλία στα δυτικά και έπειτα θα μετατόπιζε τις δυνάμεις του προς την ανατολή για να χτυπήσει τη Ρωσία, ένα σχέδιο που όμως είχε ήδη ξεπεραστεί..
Το σχέδιο απέτυχε όταν η προέλασή τους στη Γαλλία σταμάτησε στον ποταμό Μάρνη.
Μέχρι το τέλος του 1914, οι δύο πλευρές αντιμετώπιζαν η μία την άλλη κατά μήκος του Δυτικού Μετώπου, μια συνεχόμενη σειρά χαρακωμάτων που εκτεινόταν από τη Μάγχη έως την Ελβετία, έχοντας αλλάξει ελάχιστα έως το 1917. Αντίθετα, το Ανατολικό Μέτωπο ήταν πολύ πιο ρευστό, με την Αυστροουγγαρία και τη Ρωσία να κερδίζουν και στη συνέχεια να χάνουν μεγάλες εκτάσεις εδάφους. Άλλα σημαντικά θέατρα πολέμου περιλάμβαναν τη Μέση Ανατολή, το Μέτωπο των Άλπεων και τα Βαλκάνια, φέρνοντας τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Ελλάδα στον Πόλεμο.
Οι ελλείψεις που προκλήθηκαν από το ναυτικό αποκλεισμό των Συμμάχων οδήγησαν τη Γερμανία στο να ξεκινήσει έναν ανελέητο υποβρυχιακό πόλεμο στις αρχές του 1917, φέρνοντας τις προηγουμένως ουδέτερες ΗΠΑ στον πόλεμο, στις 6 Απριλίου 1917.
Με τη νίκη τους στο Δυτικό Μέτωπο, το Γερμανικό Γενικό Επιτελείο ήλπιζε να κερδίσει μια αποφασιστική νίκη προτού οι αμερικανικές ενισχύσεις μπορούσαν να επηρεάσουν το πόλεμο και έτσι ξεκίνησε η εαρινή γερμανική επίθεση με το κωδικό όνομα "Μιχαήλ" στις 21 Μαρτίου του 1918. Παρά την αρχική τους επιτυχία, σύντομα η προέλαση σταμάτησε κοντά στο παλιό πεδίο μάχης του Σομμ, ανατολικά της Αμιένης, όπου οι Σύμμαχοι κατάφεραν να συγκρατήσουν τους Γερμανούς.
Στις 8 Αυγούστου, οι Σύμμαχοι ξεκίνησαν μια σειρά μαζικών επιθέσεων, γνωστή και ως Επίθεση των Εκατό Ημερών, και παρόλο που ο γερμανικός στρατός συνέχισε να πολεμά σκληρά, δεν μπορούσε πλέον να σταματήσει την προέλασή τους.
Οι Κεντρικές Δυνάμεις άρχισαν να καταρρέουν. Η Βουλγαρία υπέγραψε ανακωχή στις 29 Σεπτεμβρίου, ακολουθούμενη από τους Οθωμανούς στις 31 Οκτωβρίου και στη συνέχεια την Αυστροουγγαρία στις 3 Νοεμβρίου. Η Γερμανία βρέθηκε απομονωμένη, αντιμέτωπη με την εσωτερική επανάσταση που είχε ξεσπάσει και έναν στρατό στα πρόθυρα της ανταρσίας. Ο Κάιζερ Βίλχελμ παραιτήθηκε από το θρόνο στις 9 Νοεμβρίου και η νέα γερμανική κυβέρνηση υπέγραψε την ανακωχή της 11ης Νοεμβρίου 1918, φέρνοντας το τέλος των μαχών.
Η Σύνοδος της Ειρήνης του Παρισιού το 1919 επέβαλε διάφορες διευθετήσεις στις ηττημένες δυνάμεις, με πιο γνωστή αυτή της Συνθήκης των Βερσαλλιών που αφορούσε τη Γερμανία. Άλλες ήταν η Συνθήκη του Σεν Ζερμέν για την Αυστρία, η Συνθήκη του Νεϊγύ για τη Βουλγαρία, η Συνθήκη του Τριανόν για την Ουγγαρία και η Συνθήκη των Σεβρών για την Τουρκία και την Ελλάδα.
Η διάλυση της Ρωσικής, της Γερμανικής, της Οθωμανικής και της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας οδήγησε σε πολυάριθμες εξεγέρσεις και στη δημιουργία ανεξάρτητων κρατών, συμπεριλαμβανομένων της Πολωνίας, της Τσεχοσλοβακίας και της Γιουγκοσλαβίας.
Για λόγους που ακόμα συζητούνται, η αποτυχία διαχείρισης της αστάθειας που προέκυψε από αυτή την αναταραχή κατά τη διάρκεια της περιόδου του Μεσοπολέμου έληξε με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το 1939. Σε τελική φάση, δημιουργήθηκε η Κοινωνία των Εθνών.
0 Σχόλια