Η σταδιακή απώλεια της ικανότητας να επικοινωνεί το άτομο με άνοια, φέρνει δυσκολίες στον ίδιο και στο περιβάλλον του. Το άτομο δυσκολεύεται να επικοινωνήσει, συχνά δεν καταλαβαίνει τι του λένε οι άλλοι , δεν μπορεί να εκφράσει με πληρότητα τι νιώθει το ίδιο με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται και να περιορίζεται όλο και περισσότερο.
Μεγάλη δυσκολία επικοινωνίας φέρνει η εξέλιξη της ασθένειας και στους ανθρώπους που βρίσκονται κοντά του. Οι φροντιστές του μπορεί να είναι άνθρωποι από την οικογένεια του, οι οποίοι προσπαθώντας να τον φροντίσουν, αντιμετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες: Δεν επικοινωνούν με επιτυχία μαζί του και συχνά από την σταδιακή μείωση της ικανότητας για επικοινωνία που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους με άνοια, δημιουργούνται παρεξηγήσεις με αποτέλεσμα να νιώθουν όλοι αβοήθητοι και αδικημένοι.
Κάθε άτομο με άνοια είναι μοναδικό όπως μοναδικές είναι και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει στο να μεταδώσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα του. Υπάρχουν πολλές αιτίες άνοιας και η καθεμία επηρεάζει τον εγκέφαλο με διαφορετικούς τρόπους. 
Μερικές αλλαγές που μπορεί να παρατηρήσετε στον ασθενή με άνοια, είναι:
• Δυσκολία να βρει μια λέξη.
• Μπορεί να μιλά με ευφράδεια, αλλά τα λεγόμενά του να μην βγάζουν νόημα.
• Ίσως να μην μπορεί να καταλάβει τι του λέτε ή να κατανοεί ένα μέρος μόνο, αυτών που λέτε.
• Οι ικανότητες γραφής και ανάγνωσης του ατόμου με άνοια να έχουν επιδεινωθεί.
• Μπορεί να χάσει τους συνηθισμένους τρόπους κοινωνικής συμπεριφοράς στις συζητήσεις και να διακόπτει ή να αγνοεί τον ομιλητή ή να μην απαντά όταν του μιλάνε.
• Μπορεί να δυσκολεύεται να εκφράσει κατάλληλα τα συναισθήματά του.
Να θυμάστε
Η επικοινωνία αφορά την έκφραση συναισθημάτων και συμπεριφοράς & αποτελείται από τρία μέρη:
• 55% είναι σωματική έκφραση μεταδίδοντας μήνυμα που θέλουμε με εκφράσεις του προσώπου, την στάση του σώματος και χειρονομίες
• 38% είναι ο τόνος και η ένταση της φωνής μας
• 7% είναι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε
Από τα παραπάνω καταλαβαίνουμε πως εμφανίζονται οι οικογένειες και οι φροντιστές μπροστά σ’ ένα άτομο με άνοια. Έτσι, αρνητική σωματική έκφραση όπως αναστεναγμοί και σήκωμα των φρυδιών μπορούν να αναγνωριστούν εύκολα απ’ το άτομο με άνοια.
Για πιό εύκολη και ομαλή καθημερινότητα μπορείτε να δοκιμάστε
- Να καθιερώσετε προγράμματα αλλά να διατηρήσετε τις συνηθισμένες διαδικασίες: η καθημερινή ζωή για τα άτομα με άνοια είναι μπερδεμένη. Το πρόγραμμα θα δώσει τάξη και θα μειώσει τις καθημερινές αποφάσεις.
- Να υποστηρίξετε την ανεξαρτησία του ατόμου με άνοια ώστε να διατηρηθεί ο αυτοσεβασμός του. Να μην συμπεριφέρεστε σαν να μην βρίσκεται μπροστά όταν συζητάτε για την κατάσταση του με άλλους.
- Να υιοθετήσετε δραστηριότητες χρησιμοποιώντας πχ την κηπουρική.
- Να αποφύγετε τις αντιπαραθέσεις διότι προκαλείτε περιττό άγχος και στις δύο πλευρές. Να μην εφιστάτε την προσοχή σας στην αποτυχία. Υπεύθυνη είναι η ασθένεια. Δεν φταίει το ίδιο το άτομο που έχει άνοια.
- Να διατηρήσετε την αίσθηση του χιούμορ και να γελάτε μαζί με το άτομο με άνοια. Το χιούμορ ανακουφίζει το άγχος και του ανοϊκού και του φροντιστή. Δεν μπορείτε να ελέγξετε την ασθένεια αλλά μπορείτε να ελέγξετε την ανταπόκριση σας σε αυτήν.
- Να δώσετε έμφαση στην ασφάλεια του. Η απώλεια του συντονισμού της κίνησης και της μνήμης αυξάνει την πιθανότητα τραυματισμού, είτε πχ από το καυτό νερό της βρύσης, τα ελαφριά χαλάκια στο πάτωμα, τα καλώδια που μπορεί να σκοντάψει.
- Να ενθαρρύνετε τη σωματική άσκηση και υγεία ώστε να διατηρηθούν οι υφιστάμενες σωματικές και πνευματικές ικανοτήτες.
- Να βοηθήσετε το άτομο να επωφεληθεί από τις δεξιότητες που διατηρεί ήδη. Εάν ήταν πχ κηπουρός ή γιατρός ή χτίστης συμπεριλάβετε δραστηριότητες σχετικές ώστε να του δώσετε την ικανοποίηση και τον αυτοσεβασμό του. Με την πάροδο του χρόνου θα μειωθεί η ευχέρια που έχει σε αυτές τις δραστηριότητες, οπότε θα μειωθεί και η συμμετοχή σε αυτές.
- Βεβαιωθείτε ότι οι αισθήσεις του ατόμου, όπως η όραση και η ακοή, δεν έχουν αλλάξει (π.χ. τα γυαλιά οράσεως μπορεί να μην είναι πλέον τα κατάλληλα ή ένα ακουστικό μπορεί να μην λειτουργεί σωστά)
- Να του μιλάτε καθαρά, αργά, πρόσωπο με πρόσωπο και στο επίπεδο των ματιών
- Να εκδηλώσετε αγάπη και ζεστασιά μέσα από τη φροντίδα που του δείχνετε εάν αυτό δεν ενοχλεί το άτομο
- Να δώσετε προσοχή στη γλώσσα του σώματος του ατόμου – οι άνθρωποι που έχουν μειωμένη ικανότητα λόγου, επικοινωνούν με μη-λεκτικά μέσα
- Δώστε σημασία στη δική σας γλώσσα του σώματος
- Εντοπίστε τον συνδυασμό λέξεων υπενθύμισης και προτροπής, που σας επιτρέπουν να επικοινωνήσετε αποτελεσματικά με το άτομο με άνοια.
- Βεβαιωθείτε ότι έχετε την προσοχή του ατόμου προτού μιλήσετε.
Στοργική προσέγγιση
Οι άνθρωποι διατηρούν τα συναισθήματά τους μολονότι μπορεί να μην αντιλαμβάνονται τι έχει ειπωθεί, οπότε είναι σημαντικό να προστατεύουμε πάντοτε την αξιοπρέπεια και τον αυτοσεβασμό τους.
Να είστε ευέλικτοι και να δίνετε πάντοτε αρκετό χρόνο για να απαντήσει το άτομο. Όπου είναι κατάλληλο, αγγίξτε το άτομο για να διατηρήσετε την προσοχή του και να εκφράζετε συναισθήματα ζεστασιάς και συμπάθειας.
Τρόποι ομιλίας
• Να παραμένετε ήρεμοι και να μιλάτε μ’ έναν απαλό και ειλικρινή τρόπο.
• Να μιλάτε με σύντομες και απλές προτάσεις, δίνοντας προσοχή μόνο σ’ ένα θέμα την κάθε φορά.
• Να δίνετε πάντοτε αρκετό χρόνο για να γίνει κατανοητό αυτό που είπατε.
• Μπορεί να βοηθήσει αν χρησιμοποιείτε κατατοπιστικά ονόματα όποτε μπορείτε, για παράδειγμα “ο γιος σου ο Γιάννης”.
Σωματική επικοινωνία
Μπορεί να χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε ορισμένες χειρονομίες και εκφράσεις του προσώπου για να γίνετε κατανοητοί.
Το να δείξετε μπορεί να βοηθήσει.
Το άγγιγμα και το κράτημα του χεριού μπορεί να βοηθήσει για να κρατήσετε την προσοχή του ατόμου και να καταλάβει το ενδιαφέρον σας.
Μ’ ένα ζεστό χαμόγελο κι ένα γέλιο που θα το μοιραστείτε μαζί με το άτομο, συχνά γίνεται περισσότερο αντιληπτό απ’ ότι με λέξεις.
Το σωστό περιβάλλον
• Προσπαθήστε να αποφεύγετε να υπάρχουν άλλοι θόρυβοι μέσα στο δωμάτιο όπως από την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο.
• Αν παραμείνετε ακίνητοι ενώ μιλάτε θα είναι ευκολότερο για το άλλο άτομο να παρακολουθεί αυτά που λέτε, ειδικά αν μπορεί να σας βλέπει.
• Η διατήρηση μιας τακτικής ρουτίνας βοηθά στην ελάττωση της σύγχυσης και βελτιώνει την επικοινωνία.
• Αν όλοι χρησιμοποιούν την ίδια προσέγγιση δημιουργείται πολύ λιγότερη σύγχυση. Η επανάληψη του ίδιου μηνύματος με ακριβώς τον ίδιο τρόπο είναι σημαντικό για ολόκληρη την οικογένεια και όλους τους φροντιστές.
Τι ΔΕΝ πρέπει να κάνετε
- Μη διαφωνείτε με το άτομο. Το μόνο που θα καταφέρετε είναι τα χειροτερέψετε τα πράγματα.
- Μη δίνετε διαρκώς εντολές στο άτομο.
- Μη του λέτε τι δεν μπορεί να κάνει. Αντί γι’ αυτό προτείνετε τι μπορεί να κάνει το άτομο.
- Μην πατρονάρετε το άτομο. Ο υπεροπτικός τόνος της φωνής μπορεί να γίνει αντιληπτός ακόμη κι αν το άτομο δεν καταλαβαίνει τις λέξεις.
- Μη κάνετε πολλές άμεσες ερωτήσεις που βασίζονται στην καλή μνήμη.
- Μη μιλάτε μπροστά στο άτομο σαν να μη βρίσκεται εκεί.
Φροντίδα για τον φροντιστή
Οικογένεια
Η μεγαλύτερη πηγή υποστήριξης και βοήθειας για τον Έλληνα ασθενή με άνοια είναι η οικογένεια του. Μπορεί όμως και να είναι η μεγαλύτερη πηγή πίεσης για αυτόν λόγω έλλειψης γνώσης. Συχνά ένας συγγενής επωμίζεται την φροντίδα του ατόμου με άνοια και δέχεται αρκετή πίεση από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Χρήσιμη είναι μία οικογενειακή συνάντηση ώστε να κατανοηθεί η ασθένεια από όλους και να συζητηθεί το θέμα της φροντίδας του ασθενή.
Όσο εξελίσσεται η ασθένεια τόσο πιο απαιτητική φροντίδα χρειάζεται ο ασθενής. Στο πρώτο στάδιο άνοιας που αυτοεξυπηρετείται η φροντίδα είναι πολύ λιγότερη από το δεύτερο και τρίτο στάδιο που πραγματικά μπορεί να χρειάζεται βοήθεια στην τουαλέτα, στο μπάνιο, στην κατάποση, στο φαγητό. Αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι ένας άνθρωπος που φροντίζει έναν ασθενή με άνοια, μπορεί να απασχολείται μαζί του 24 ώρες το 24ωρο. Αυτό είναι ανθρωπίνως αδύνατο.
Είναι πολύ σημαντική η φροντίδα στον φροντιστή του ασθενή. Ακόμη και ο ίδιος ο φροντιστής μπορεί στην αρχή να μην αντιλυφθεί ότι θα ξεπεράσει τις δυνάμεις του και μπορεί να θελήσει να αναλάβει αποκλειστικά τον ασθενή.
Καλό είναι είτε ο ίδιος ως φροντιστής, είτε κάποιος δικός του άνθρωπος να τον προτρέψει και στη δική του φροντίδα:
Μιλήστε για όσα σας προβληματίζουν
Μοιραστείτε τα συναισθήματα σας σχετικά με τη φροντίδα που παρέχετε. Μην κλείνεστε στον εαυτό σας διότι και η φροντίδα που θα παρέχεται στον ασθενή θα γίνει αντιληπτά πιό δύσκολη. Αναγνωρίζοντας τα συναισθήματα σας και εξωτερικεύοντας τις εμπειρίες σας, θα είναι πιο εύκολη η αντιμετώπισή τους. Δεχτείτε την υποστήριξη που μπορεί να σας παρέχουν οι άλλοι.
Βρείτε χρόνο για τον εαυτό σας:
Είναι σημαντικό να βρειτε χρόνο για τον εαυτό σας. Περάστε χρόνο με άλλους, να παραμείνετε κοινωνικά ενεργοί, να απολαύσετε το χόμπυ σας, να διασκεδάσετε. Είναι σημαντικό για εσάς, τον φροντιστή.
Να γνωρίζετε τα όριά σας
Μοιραστείτε τα συναισθήματα σας σχετικά με τη φροντίδα που παρέχετε. Μην κλείνεστε στον εαυτό σας διότι και η Μην επιβαρύνεστε εξαντλώντας τα όρια σας. Συνειδητοποιήστε τις αντοχές σας πριν την υπερβολική κούραση. Προφυλαχτείτε από οποιαδήποτε κρίση.
Ζητήστε και δεχτείτε συμβουλές
Δεν πρέπει να κατηγορεί κανείς τον εαυτό του ή το άτομο με άνοια για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Η ασθένεια είναι η μόνη αιτία γι’ αυτό. Αν η σχέση με τους συγγενείς και τους φίλους επηρεάζεται αρνητικά, δεν πρέπει να κατηγορεί κανείς τον εαυτό του ή εκείνους. Πρέπει να βρει τι προκάλεσε αυτή την αλλαγή και να το συζητήσει μαζί τους. Η σχέση σας με τους άλλους αποτελεί πηγή υποστήριξης για τον ασθενή με άνοια. Είναι σημαντικός παράγοντας και για τον ίδιο, αλλά και για το άτομο που τον φροντίζει.
Μην κατηγορείτε τον εαυτό σας
Η ασθένεια της άνοιας εξελίσσετε συνεχώς στον ασθενή. Και η φροντίδα που του παρέχεται καλό είναι να μεταβάλλεται αναλόγως. Ζητήστε συμβουλές σχετικά με τις αλλαγές που βιώνετε στο δικό σας ρόλο αλλά και για τις αλλαγές που συμβαίνουν στο άτομο με άνοια.
Ο άνθρωπος που φροντίζει τον ασθενή με άνοια είναι σημαντικός τόσο για τον εαυτό του όσο και για το άτομο με άνοια. Χωρίς τον φροντιστή, ο ασθενής δεν θα μπορούσε να τα καταφέρει. Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό ο φροντιστής να φροντίζει τον εαυτό του.
Δεχτείτε τη βοήθεια κάποιων φίλων ή μελών της οικογένειας σας προς τον ασθενή. Είναι πολύ πιθανό να θέλουν να προσφέρουν και να συμμετέχουν στην φροντίδα του. Δώστε τους τις απαραίτητες κατευθύνσεις αν δεν ξέρουν τον τρόπο.
Λάβετε υποστήριξη στον ρόλο σας ως φροντιστής χρησιμοποιώντας κάθε ιατρική βοήθεια. Ο γιατρός, ο νοσηλευτής ή ο επαγγελματίας φροντιστής θα σας προσφέρουν όλη την βοήθεια που χρειάζεστε, όπως:
Ιατρική βοήθεια για τη διάγνωση της νόσου και για την παρακολούθηση του ασθενή από τον ιατρό που θα τον αναλάβει.
Βοήθεια με τα πρακτικά ζητήματα της περίθαλψης όπως ιατρικά κρεβάτια, οξυγόνο κα αναλόγως την κατάσταση του ασθενή
Διαλείμματα από τη περίθαλψη με επαγγελματίες φροντιστές που μπορούν να αναλάβουν την διαλλειματική ή ακόμα και την εξ’ ολοκλήρου φροντίδα του ασθενή αν χρειαστεί.
Συστηματικοί έλεγχοι της υγείας
Περίθαλψη στο σπίτι με νοσοκόμο, εφ’ όσον χρειάζεται
Πληροφόρηση σχετικά με την ασθένεια και παροχή συμβουλών για την καλύτερη εξέλιξη της.
Όλα αυτά συμπεριλαμβάνονται στα «Εξειδικευμένα προγράμματα για κατ’ οίκον φροντίδα», από το γραφείο μας.
0 Σχόλια