Με το άρθρο αυτό δε θα προσπαθήσουμε να πούμε κάτι πρωτότυπο. Θα προσπαθήσουμε απλά να μεταφέρουμε εδώ σε απλή γλώσσα μερικές αποκαλύψεις που κάνει ο Robert Schmidt για την αρχαία Ελληνική Αστρολογία μέσα από το project hindsight, ένα project μετάφρασης αρχαίων ελληνιστικών κειμένων αστρολογίας. Η διαδικασία αυτή δεν πρέπει να φανταστεί κανείς ότι σταματάει σε αυτό το άρθρο, καθώς στο αμερικανικό internet υπάρχουν μέχρι και forum ειδικά αφιερωμένα στην ελληνιστική αστρολογία. Επομένως εδώ θα πούμε κάποια βασικά πράγματα (για να ανοίξουμε ίσως την όρεξη) και θα επιφυλαχθούμε στο μέλλον για νεότερες αναφορές.
Ας δούμε λοιπόν τι διαφορετικό ήταν αυτό που είχε η αρχαία Ελληνιστική Αστρολογία, που δεν το έχουμε σήμερα στο δικό μας δυτικό σύστημα αστρολογίας. Και μάλιστα δε θα δούμε ένα διαφορετικό, αλλά αρκετά για να έχουμε μία πληρέστερη άποψη της διαφορετικότητας του συστήματος.
Ομοιότητες και διαφορές των οίκων
Ας ξεκινήσουμε από τις ομοιότητες. Η αρχαία Ελληνιστική Αστρολογία έχει σημαντικές ομοιότητες με τη σημερινή δυτική αστρολογία για ένα απλό λόγο. Η σημερινή αστρολογία βασίζεται στη δουλειά του Κλαύδιου Πτολεμαίου, που ήταν ένας από τους αστρολόγους της αρχαίας Ελληνιστικής Εποχής. Επομένως ήδη μέσω του Πτολεμαίου πολλά στοιχεία της αρχαίας Ελληνιστικής Αστρολογίας έφτασαν ως τις ημέρες μας. Πολλά. Πολλά αλλά όχι όλα. Ακόμα και στοιχεία που αναφέρει ο ίδιος ο Πτολεμαίος δε χρησιμοποιούνται πλέον σήμερα ιδιαίτερα. Γνωρίζει π.χ. κανείς τι είναι τα πρόσωπα των πλανητών; Ή τι είναι οι δυνάμεις; Οι περισσότεροι υποθέτω όχι. Θα δούμε πιο κάτω σε τι συνίστανται αλλά προηγουμένως θα ήθελα να επιμείνω σε όσα αναφέρει ο ίδιος ο Robert Schmidt, για να μην ξεφύγουμε από το θέμα.
Ένα από τα πιο ενδιαφέρονται σημεία της συνέντευξης του Schmidt είναι η περιγραφή του πώς πήραν τα χαρακτηριστικά που τους αποδίδονται οι οίκοι στην Αστρολογία. Πώς δηλαδή ο δεύτερος οίκος συνδέθηκε με τα χρήματα; Γιατί ο όγδοος οίκος συνδέθηκε με το θάνατο, κλπ. Εξετάζοντας αυτό το ζήτημα μας αποκαλύπτεται ότι οι αρχαίοι αστρολόγοι της Ελληνιστικής Εποχής δεν έβλεπαν τους δώδεκα οίκους με καθόλου ίδιο τρόπο με αυτόν που τους βλέπουμε εμείς σήμερα.
Εμείς τους δώδεκα οίκους τους βλέπουμε λίγο πολύ σαν προέκταση του ζωδιακού. Οι ιδιότητες του Κριού και του 1ου οίκου θεωρούνται λίγο πολύ ανταλλάξιμες. Έτσι ο 2ος οίκος λέμε ότι συνδέεται με τα χρήματα επειδή ο Ταύρος έχει σχέση με τα υλικά αγαθά. Στην πραγματικότητα όμως δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Πότε έγινε αυτή η πλήρης ταύτιση οίκων και ζωδίων; Είναι τόσο αυτονόητη; Τι θα λέγαμε αν μαθαίναμε ότι στην ελληνιστική εποχή δεν ήταν καθόλου έτσι τα πράγματα;
Οι οίκοι στην ελληνιστική εποχή πήραν τη σημασία τους κατά τον Schmidt ως προεκτάσεις των τεσσάρων βασικών σημείων στο χάρτη, δηλαδή του Ωροσκόπου, του Μεσουρανήματος, της Δύσης και του Ναδίρ. Για κάθε ένα από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα ο ελληνιστής αστρολόγος όριζε τον προηγούμενο και τον επόμενο οίκο ως οίκους που σχετίζονταν μεταξύ τους. Έτσι ο 12ος και ο 2ος οίκος συνδέονταν με τον 1ο, ο 3ος και ο 5ος με τον 4ο, ο 6ος και ο 8ος με τον 7ο και ο 9ος και ο 11ος με τον 10ο. Σχηματίζονταν έτσι τέσσερις ομάδες οίκων που σχετίζονταν με τα τέσσερα σημεία του χάρτη.
Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι και τα τέσσερα αυτά σημεία του χάρτη δεν είχαν ταυτόσημη ακριβώς σημασία με αυτή που τους δίνουμε σήμερα. Ο Ωροσκόπος και το Μεσουράνημα έμοιαζαν αρκετά, η Δύση όμως θεωρούνταν το σημείο του θανάτου (γι’ αυτό και εκεί αποδίδονταν και οι εχθροί) ενώ το Ναδίρ δεν ήταν η οικογένεια μας και η κληρονομικότητα, αλλά γενικότερα τα πράγματα εκείνα που δεν εξαρτώνταν στη ζωή από μας (σε αντιδιαστολή με το Μεσουράνημα που ήταν οι πράξεις οι δικές μας). Βλέπουμε λοιπόν ότι ο σταυρός του ωροσκοπίου είχε μία λογική γέννησης – θανάτου (ωροσκόπος, δύση) και πράξης που εξαρτάται από μας – πράξης που εξαρτάται από άλλους (Μεσουράνημα, Ναδίρ).
Για να δούμε πιο πρακτικά τη διαφορά, αρκεί να πούμε π.χ. ότι η φυλάκιση δεν ήταν αντικείμενο του 12ου οίκου, αλλά του 4ου, καθώς ο 12ος οίκος δεν είχε συσχετιστεί με το κρυφό και το υπόγειο (αυτό ήταν καινοτομία των αράβων), αλλά με το φανερό και την κακή τύχη από πλευράς των θεών (οι θεοί δεν ευνοούν την εξέλιξη). Ενώ σε μας οι θεοί είναι ένα κομμάτι της ιδιωτικής μας ζωής όμως, για τους αρχαίους ήταν κάτι φανερότατο. Κι ο 12ος οίκος ως οίκος επάνω από τον ορίζοντα είχε δεν είχε κάτι κρυφό στους συμβολισμούς του. Μόνο οι οίκοι κάτω του ορίζοντα θεωρούνταν κρυφοί κι ότι ήταν εκτός των δυνατοτήτων μας να τους ελέγξουμε (την αρχαία εποχή δεν υπήρχε βλέπουμε η ψυχανάλυση για να κατανοήσουμε ότι οι οίκοι κάτω του ορίζοντα αφορούσαν εμάς, ενώ οι οίκοι επάνω από αυτόν αυτά που οι άλλοι μας έβλεπαν να κανουμε).
Γενικότερα οι αρχαίοι ακολουθούσαν τη φορά του Ήλιου στις ερμηνείες τους κι όχι τη δική μας ζωδιακή σειρά από τον 1ο στο 2ο και σιγά σιγά γύρω από τον κύκλο μέχρι τον 12ο οίκο. Η φορά του Ήλιου ξεκινούσε από τον Ωροσκόπο (γέννηση), πήγαινε στο Μεσουράνημα (πράξη, εκδήλωση), το θάνατο (Δύση) και μετά σε πράγματα που δεν εξαρτώνται πλέον από μας και γίνονται τη νύχτα (Ναδίρ). Η αστρονομική λογική ήταν πολύ σημαντική για τους αρχαίους αστρολόγους κι αυτό γιατί δεν πίστευαν στη συγχρονιστική λογική στη λογική ότι τα αστέρια πράγματι ασκούσαν επίδραση στα θέματα των ανθρώπων.
Θεωρούσαν τα αστέρια σαν υπερφυσικές δυνάμεις που όπως και οι δώδεκα θεοί τους ήταν ανώτεροι από αυτούς και έκαναν επεμβάσεις στα θέματα των ανθρώπων. Όπως και με τους Θεούς λοιπόν έλεγαν ότι δεν είναι σώφρων να τους εναντιώνεται κανείς, έτσι και με τα αστέρια. Η λογική λοιπόν των αρχαίων αστρολόγων δεν ήταν να πουν στον πελάτη ποια είναι η μοίρα του. Δε θεωρούσαν ότι η μοίρα ήταν γραμμένη στα άστρα. Του έλεγαν ποιο ήταν το θέλημα των αστεριών. Το αν θα υπάκουε ο άνθρωπος ήταν δικό του θέμα, αλλά το φρόνιμο ήταν να το κάνει.
Όπως βλέπουμε η λογική τους ήταν αρκετά διαφορετική από αυτή που μαθαίνουμε εμείς σήμερα που έχει να κάνει με το γραμμένο της μοίρας στα αστέρια. Πολύ ενδιαφέρουσα όμως (και αστεία ίσως) είναι κι η ιστορία της υϊοθέτησης του τροπικού ζωδιακού από τους δυτικούς αστρολόγους. Αξίζει εδώ να την αναφέρουμε σαν παρένθεση.
Η υιοθέτηση του τροπικού ζωδιακού
Την εποχή του Πτολεμαίου λοιπόν καθώς είχε ήδη ανακαλυφθεί η μετάπτωση από τον Ίππαρχο επικρατούσε πλήρης σύγχυση για το ζωδιακό που έπρεπε να παίρνει ο αστρολόγος υπόψη του. Κάθε αστρολόγος στην ουσία έκανε του κεφαλιού του. Υπολόγιζε την έναρξη του ζωδιακού από όπου ήθελε.
Ο Πτολεμαίος θεωρείται σήμερα εκείνος που επέβαλλε τον τροπικό ζωδιακό, δηλαδή εκείνο που δεν παίρνει υπόψη του τη μετάπτωση. Εκείνο που δεν ξέρουμε όμως είναι ότι κι ο ίδιος ο Πτολεμαίος για να ορίσει τη η 0 μοίρα του Κριού στην εαρινή ισημερία της 21ης Μαρτίου υπολόγισε τη μετάπτωση (!).
Είναι πράγματι πολύ αποκαλυπτικό να διαβάζει κανείς πώς, ενώ ο Πτολεμαίος υπολόγισε τη μετάπτωση και το ίδιο έκαναν και οι διάφοροι έλληνες αστρολόγοι της εποχής (καθένας βέβαια με το δικό σύστημα), οι ρωμαίοι αστρολόγοι και μετέπειτα οι άραβες, αν και γνώριζαν τι είχε κάνει ο Πτολεμαίος επέλεξαν για να μη διαλύσουν τελείως το σύστημα να διατηρήσουν το ζωδιακό όπως ακριβώς τους τον είχε παραδώσει.
Βεβαίως πολλά μπορεί να πει κανείς εκ των υστέρων για το ότι ο ζωδιακός ανταποκρίνεται σε εποχές κι όχι σε πραγματική επίδραση των άστρων, αλλά αυτό και μόνο επιβεβαιώνει τελικά πόσο σχετικές είναι οι απόψεις για την αστρολογία και πώς τελικά δεν υπάρχει μία και μόνη αστρολογία αλλά μία αστρολογία ανάλογα με την κουλτούρα του κάθε λαού και της κάθε εποχής.
Έχοντας κάνει αυτή την παρένθεση ας επανέλθουμε τώρα στο θέμα των οίκων για να πούμε καταρχήν ότι στην ελληνιστική εποχή οι οίκοι ονομάζονταν Τόποι. Η λέξη Οίκος αναφερόταν σε ζώδια κι όχι σε οίκους. Και χρησιμοποιούνταν όταν ένας πλανήτης ήταν στο σπίτι του όπως λέμε σήμερα (π.χ. η Σελήνη ήταν στον Καρκίνο). Τότε λέγαμε ότι Οίκος της Σελήνης είναι ο Καρκίνος.
Οικοθεσία όπως Τοπολογία
Οι Τόποι λοιπόν χωρίζονταν όπως είδαμε σε τέσσερις ομάδες, ομάδες προσδιορισμένες γύρω από τα τέσσερα βασικά σημεία του χάρτη. Πώς πήραν λοιπόν την ειδική σημασία τους; Και πάλι η σημασία αυτή προήλθε κυρίως από την κίνηση των άστρων. Η βασική λογική όταν κοιτάζουμε στον ουρανό ένα αστέρι στον ορίζοντα (ωροσκόπο) είναι ότι το αστέρι αυτό ετοιμάζεται να ανατείλει (να ανέβει από τον ορίζοντα). Η φαινομενική κίνηση των άστρων ήταν κάπως έτσι…
Στο παραπάνω σχήμα θεωρούμε ότι κοιτάζουμε προς την Ανατολή κι έχουμε αριστερά μας και προς τα κάτω (στην άλλη πλευρά του πλανήτη) το Βορρά και δεξιά μας και προς τα πάνω (εκεί που σηκώνεται ο Ήλιος) το Νότο. Παρατηρήστε πώς ο 12ος οίκος είναι ο πρώτος που εμφανίζεται, ενώ ο Ωροσκόπος είναι αυτός που είναι έτοιμος να ανατείλει. Αμέσως μετά τον Ωροσκόπο έρχεται ο 2ος οίκος. Λογικά, καθώς προχωράει η κίνηση του Ήλιου και η Εκλειπτική, ο Ωροσκόπος θα ανέβει πάνω από τον ορίζοντα και ο 2ος οίκος θα γίνει πρώτος, θα έρθει δηλαδή η στιγμή να ανατείλει κι αυτός.
Την ίδια στιγμή όμως οι πλανήτες που βρίσκονται πάνω στην εκλειπτική έχουν την τάση να περιστραφούν ανάποδα λόγω της δικής τους περιστροφής γύρω από τον Ήλιο. Αν μπορούσαμε να έρθουμε μετά από μερικές μέρες και να παρατηρήσουμε το ίδιο σχήμα την ίδια ώρα θα βλέπαμε ότι ο πλανήτης που ήταν στο 2ο οίκο έχει μετακινηθεί ελαφρά προς τα κάτω, αντί να προσπαθεί να ανατείλει (σημεία Χ και Υ). Έτσι κάθε πλανήτης είχε δύο φαινομενικές τάσεις.
Η μία, οφειλόμενη στην περιστροφή της γης τον εμφάνιζε να ανατέλλει. Η άλλη, λόγω της δικής του περιστροφής γύρω από τον Ήλιο τον ήθελε να μην ανατέλλει. Τελικά επικρατεί η εμφάνιση του, οπότε η κατάληξη είναι ο ερχομός προς την κατεύθυνση του ωροσκόπου.
Συνδυάζοντας τις δύο αυτές κινήσεις του πλανήτη οι αρχαίοι αστρολόγοι διαμόρφωσαν τη άποψη ότι οι πλανήτες στο 2ο οίκο επηρέαζαν κάτι που έφευγε από μας για λίγο για να επιστρέψει αργότερα περισσότερο. Με την έννοια αυτή θεώρησαν συμβολικά ότι ο 2ος οίκος έχουμε όλα εκείνα τα πράγματα που ξοδεύουμε ως «επένδυση» για να έχουμε αργότερα κάποιες απολαβές. Επομένως ο 2ος οίκος συμβόλιζε όλα τα «εργαλεία» που χρησιμοποιούμε για να πετύχουμε κάποια απολαβή.
Με παρόμοιο τρόπο ερμηνευόταν κι η συμπεριφορά κάθε διάδοχου Τόπου. Ο 5ος συμβόλιζε τα πράγματα που δεν ελέγχαμε που για λίγο έκαναν κάτι μακριά από μας για να επιστρέψει πάλι κάτι σε μας. Επειδή το τελικό αποτέλεσμα ήταν πάλι μία απολαβή, ο 5ος οίκος θεωρούνταν ως οίκος της Καλής Τύχης.
Ο 8ος πάλι οίκος συμβόλιζε τη διαδικασία του θανάτου. Ο ίδιος ο θάνατος ήταν στον 7ο, αλλά η διαδικασία (που μας βασάνιζε) ήταν στον 8ο. Για λίγο ο θάνατος καθυστερούσε δίνοντας μας τη δυνατότητα να κάνουμε ανασκόπηση, να ρυθμίσουμε τις υποχρεώσεις μας (κληρονομιές, χρέη, κλπ), να αναθεωρήσουμε αλλά στο τέλος ερχόταν. Ο 8ος οίκος συνδεόταν πάλι με τις οικονομικές υποχρεώσεις, αλλά από την πλευρά του καθήκοντος πλέον κι όχι της επένδυσης όπως στο 2ο.
Ο 11ος πάλι συμβόλιζε τον κύκλο των ανθρώπων που ωφελούνται από τις πράξεις μας (10ος οίκος). Αυτοί δείχνουν να θέλουν να απομακρυνθούν, αλλά τελικά επιστρέφουν και γίνονται ο κύκλος των υποστηρικτών μας.
Όλοι οι διάδοχοι οίκοι είχαν το όνομα Επαναφορά, που δήλωνε ακριβώς αυτή την κίνηση μπρος πίσω (Αναφορά είναι το όνομα που δινόταν στον Ωροσκόπο).
Αν οι διάδοχοι οίκοι είχαν αυτή τη σημασία, ποια ήταν οι σημασία των κατιόντων; Ξεκινώντας από το 12ο οίκο, η σημασία αυτών ήταν αντίστροφη. Οι πλανήτες εκεί προσπαθούσαν να πλησιάσουν τον ωροσκόπο, αλλά η περιστροφή της γης τους ανάγκαζε τελικά να απομακρυνθούν. Έτσι, ο 12ος οίκος έφτασε να συμβολίζει εκείνους που έρχονται προς εμάς για να μας πάρουν κάτι, ήτοι ο οίκος των κακών δαιμόνων.
Ως δαίμονες εδώ θεωρούσαν οι αρχαίοι τις οικογενειακές τους θεότητες, όχι γενικά την καλή τύχη όπως λέμε εμείς σήμερα. Αυτήν την τοποθετούσαν στους οίκους 5 και 6 κάτω από τον ορίζονταν. Οι οικογενειακοί δαίμονες δεν ήταν καθόλου κρυφοί, ήταν μέρος του σπιτιού και της οικογένειας και ο βωμός τους ήταν στο κέντρο τους σπιτιού.
Με τον ίδιο τρόπο στον 3ο οίκο είχαμε εκείνους που ήθελαν να είναι μαζί μας αλλά τελικά αναγκάζονταν να φύγουν, ήτοι τους συγγενείς που δεν ήταν η μάνα κι ο πατέρας μας, οπότε κάποια στιγμή έπρεπε να πάνε στο δικό τους σπίτι.
Στον 6ο οίκο πάλι (που ονομαζόνταν και Προ Δύσιν) είχαμε εκείνα τα στοιχεία που μας έφερναν κοντά στο θάνατο αλλά δεν ολοκλήρωναν τη διαδικασία (ήτοι οι αρρώστιες).
Τέλος στον 9ο οίκο είχαμε όλους εκείνους που ενώ ήθελαν να συμβάλλουν στις πράξεις μας με ανώτερη βία που στην αρχαιότητα είχε να κάνει κυρίως με το καθήκον τους ανάγκαζε να μη συμμετέχουν στον κύκλο μας. Προοδευτικά ο οίκος αυτός συνδέθηκε με τους χρησμούς, τη μαντεία και τα μακρινά ταξίδια, γιατί συνήθως αυτές ήταν οι αιτίες που κρατούσαν μακριά από μας, ανθρώπους που ήθελαν να συμβάλλουν στις πράξεις μας.
Οι κατιόντες οίκοι ονομάζονταν γενικά ως Απόκλιμα (αποκλιμάκωση), λέξη που έδειχνε ακριβώς την απομάκρυνση, όπως φαινόταν στον ουρανό αστρονομικά. Συμπεραίνουμε λοιπόν κι από αυτό το πόσο πολύ η σημασία των οίκων (που σημειωτέον είναι ελληνικό δημιούργημα) σχετιζόταν με την αστρονομική κίνηση των πλανητών και πόσο λίγο είχε να κάνει με τις ποιότητες των δώδεκα ζωδίων όπως τις βλέπουμε σήμερα.
Στην ουσία επρόκειτο για δύο τελείως διαφορετικά συστήματα, το τοπολογικό και το ζωδιακό. Για να γίνει πιο ξεκάθαρο μάλιστα θα αναφερθούμε πιο κάτω και σε ένα άλλο σύστημα τίτλων, τις Χαρές των πλανητών, που επιβεβαιώνουν αυτό το φαινόμενο. Πριν προχωρήσουμε σε αυτό όμως ας αναφέρουμε συνοπτικά την ονομασία των οίκων σύμφωνα με το ελληνιστικό σύστημα:
1ος οίκος: Ανατολή ή Ερωτών
2ος οίκος: Αναφορά
3ος οίκος: Θεά
4ος οίκος: Υπόγειον
5ος οίκος: Καλή τύχη
6ος οίκος: Κακή τύχη
7ος οίκος: Δύσις
8ος οίκος: Επικαταφορά
9ος οίκος: Θεός
10ος οίκος: Μεσουράνημα
11ος οίκος: Αγαθός Δαίμων
12ος οίκος: Κακός Δαίμων
Ο Robert Hand χρησιμοποιεί σαν πηγή τον αυστρο-αμερικανό μαθηματικό Otto E. Neugebauer ο οποίος στη μελέτη του για την αρχαία μαθηματική αστρονομία ισχυρίζεται ότι οι Βαβυλώνιοι είχαν ήδη δύο συστήματα υπολογισμού των τροπικών ζωδίων στον ουρανό, τα οποία ονομάζει System-A και System-B. Τα συστήματα αυτά στην ουσία έλεγαν πρακτικά στον αστρολόγο πώς θα καταλάβει αν ένας πλανήτης είναι στο τροπικό ζώδιο του Κριού, του Καρκίνου, κ.λπ.
Για να το γίνει αυτό οι αρχαίοι αστρονόμοι της εποχής λάμβαναν υπόψη τους το γεγονός ότι τα ζώδια δεν ανατέλλουν όλα με την ίδια ταχύτητα και δε μένουν τις ίδιες ώρες στο ουράνιο στερέωμα. Έτσι είχαν συντάξει ένα πίνακα με το πόσες ώρες διαρκεί το κάθε ζώδιο, με προφανή σκοπό, μετρώντας το χρόνο που περνάει να μπορεί ο αστρονόμος να καταλάβει ένας πλανήτης σε ποιο ζώδιο βρίσκεται.
Οι διάρκειες των ζωδίων αυτών ήταν για το σύστημα-Α:
Ζώδιο Διάρκεια
Ar 12:00
Ta 13:20
Ge 14:08
Cn 14:24
Le 14:08
Vi 13:20
Li 12:00
Sc 10:40
Sg 9:52
Cp 9:36
Aq 9:52
Pi 10:40
Το ενδιαφέρον σημείο ήταν ότι η καταγραφή αυτής της διάρκειας ξεκινούσε πάντα από τη δέκατη μοίρα του αστερισμού του Κριού. Οι Βαβυλώνιοι φαίνεται να γνώριζαν δηλαδή τη διαφορά τροπικού και αστρικού ζωδιακού.
Εκτός από το Σύστημα-Α ο Robert Hand αναφέρεται και στην ύπαρξη ενός δεύτερου συστήματος καταμέτρησης των χρόνων, το Σύστημα-Β, το οποίο έχει παρεμφερείς διάρκειες, ξεκινάει όμως την καταμέτρηση από τη μοίρα 8 του αστερισμού του Κριού, πράγμα που σημαίνει ότι μάλλον είχε αναπτυχθεί αργότερα σε σχέση με το πρώτο.
Ζώδιο Διάρκεια
Ar 12:00
Ta 13:12
Ge 14:00
Cn 14:24
Le 14:00
Vi 13:12
Li 12:00
Sc 10:48
Sg 10:00
Cp 9:36
Aq 10:00
Pi 10:48
Παρατηρούμε ότι οι διάρκειες είναι παρεμφερείς. Ωστόσο το κρίσιμο σημείο στη συζήτηση είναι ότι υπήρχε παραπάνω από ένα σύστημα για ένα παρατηρητή του Ουρανού να καταγράψει τα τροπικά ζώδια στον Ουρανό την ελληνιστική εποχή. Ξαναγυρίζουμε έτσι στο ζήτημα που αναφέραμε στο πρώτο μέρος της μελέτης, το γεγονός δηλαδή ότι πριν τον Πτολεμαίο δεν υπήρχε ένα ενιαίο σύστημα παρατήρησης του Ουρανού και μία συμφωνία των αστρολόγων για το ζώδιο που παρατηρούσαν. Η διαφορά είναι ότι σύμφωνα με το Robert Hand, η όλη διαφοροποίηση αφορούσε τα τροπικά ζώδια κι όχι τα αστρικά.
Αν και προσωπικά έχω πολλές επιφυλάξεις για την ορθότητα των παραπάνω για λόγους που έχω εκθέσει στο πρώτο μέρος της μελέτης (για ποιο λόγο αφού ήταν γνωστό το σημείο της εαρινής ισημερίας να «κατασκευαστούν» οι αστερισμοί με τέτοιο τρόπο που να μη συμφωνεί η έναρξη του αστρικού Κριού με την ισημερία; ) είναι γεγονός ότι ο Robert Hand είναι τόσο σοβαρός ερευνητής στο χώρο της αστρολογίας που δεν μπορεί να τον αγνοήσει κανείς. Έτσι καταγράφουμε αυτή την άποψη με σκοπό να έχουν οι αναγνώστες συνολική εικόνα του θέματος.
Ο Robert Hand βεβαίως, αν και ισχυρίζεται ότι ο τροπικός ζωδιακός ήταν γνωστός, παραδέχεται ότι οι αστρολόγοι της εποχής και μέχρι τον Πτολεμαίο δεν είχαν συνείδηση της διαφορετικότητας των δύο ζωδιακών. Πρακτικά, όπως αποδεικνύει με μαθηματικούς υπολογισμούς και λόγω της εγγύτητας του αστρικού με τον τροπικό ζωδιακό της εποχής, οι θέσεις των πλανητών είτε με το ένα είτε με το άλλο σύστημα ήταν περίπου ίδιες κι αυτό συνέβαλλε στη σύγχυση των δυο ζωδιακών από τους αστρολόγους.
Έτσι αστρολόγοι όπως ο Vettius Valens, σύγχρονος του Πτολεμαίου, ενώ στην αρχή αναφέρονται στον Κριό με τις ιδιότητες του τροπικού ζωδίου (σε ελεύθερη μετάφραση μεταφέρουμε από το άρθρο του Robert Hand «Ο Κριός είναι ο Οίκος του Άρη, ένα αρσενικό ζώίδιο (στμ. πρόδρομος του ζώδιο), τροπικό (!), γήινο ( ; ), εξουσιαστικό, φόβητρο, ελεύθερο, ανατέλλων, ημι-φωνητικό ( ; ), καλό, μεταβαλλόμενο, διοικητικό, δημόσιο… κλπ») στη συνέχεια πιο κάτω απαριθμούν τα αστέρια που αποτελούν τον αστερισμό του Κριού (!!) (σε ελεύθερη απόδοση πάλι «Αυτό το ζωίδιον έχει 19 φωτεινά αστέρια. Και έχει 13 φωτεινά αστέρια πάνω στη ζώνη, 27 στη σκιά, 28 με λιγοστό φως και 48 που μόλις φαίνονται…»)
Οι περιγραφές αυτές μας δείχνουν πόσο μεγάλη ήταν η σύγχυση των αστρολόγων της εποχής σχετικά με το ποιο ζωδιακό χρησιμοποιούσαν. Στην πραγματικότητα όμως, επειδή όπως είπαμε οι πλανητικές θέσεις έβγαιναν περίπου στις ίδιες θέσεις το ζήτημα δεν τους απασχολούσε ιδιαιτέρως. Πρακτικά μόνο με μακροχρόνιες παρατηρήσεις μπορούσε κανείς να καταλάβει τη διαφορά αστρικού και τροπικού ζωδιακού κι αυτό για τον εξής λόγο.
Με τον τροπικό ζωδιακό τα διαστήματα (οι ώρες) που κάθε ζώδιο έμενε στον Ουρανό έμεναν σχετικά σταθερά με την πάροδο του χρόνου και μάλιστα είχαν και μία συμμετρία. Δηλαδή τα απέναντι ζώδια είχαν όλα το ίδιο άθροισμα. Αντίθετα με τον αστρικό ζωδιακό με την πάροδο του χρόνου άλλαζαν κατά πολύ τα διαστήματα και δεν υπήρχε η συμμετρία που λέγαμε. Αυτό όμως χρειάζονταν παρατηρήσεις χιλιάδων χρόνων για να το αντιληφθεί κανείς.
Στο πρώτο μέρος της μελέτης είδαμε επίσης ότι οι οίκοι στην αρχαιότητα δεν είχαν όλοι τη σημασία που τους δίνουμε σήμερα. Η σημασία τους δείχνει να προήλθε από συμβολικές αφαιρέσεις της φαινομενικής πορείας των αστερισμών κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ωστόσο, όπως αναφέραμε και στο πρώτο μέρος αυτό που σήμερα θεωρούμε αυτονόητο, δηλαδή το ότι οι πλανήτες συμπεριφέρονται στα ζώδια και στους οίκους με τον ίδιο τρόπο (π.χ. ο Άρης έχει έξαρση σε ζώδιο στον Αιγόκερω και έξαρση σε οίκο στο 10ο οίκο) δεν ήταν απαραίτητα έτσι και την ελληνιστική εποχή. Πιο συγκεκριμένα οι πλανήτες είχαν μία διαφορετική ιδιότητα που δεν τη χρησιμοποιούμε σήμερα που ονομαζόταν Χαρά.
Οι Χαρές των πλανητών ήταν οι οίκοι εκείνοι που οι πλανήτες ένιωθαν πιο άνετα στην έκφραση τους. Και έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς κατανέμονταν αυτοί στη Δωδεκάτοπο. Ας θυμηθούμε τις ονομασίες των δώδεκα οίκων γιατί θα δούμε ότι σχετίζονταν με τους πλανήτες που είχαν χαρές σε αυτούς.
1ος οίκος: Ανατολή ή Ερωτών
2ος οίκος: Αναφορά
3ος οίκος: Θεά
4ος οίκος: Υπόγειον
5ος οίκος: Καλή τύχη
6ος οίκος: Κακή τύχη
7ος οίκος: Δύσις
8ος οίκος: Επικαταφορά
9ος οίκος: Θεός
10ος: Μεσουράνημα
11ος οίκος: Αγαθός Δαίμων
12ος οίκος: Κακός Δαίμων
Όπως βλέπουμε ο 9ος και ο 3ος οίκος συνδέονταν με το Θεό και τη Θεά κι έτσι πολύ φυσιολογικά είχαν τη χαρά τους σε αυτούς τους οίκους ο Ήλιος και η Σελήνη.
Ο Δίας είχε τη Χαρά του στον 11ο οίκο. Και πώς αλλιώς, αφού ήταν ο οίκος του αγαθού δαίμονα. Η Αφροδίτη στον 5ο, τον οίκο της καλής τύχης. Ο Κρόνος στο 12ο, τον οίκο του Κακού Δαίμονα και ο Άρης στον 6ο, τον οίκο της Κακής Τύχης.
Τέλος ο Ερμής είχε κι αυτός τη Χαρά του στον 1ο οίκο κι αυτό επειδή ήταν ουδέτερος πλανήτης σε σχέση με τις ομάδες. Για τις ομάδες θα μιλήσουμε παρακάτω πιο αναλυτικά, εδώ αρκεί να πούμε ότι οι πλανήτες χωρίζονταν σε ημερήσιους και νυκτερινούς κι ο Ερμής θεωρούνταν ουδέτερος και γι’ αυτό του επέτρεπαν να έχει χαρά πάνω στον Ορίζοντα.
Άλλες σημασίες στους οίκους, άλλες «κυριαρχίες». Ένα σύστημα διαφορετικό από αυτό του ζωδιακού κύκλου. Ένα σύστημα που επιβιώνει ακόμη και σήμερα στην Ινδική Αστρολογία, όπου ο Ήλιος και η Σελήνη για παράδειγμα έχουν κυριαρχίες στον 9ο και τον 3ο οίκο.
Σε μελέτες των διαφόρων αστρολόγων γίνεται προσπάθεια να εξηγηθεί κάτι τόσο ξένο σε μας όσο το γιατί η Σελήνη π.χ. μπορεί να αισθάνεται Χαρά στον 3ο οίκο κι όχι στον 4ο που την έχουμε συνηθίσει. Στη βιβλιογραφία του παρόντος υπάρχουν σχετικές παραπομπές σε άρθρα και τις μεταφράσεις τους.
Όμως η ουσία του πράγματος είναι ότι η Δωδεκάτοπος ήταν ένα τελείως διαφορετικό συμβολικό σύστημα σε σχέση με το ζωδιακό κι ως τέτοιο θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Αυτό που σήμερα θεωρούμε δεδομένο, ότι οι οίκοι και τα ζώδια ταυτίζονται υπήρξε εποχή που δε συνέβαινε.
Ενδιαφέρον έχει εδώ να πούμε ότι ο ίδιος ο Robert Schmidt στη διάλεξη του για την ελληνιστική αστρολογία αναφέρει ξεκάθαρα ότι τα δύο συστήματα ήταν διαφορετικά κι ότι από πλευράς νοηματοδοσίας μάλιστα οι ελληνιστές αστρολόγοι ξεκινούσαν τον κύκλο πάνω στη Δωδεκάτοπο, όχι από τον Ωροσκόπο που ήταν το ζώδιο που ανέτειλε αλλά από τον 4ο οίκο, που αντιστοιχούσε στη Σελήνη. Αυτός είναι και ο λόγος που μέχρι και σήμερα ο 4ος οίκος θεωρείται ότι συνδέεται με την πολύ νεαρή ηλικία αλλά και την πολύ ηλικιωμένη αλλά και το τέλος της ζωής.
Συνδυάζοντας το με αυτά που είπαμε στο πρώτο μέρος της μελέτης ο Καρκίνος συμβόλιζε και αυτό που συνέβαινε μακριά από το φως, πριν να ανατείλει ο Ήλιος αλλά και μετά τη Δύση του, άρα μετά το πέρασμα του θανάτου.
Το ζήτημα της Οκτατόπου
Αν οι Χαρές των πλανητών μας δείχνουν τις διαφορές οίκων και ζωδίων τι να πει κανείς για το ζήτημα της Οκτατόπου. Είναι ίσως ακόμα και σοκαριστικό για κάποιους από μας να ανακαλύψουμε ότι την ελληνιστική εποχή υπήρχαν δύο διαφορετικά συστήματα οικοθεσίας, η Οκτάτοπος και η Δωδεκάτοπος. Η Δωδεκάτοπος που είναι το σύστημα που εξελίχθηκε στο σημερινό σύστημα των οίκων ονομαζόταν Σύστημα του Ερμή και θεωρούνταν ότι καταγόταν από τον Ερμή τον Τρισμέγιστο. Αντίθετα η Οκτάτοπος θεωρούνταν ότι καταγόταν από τον Ασκληπιό, τον άλλο μεγάλο δάσκαλο της αρχαίας εποχής.
Η Οκτάτοπος βασιζόταν από ό,τι φαίνεται στην ίδια αστρονομική διαίρεση με βάση τον Ωροσκόπο και το Μεσουράνημα, όμως τα ενδιάμεσα διαστήματα διαιρούνταν διά δύο, αντί διά τρία. Αυτό σημαίνει ότι τα τεταρτημόρια που αναφέραμε στο πρώτο μέρος της μελέτης με κέντρα τους 1ο (μαζί με το 12ο και το 2ο), 4ο (μαζί με τον 3ο και τον 5ο), 7ο (μαζί με τον 6ο και τον 8ο) και 10ο (μαζί με τον 9ο και τον 11ο) οίκο δεν μπορούσαν να σχεδιαστούν στο παρόν σύστημα.
Παραδόξως όμως οι σημασίες των οκτώ Τόπων ήταν με ελάχιστες – λογικές – εξαιρέσεις – ακριβώς ίδιες με τις σημασίες των οκτώ πρώτων οίκων της Δωδεκάτοπου. Ο πρώτος οίκος η ζωή, ο δεύτερος το μέλλον, ο τρίτος οι συγγενείς, ο τέταρτος οι δύο γονείς (λογικά αφού δεν υπήρχε δέκατος), ο πέμπτος τα παιδιά, ο 6ος
οι ασθένειες, ο 7ος ο σύζυγος και ο 8ος ο θάνατος.
Πώς γίνεται λοιπόν να είχαν τις ίδιες σημασίες, αφού αστρονομικά δεν ίσχυε ο συμβολισμός που αναφέρεμε στο πρώτο μέρος της μελέτης; Η Δύση του Ήλιου για παράδειγμα δεν μπορεί να αντιστοιχούσε στο θάνατο, αφού βρισκόταν μεταξύ του 4ου οίκου των γονιών και του 5ου των παιδιών.
Κάποιοι ειδικοί επί της ελληνιστικής αστρολογίας λένε ότι στην ουσία η Οκτάτοπος είναι το πρώτο σύστημα οικοθεσίας που υπήρξε και το οποίο μετεξελίχθηκε από τους αλεξανδρινούς αστρολόγους σε Δωδεκάτοπο για να μπορέσει να ταιριάξει στα δώδεκα ζώδια του ζωδιακού. Οι αλεξανδρινοί αστρολόγοι ήταν κι αυτοί που έδωσαν και τη συμβολική αστρονομική σημασία στη Δωδεκάτοπο, διατηρώντας όμως την κληρονομιά των πρώτων οκτώ οίκων.
Βλέπουμε λοιπόν για πόσο διαφορετικά συστήματα πρόβλεψης συζητάμε..
Εδώ αξίζει ίσως να αναφέρουμε ότι κατά την άποψη του Robert Hand και πάλι το σύστημα των Οίκων δεν ήταν μεταγενέστερο του ζωδιακού όπως έχουμε μάθει αλλά πιθανότατα προγενέστερο. Και λογικά ίσως, καθώς οποιοσδήποτε αστρονόμος πρώτα θα κατέγραφε την ημερήσια κίνηση του Ήλιου και μετά την ετήσια, ωστόσο οι μαρτυρίες που λένε ότι μέχρι την ελληνιστική εποχή δεν υπήρχε η έννοια του ωροσκοπίου, δηλαδή του χάρτη που περιέχει ανατέλλον ζώδιο (Ωροσκόπος) ήταν μία πολύ καλή ιστορική βάση για να πιστέψουμε ότι το σύστημα των οίκων εφευρέθηκε από τους Έλληνες.
Και σε αυτό όμως ο Robert Hand έχει άλλη άποψη θεωρώντας ότι ήταν γνωστό από τους Βαβυλώνιους πριν την καταγραφή του ζωδιακού γύρω στον 6ο αιώνα π.χ. κι ότι οι ελληνιστές αστρολόγοι απλά προχώρησαν στη συνένωση του με το σύστημα του ζωδιακού.
Οι πλανήτες στην αρχαία ελληνιστική αστρολογία
Όλοι λίγο πολύ όσοι έχουμε ασχοληθεί με την αστρολογία γνωρίζουμε ότι στους πλανήτες αποδίδονται κάποιοι τίτλοι. Κάποιες δυνάμεις δηλαδή που έχουν την ώρα πάνω στο χάρτη που κρίνουν αν είναι δυνατοί να εκφραστούν ή όχι. Οι τίτλοι που χρησιμοποιούμε εμείς στην αστρολογία σήμερα είναι η έξαρση, η κυριαρχία, η πτώση και η αδυναμία.
Τις χρησιμοποιούμε όλοι; Πολλοί όχι. Γιατί πιστεύουν στη σύγχρονη εκδοχή της μετά το Ρούντυαρ Ψυχολογικής Αστρολογίας που λέει ότι το ωροσκόπιο δεν είναι μία στατική κατάσταση αλλά ένα σύνολο δυναμικού που είναι στο χέρι του ατόμου να το εξελίξει. Επομένως η βαθμολόγηση δεν έχει καμία έννοια, καθώς δεν είναι ζητούμενο να βρούμε στατικά ποιος πλανήτης κυριαρχεί στο χάρτη. Θεωρούμε ότι το άτομο με τη δική του επιλογή θα επιλέξει σε ποιο πλανήτη θα δώσει βάρος και πώς θα τον εκφράσει.
Ωστόσο δεν μπορούμε να πούμε ακόμη ότι έχει εκλείψει το σύστημα των τίτλων ή ότι δεν το χρησιμοποιεί κανένας. Και σίγουρα θεωρείται μέρος της γνώσης που μαθαίνει κάθε καινούριος υποψήφιος αστρολόγος. Εκτός από την κυριαρχία, την πτώση, την αδυναμία και την έξαρση όμως οι αρχαίοι αστρολόγοι είχαν και ένα πλήθος άλλων δυνάμεων που τους βοηθούσαν να αποφασίσουν ποιος πλανήτης ήταν ισχυρός και ποιος όχι. Ας δούμε αυτές τις δυνάμεις με τη σειρά.
Ομάδες των πλανητών
Οι ομάδες των πλανητών ήταν δύο, οι ημερήσιοι πλανήτες και οι νυκτερινοί. Ημερήσιοι πλανήτες θεωρούνταν ο Δίας, ο Κρόνος και ο Ήλιος, νυκτερινοί η Σελήνη, η Αφροδίτη και ο Άρης και ουδέτερος πλανήτης θεωρούνταν ο Ερμής. Η διάκριση ημερήσιων και νυκτερινών πλανητών έπαιζε ρόλο και σε σχέση με τη θέση των πλανητών στη Δωδεκάτοπο. Δεν είναι τυχαίο ότι Σελήνη, Αφροδίτη και Άρης είχαν τη Χαρά τους σε νυκτερινούς οίκους (κάτω από τον ορίζοντα), ενώ Ήλιος, Δίας και Κρόνος σε ημερήσιους.
Ένα από τα κριτήρια αξιολόγησης των πλανητών λοιπόν ήταν αν έπεφταν στο χάρτη σε οίκο της ομάδας τους. Αν ο Κρόνος π.χ. έπεφτε κάτω από τον ορίζοντα, θεωρούναν εκτός ομάδας και συνεπώς περισσότερο αδύναμος.
Στάσεις και Αναδρομές
Όπως γίνεται και σήμερα ένας πλανήτης που είναι ανάδρομος θεωρείται πιο αδύναμος στην έκφραση του.
Θέση σε σχέση με τον ορίζοντα
Όταν ένας πλανήτης ήταν σε Τόπο που είχε θετική γωνία σε σχέση με τον Ορίζοντα (Ωροσκόπο) τότε θεωρούνταν ότι εκφραζόταν καλύτερα. Θετικές γωνίες (εξάγωνα, τρίγωνα) έκαναν οι 3ος, 5ος, 9ος, 11ος οίκος.
Γωνιακοί Οίκοι
Όταν ένας πλανήτης ήταν γωνιακός θεωρούνταν ότι είχε περισσότερη δύναμη στην έκφραση του.
Τριπλότητες
Μία άλλη «δύναμη» ήταν η ένταξη σε μία τριπλότητα. Ενδιαφέρον έχει ότι πριν συνδεθούν με τα στοιχεία οι τριπλότητες ήταν συνδεδεμένες με τους τέσσερις ανέμους, όπως λέει κι ο Robert Schmidt. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι μέσα σε μία τριπλότητα ο πλανήτης είχε πίσω του συμβολικά «ούριο άνεμο».
Όρια
Τα όρια των πλανητών ήταν τμήματα σε κάθε ζώδιο που θεωρούνταν ότι τα κυβερνούσαν επιμέρους πλανήτες (κάτι σαν τους δικούς μας δεκανούς). Σε κάθε ζώδιο υπήρχε και διαφορετική κατανομή. Οι πλανήτες που συμμετείχαν ήταν μόνο όσοι δεν ήταν Φώτα (δηλαδή Ερμής, Άρης, Αφροδίτη, Δίας, Κρόνος). Έχουν βρεθεί δύο συστήματα κατανομής ορίων, το λεγόμενο Αιγυπτιακό που βρέθηκε σε γραπτό του Δωρόθεου της Σιδώνας, αστρολόγου προγενέστερου του Πτολεμαίου και το δεύτερο είναι του Πτολεμαίου.
Ας τα δούμε όμως πιο αναλυτικά:
Σύμφωνα με το Δωρόθεο:
Κριός – Δίας(6), Αφροδίτη(6), Ερμής(8), Άρης(5), Κρόνος(5)
Ταύρος – Αφροδίτη(8), Ερμής(6), Δίας(8), Κρόνος(5), Άρης(3)
Δίδυμοι – Ερμής(6), Δίας(6), Αφροδίτη(5), Άρης(7), Κρόνος(6)
Καρκίνος – Άρης(7), Δίας(6), Ερμής(6), Αφροδίτη(7), Κρόνος(4)
Λέων – Δίας(6), Ερμής(5), Κρόνος(7), Αφροδίτη(6), Άρης(6)
Παρθένος – Ερμής(7), Αφροδίτη(10), Δίας(4), Άρης(7), Κρόνος(2)
Ζυγός – Κρόνος(6), Αφροδίτη(8), Δίας(7), Ερμής(7), Άρης(2)
Σκορπιός – Άρης(7), Δίας(4), Αφροδίτη(8), Ερμής(5), Κρόνος(6)
Τοξότης – Δίας(12), Αφροδίτη(5), Ερμής(4), Κρόνος(5), Άρης(4)
Αιγόκερως – Αφροδίτη(7), Ερμής(7), Δίας(8), Άρης(4), Κρόνος(4)
Υδροχόος – Κρόνος(7), Ερμής(6), Αφροδίτη(7), Δίας(5), Άρης(5)
Ιχθύς – Αφροδίτη(12), Δίας(4), Ερμής(3), Άρης(9), Κρόνος(2)
ενώ, σύμφωνα με τον Πτολεμαίο:
Κριός – Δίας(6), Αφροδίτη(8), Ερμής(7), Άρης(5), Κρόνος(4)
Ταύρος – Αφροδίτη(8), Ερμής(7), Δίας(7), Κρόνος(4), Άρης(4)
Δίδυμοι – Ερμής(7), Δίας(7), Αφροδίτη(7), Άρης(4), Κρόνος(5)
Καρκίνος – Άρης(6), Δίας(7), Ερμής(7), Αφροδίτη(7), Κρόνος(3)
Λέων – Δίας(6), Ερμής(7), Κρόνος(6), Αφροδίτη(6), Άρης(5)
Παρθένος – Ερμής(7), Αφροδίτη(6), Δίας(5), Άρης(6), Κρόνος(6)
Ζυγός – Κρόνος(6), Αφροδίτη(5), Δίας(8), Ερμής(5), Άρης(6)
Σκορπιός – Άρης(6), Δίας(8), Αφροδίτη(7), Ερμής(6), Κρόνος(3)
Τοξότης – Δίας(8), Αφροδίτη(6), Ερμής(5), Κρόνος(6), Άρης(5)
Αιγόκερως – Αφροδίτη(6), Ερμής(6), Δίας(7), Άρης(6), Κρόνος(5)
Υδροχόος – Κρόνος(6), Ερμής(6), Αφροδίτη(8), Δίας(5), Άρης(5)
Ιχθύς – Αφροδίτη(8), Δίας(6), Ερμής(6), Άρης(6), Κρόνος(4)
Με βάση τη λογική των ορίων ένας πλανήτης που ήταν μέσα σε δικά του όρια μπορούσε να κινείται αυτόνομα και άρα να εκφράζεται πιο εύκολα.
Τα όρια χρησιμοποιούνται σήμερα κυρίως στην Ωριαία Αστρολογία.
Πρόσωπα
Μία διαφορετική διαίρεση του ζωδιακού είχε να κάνει με τη διαδοχή των πλανητών μέσα στα ζώδια με τη σειρά που διέτρεχαν και τις πλανητικές ώρες. Εδώ χρησιμοποιούνταν και οι επτά πλανήτες με την εξής σειρά: Άρης / Ήλιος / Αφροδίτη / Ερμής / Σελήνη / Κρόνος / Δίας. Κάθε ζώδιο διαιρούνταν σε τρία τμήματα, οπότε ο ζωδιακός κύκλος είχε τριάντα έξι πρόσωπα. Αναλυτικά η κατανομή ήταν ως εξής:
Άρης Α’ Κριού
Ήλιος Β’ Κριού
Αφροδίτη Γ’ Κριού
Ερμής – Α’ Ταύρου
Σελήνη – Β’ Ταύρου
Κρόνος – Γ’ Ταύρου
Δίας – Α’ Διδύμων
Άρης – Β’ Διδύμων
Ήλιος – Γ’ Διδύμων
Αφροδίτη – Α’ Καρκίνου
Ερμής – Β’ Καρκίνου
Σελήνη – Γ’ Καρκίνου
Κρόνος – Α’ Λέοντα
Δίας – Β’ Λέοντα
Άρης – Γ’ Λέοντα
Ήλιος – Α’ Παρθένου
Αφροδίτη – Β’ Παρθένου
Ερμής – Γ’ Παρθένου
Σελήνη – Α’ Ζυγού
Κρόνος – Β’ Ζυγού
Δίας – Γ’ Ζυγού
Άρης – Α’ Σκορπιού
Ήλιος – Β’ Σκορπιού
Αφροδίτη – Γ’ Σκορπιού
Ερμής – Α’ Τοξότη
Σελήνη – Β’ Τοξότη
Κρόνος – Γ’ Τοξότη
Δίας – Α’ Αιγόκερω
Άρης – Β’ Αιγόκερω
Ήλιος – Γ’ Αιγόκερω
Αφροδίτη – Α’ Υδροχόου
Ερμής – Β’ Υδροχόου
Σελήνη – Γ’ Υδροχόου
Κρόνος – Α’ Ιχθύων
Δίας – Β’ Ιχθύων
Άρης – Γ’ Ιχθύων
Τα πρόσωπα είχαν την ίδια λογική με τα όρια. Εξεταζόταν η σχέση του πλανήτη στο χάρτη με τον πλανήτη το πρόσωπο του οποίου αντιστοιχούσε στο δεκαήμερο που βρισκόταν ο πλανήτης.
Χρονοκράτορες
Οι αρχαίοι ελληνιστές αστρολόγοι πίστευαν ότι η ζωή του ανθρώπου χωριζόταν σε περιόδους που κυβερνούνταν από έναν πλανήτη. Ανάλογα με την περίοδο της ζωής του ατόμου η πρόβλεψη εξέταζε και κατά πόσον ταίριαζε ο πλανήτης με τον πλανήτη της συγκεκριμένης περιόδου της ζωής. Το σύστημα αυτό είναι ακόμη σε ισχύ στην Ινδική Αστρολογία.
Κύριος του Χάρτη
Με βάση τις δυνάμεις που αναφέραμε ο αστρολόγος της εποχής προσπαθούσε να βρει τον κυβερνήτη του χάρτη. Τον πλανήτη δηλαδή που ήταν ο πιο ισχυρός στο χάρτη. Αυτός δεν ήταν αυτονόητα ο κυβερνήτης του ωροσκόπου, ούτε ο Ήλιος, ούτε η Σελήνη. Ο αστρολόγος εξέταζε συνήθως τους τρεις αυτούς πλανήτες για να καταλήξει ποιος είναι ο πιο ισχυρός και μετά όριζε τον Κύριο του χάρτη.
Σημασίες πλανητών
Οι πλανήτες στην αρχαία αστρολογία δεν είχαν απαραίτητα την ίδια ακριβώς σημασία με τη σημερινή. Ο Κρόνος για παράδειγμα εκπροσωπούσε τον Περιορισμό γιατί σαν κυβερνήτης του Υδροχόου τότε στεκόταν απέναντι από τον Ήλιο που ήταν κυβερνήτης του Λέοντα. Υπήρχε και μία δεύτερη σημασία του Κρόνου, αυτή που σχετιζόταν με τους θετούς γονείς ή με φροντίδα ανθρώπων που ανήκουν σε άλλους. Η ερμηνεία αυτή έχει ξεχαστεί σήμερα και έχει σχέση με την πολικότητα του Κρόνου από τον Αιγόκερω προς τη Σελήνη στον Καρκίνο.
Οικοθεσία
Σημαντικό ρόλο στην ερμηνεία του χάρτη έπαιζε το σύστημα οικοθεσίας. Για να προσδιορίσουν το πού θα έχει επίδραση ο πλανήτης, οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν πάντα σύστημα ίσων οίκων, όχι με τη σημερινή λογική της ακμής του πρώτου οίκου στον Ωροσκόπο όμως, αλλά με κάθε οίκο να αντιστοιχεί σε ένα ολόκληρο ζώδιο και τον Ωροσκόπο να είναι στη μοίρα του μέσα στο οίκο. Αυτό δε σημαίνει ωστόσο, όπως λένε κάποιοι μελετητές ότι δεν υπήρχαν άλλα συστήματα οικοθεσίας στην αρχαιότητα. Απλά δε χρησιμοποιούνταν για τον προσδιορισμό του Τόπου. Χρησιμοποιούνταν όμως για άλλη χρήση και συγκεκριμένα για τον εντοπισμό των δυνάμεων.
Έτσι, ένας πλανήτης μπορεί στο σύστημα ίσων οίκων να έπεφτε στον 3ο οίκο, οπότε θα επηρέαζε τα θέματα αυτού του οίκου. Για να βρεθούν οι δυνάμεις του όμως σχεδίαζαν το χάρτη με ένα σύστημα οικοθεσίας παρόμοιο με του Πορφύριου, στο οποίο ακμή του 10ου οίκου ήταν το Μεσουράνημα, ακμή του 1ου οίκου ο Ωροσκόπος και οι ακμές των ενδιάμεσων οίκων βρίσκονταν ως εξής:
1. Για τους οίκους 11 και 12, 5 και 6 χωρίζοντας το διάστημα Μεσουρανήματος / Ωροσκόπου στα τρία
2. Για τους οίκους 3 και 4, 8 και 9 χωρίζοντας το διάστημα Μεσουρανήματος / Κατερχομένου στα τρία.
Κατά τον Schmidt η λογική αυτή παραποιήθηκε κατά τους αραβικούς χρόνους, είτε από παρανόηση, είτε από λάθος αντιγραφή των κειμένων.
Επίλογος
Από τη μελέτη των μεθόδων της ελληνιστικής αστρολογίας προκύπτει ένα ολοκληρωμένο σύστημα τόσο κοσμοθεωρητικό όσο και μεθοδολογικό. Με τα σημερινά κριτήρια βλέπουμε πολλές αντιφάσεις, όπως το θέμα του ζωδιακού, με τα κριτήρια της εποχής όμως δεν παρουσιάζονταν ασυνέχειες στο σύστημα. Η σύνθεση αστρολογικών στοιχείων που που ως τότε ήταν διακριτά, όπως οι οίκοι και ο ζωδιακός επέτρεψε τη δημιουργία μίας σύνθεσης, που άντεξε σχεδόν μέχρι σήμερα χωρίς στην ουσία σοβαρές τροποποιήσεις.
Βασίλης Παπαδολιάς
Βιβλιογραφία – Σημεία περαιτέρω μελέτης
1. Δωδεκάτοπον, ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΚΟΝ – Ελληνική Αστρολογία – Offline
2. Διάλεξη του Robert Schmidt | AstroThesaurus
3. Ελληνιστική Αστρολογία μία ανασκόπηση, Δέσποινα Γιαννακοπούλου, Άρθρα και μεταφράσεις | AstroThesaurus
0 Σχόλια