Η κατάλληλη διατροφή, η άσκηση, ο επαρκής ύπνος και άλλες συνήθειες φροντίδας της υγείας, είναι άκρως σημαντικά για έναν υγιή νου. Αναλόγως, λοιπόν, με την πάθηση ή τη σωματική κατάσταση από την οποία προκύπτει η ανάγκη είτε για περισσότερη διαύγεια ή για βελτίωση της μνήμης, όξυνση των αισθήσεων ή κάποια άλλη λειτουργία, στην οποία μπορεί να βοηθήσει η βοτανοθεραπεία, μπορεί να χρειαστούν διαφορετικές δράσεις βοτάνων.
Αν, για παράδειγμα, υπάρχει ανάγκη για περισσότερη διαύγεια λόγω έντονου άγχους, επιλέγονται βότανα με χαλαρωτική ή αγχολυτική ή και προσαρμογόνο δράση, που βοηθούν δηλαδή τον οργανισμό να ανταπεξέλθει καλύτερα στο στρες που προέρχεται είτε από το εξωτερικό είτε από το εσωτερικό περιβάλλον, όπως τις έντονες σκέψεις που μπορεί να προκαλούν άγχος. Στην περίπτωση της κατάθλιψης, προτείνονται βότανα με αντικαταθλιπτική δράση.
Συχνά, όταν το νευρικό σύστημα είναι εξαντλημένο, προτείνονται βότανα που λειτουργούν με επανορθωτικό τρόπο, που συμβάλλουν στην επούλωση ή “θρέψη” των νευρώνων και στην αποδοτικότερη λειτουργία των εγκεφαλικών συνάψεων.
Πολλά από τα βότανα που είναι ευρέως γνωστά για την θετική επίδρασή τους στον εγκέφαλο, είναι τονωτικά της περιφερικής κυκλοφορίας ή και της μικροκυκλοφορίας του εγκεφάλου, βελτιώνοντας την τροφοδότηση του εγκεφάλου με οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες.
Υπάρχει μια επιπλέον κατηγορία βοτάνων, τα λεγόμενα “νοοτροπικά”, όρος που εφηύρε ο Ρουμάνος χημικός και ψυχολόγος Κορνήλιος Γκιουρτζέα το 1972, λίγα χρόνια αφού ανακάλυψε το πρώτο φάρμακο βελτίωσης της νοητικής λειτουργίας.
Η λέξη “νοοτροπικό” προκύπτει από τις ελληνικές λέξεις “νους” και “τροπή” και αφορά ουσίες που αλλάζουν τη νοητική λειτουργία, προσφέροντας περισσότερη διαύγεια, βελτιώνοντας τη μνήμη και την ταχύτητα της νοητικής και μαθησιακής αποδοτικότητας.
Πρόκειται για μια κατηγορία ουσιών που αυξάνουν το επίπεδο της εγκεφαλικής δραστηριότητας χωρίς να προκαλούν νάρκωση ή διέγερση, στηρίζουν τους μηχανισμούς του εγκεφάλου σε συνθήκες μη επαρκούς οξυγόνωσης, προστατεύουν τον εγκέφαλο από φυσικές ή χημικές τοξίνες και δεν είναι οι ίδιες τοξικές.
Κάποιες από αυτές τις ουσίες είναι φυσικές, από τις πιο γνωστές είναι η καφεΐνη, η νικοτίνη και το CBD, ενώ υπάρχουν στην αγορά πολλά νοοτροπικά ή αλλιώς “έξυπνα” φάρμακα.
Τα “έξυπνα βότανα” έχουν ερευνηθεί για τη νοοτροπική τους δράση και επιλέγονται υπέρ των αντίστοιχων φαρμάκων λόγω της αποδοτικότητάς τους, αλλά και επειδή είναι συχνά ασφαλέστερα, εφόσον φυσικά λαμβάνονται σε ασφαλή δοσολογία, με την επίβλεψη γιατρού ή ειδικού, ώστε να μην αντενδείκνυνται στις ειδικές συνθήκες υγείας.
Από τα πολλά βότανα που έχουν θετική επίδραση στη λειτουργία του εγκεφάλου, μόνο κάποια έχουν ερευνηθεί και προωθηθεί ειδικά για τη νοοτροπική τους δράση. Τα περισσότερα νοοτροπικά βότανα έχουν γίνει γνωστά λόγω της χρήσης τους σε διαφορετικά παραδοσιακά μοντέλα θεραπείας, όπως η Αγιουρβέδα, η Κινέζικη ιατρική ή άλλες παραδοσιακές πρακτικές ανά τον κόσμο. Σταδιακά, η ζήτηση των νοοτροπικών βοτάνων αυξάνεται όλο και περισσότερο παγκοσμίως.
Από τα πιο οικεία μας, τα βότανα που βρίσκουμε εύκολα στην Ελλάδα, το Δεντρολίβανο, το Φασκόμηλο, ο Κρόκος, το Κάρδαμο, το Μελισσόχορτο, η Λεβάντα και η Άγρια Βρώμη, έχουν νοοτροπικές ιδιότητες. Από τα πιο γνωστά ξένα νοοτροπικά βότανα, πολλά είναι και “προσαρμογόνα”, όπως η Ροντιόλα, το Γκότου- κόλα, η Μάκα, το Αμερικάνικο και το Κινέζικο Τζίνσενγκ, ο Ιερός Βασιλικός και η Ασβαγκάντα. Κάποια από τα πλέον μελετημένα για τις νοοτροπικές τους ιδιότητες βότανα είναι το Γκίνγκο και η Μπακόπα. Νοοτροπικές δράσεις, μεταξύ άλλων, συναντάμε στη Βαλεριάνα, στον Κουρκουμά και στην Παιώνια (τη γαλακτοφόρο).
Τα νοοτροπικά βότανα έχουν, όπως τα περισσότερα βότανα, πολλαπλές δράσεις και ενδείξεις. Οι παρακάτω είναι μόνο μερικοί από τους τρόπους με τους οποίους κάποια από αυτά επιδρούν κυρίως στον εγκέφαλο.
Δενδρολίβανο (Rosmarinus officinale)
Ενισχύει τη μνήμη και τη νοητική διαύγεια, καταπραΰνει τον πονοκέφαλο που σχετίζεται με την τοξικότητα του ήπατος, τη σύγχυση που σχετίζεται με την εμμηνόπαυση και προλαμβάνει την αρτηριοσκλήρυνση. Αντενδείκνυται στους πονοκεφάλους που προκαλούνται από διαστολή των αγγείων.
Φασκόμηλο (Salvia officinalis/ fruticosa)
Βελτιώνει τη μνήμη και τη νοητική διαύγεια ακόμη και σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ, μειώνει τα συμπτώματα της διάσπασης ελλειμματικής προσοχής (ΔΕΠΥ) και της νοητικής κόπωσης. Η μυρωδιά του αιθέριου ελαίου και μόνο ενισχύει τη νοητική λειτουργία.
Κρόκος (Crocus sativus)
Έχει αγχολυτική και αντικαταθλιπτική δράση και χρησιμοποιείται ειδικά για την κατάθλιψη του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου και την επιλόχειο κατάθλιψη. Συμβάλλει στην πρόληψη των νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως το Πάρκινσον και το Αλτσχάιμερ, λόγω της αντιοξειδωτικής του δράσης. Χρησιμοποιείται από αθλητές όχι μόνο για ενέργεια και δύναμη, αλλά και λόγω του ότι βελτιώνει την όραση και συνεπώς μειώνει την ευαισθησία στα φώτα των γηπέδων.
Κουρκουμάς / κιτρινόριζα (Curcuma longa)
Η κουρκουμίνη, βασικό δραστικό συστατικό του κουρκουμά, προάγει τη νευρογένεση, τη δημιουργία περισσότερων νευρώνων, στον ιππόκαμπο, ενισχύοντας τη μνήμη και τη μαθησιακή ικανότητα. Αυξάνει τη δράση των νευροδιαβιβαστών που προκαλούν ευεξία, τονώνουν τη λίμπιντο και τη νοητική συγκέντρωση.
Γκίνγκο (Ginkgo biloba)
Βελτιώνει τη μικροκυκλοφορία του εγκεφάλου και μειώνει την πιθανότητα εγκεφαλικών επεισοδίων. Έχει αντιοξειδωτική, νευροπροστατευτική αλλά και αντιφλεγμονώδη δράση. Μειώνει την επίδραση του στρες στο νευρικό σύστημα, επιταχύνει την ανάρρωση από εγκεφαλικούς τραυματισμούς και βελτιώνει τις νευρικές συνάψεις που συμβάλλουν στη βελτίωση των κινητικών λειτουργιών. Βελτιώνει τη βραχυπρόθεσμη μνήμη και τη νοητική λειτουργία.
Μάκα (Lepidium meyenii)
Μεγαλώνει στα υψίπεδα των Άνδεων, και μερικοί το αποκαλούν Περουβιάνικο Τζίνσενγκ. Αυξάνει τη μαθησιακή ικανότητα και την αθλητική αντοχή και δύναμη. Χρησιμοποιείται ιδιαίτερα και ως διεγερτικό της λίμπιντο .
Μπακόπα/ Μπράχμι (Bacopa monnieri)
Προάγει τη μνήμη και τη νοητική εστίαση, βοηθάει στην πρόληψη και στην καθυστέρηση εξέλιξης του Αλτσχάιμερ και μειώνει τις κρίσεις της επιληψίας. Επιταχύνει την επούλωση μετά από εγκεφαλικά τραύματα και αμβλύνει τις αισθήσεις και τις κινητικές λειτουργίες που έχουν αποδυναμωθεί, λόγω νευρικής εξασθένησης. Χρησιμοποιείται επιτυχώς για την διαταραχή ελλειμματικής προσοχής.
Ιερός Βασιλικός (Ocimum sanctum )
Θεωρείται ιερό φυτό στην Ινδία, όπου και φύεται. Προστατεύει το νευρικό σύστημα από τις αρνητικές επιδράσεις της δυνατής μουσικής και ήχων. Επίσης, προστατεύει από βαρέα μέταλλα που επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία, όπως και από την επίδραση της ιονίζουσας ραδιενεργής ακτινοβολιας και έχει διαπιστευμένη αντικαταθλιπτική και αγχολυτική δράση. Έχει κοινές δράσεις με το γνωστό μας Βασιλικό (Ocimum basilicum), εφόσον και τα δύο είδη ενισχύουν την κυκλοφορία του εγκεφάλου και βελτιώνουν τη μνήμη και τη νοητική διαύγεια.
Γκότου Κόλα (Centella asiatica)
Λέγεται το “Φυτό του φοιτητή” στο Μπαλί, λόγω της επίδρασής του στη μνήμη. Ενεργοποιεί τη δημιουργία νέων εγκεφαλικών κυττάρων και αυξάνει τη νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου, δηλαδή την ικανότητά του να προσαρμόζεται και να αλλάζει. Προστατεύει τους νευρώνες από τις τοξίνες που προκαλούν σύγχυση, διαταραχές διάθεσης και ημικρανίες.
*Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας ή κάποιον ειδικό πριν την θεραπευτική χρήση οποιουδήποτε βοτάνου. Τα περισσότερα έχουν αντενδείξεις και αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα. Βεβαιωθείτε ότι τηρείτε τις προφυλάξεις για τις χρήσεις όλων των βοτάνων.
Συνταγή: Ρόφημα... “Μελέτης”
Αν θέλετε να συγκεντρωθείτε όταν μελετάτε για εξετάσεις ή θέλετε να αποδώσετε καλύτερα στην εργασία σας, μπορείτε να φτιάξετε το παρακάτω ρόφημα:
Συστατικά: 1 κουτ. γλυκού μέντα, 1 κουτ. γλυκού φασκόμηλο, 1 κουτ. γλυκού δεντρολίβανο, ½ κουτ. γλυκού βασιλικό.
Προσθέτετε όλα τα συστατικά σε 1-2 κούπες καυτό νερό (αναλόγως με την ένταση της γεύσης που επιθυμείτε). Σκεπάζετε για 10 λεπτά, σουρώνετε και πίνετε ζεστό ή κρύο.
* Η βοτανοθεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει λήψη εκτενούς ιστορικού, ιατρικές εξετάσεις όπου χρειαστεί και συνεργασία με επαγγελματίες υγείας. Η αγωγή που προτείνεται μπορεί να περιλαμβάνει συνδυασμούς βοτάνων και αλλαγές στη διατροφή και στον τρόπο ζωής. Οι παραπάνω πληροφορίες δεν αντικαθιστούν την επαγγελματική γνώμη του εκπαιδευμένου ειδικού.
0 Σχόλια