Η Γουμένισσα του κρασιού και του Αγίου Τρύφωνα

Αφήνουμε τη Θεσσαλονίκη με βόρεια κατεύθυνση και μετά από -περίπου- τρία τέταρτα φτάνουμε στη Γουμένισσα.
Στα στενόμακρα σπίτια με τα ξύλινα δοκάρια, τα χαγιάτια, τις κεραμιδοσκεπές και τους ερμητικούς αυλόγυρους από πέτρα αναγνωρίζουμε εύκολα τα αρχιτεκτονικά σημάδια της ορεινής Μακεδονίας.
Άλλοτε η Γουμένισσα ζούσε από το μετάξι και το κρασί της.
Σήμερα τα μεγάλα μεταξουργεία στην είσοδο της πόλης είναι παρατημένα. ο εξοπλισμός τους μέσα είναι σχεδόν ατόφιος, μαζεύει όμως απλώς σκόνη.
Το κρασί ευτυχώς τη γλίτωσε.

Η περιοχή είναι ένας από τους ομορφότερους αμπελότοπους της Ελλάδας.
Τα αμπέλια απλώνονται στις ανατολικές πλαγιές του όρους Πάικο και σε λόφους με απαλές κλίσεις στα νότια της Γουμένισσας, σε υψόμετρο που φτάνει τα 200-250 μέτρα.
Εδώ το κλίμα είναι ηπειρωτικό με ψυχρούς χειμώνες και ξηρά καλοκαίρια, με το βαρδάρη να φυσά όλες τις εποχές του χρόνου «ξορκίζοντας» τις ασθένειες και με την υγρασία από τη γειτονική κοιλάδα του Αξιού να μετριάζει τους θερινούς καύσωνες.
Σ’ αυτή την περιοχή καλλιεργείται το Ξινόμαυρο, η πιο διάσημη και ποιοτική ερυθρή ποικιλία του βορειοελλαδικού χώρου, μαζί με τη Νεγκόσκα ένα ντόπιο ερυθρό σταφύλι.
Τα αμπέλια έχουν φυτευτεί και με τις δύο ποικιλίες, σε αναλογία 3:1 περίπου.
Τα κλήματα είναι περισσότερα από 400 ανά στρέμμα, ενώ η απόδοση παραμένει σε γενικές γραμμές χαμηλή (σημάδι ποιότητας), κυμαίνεται γύρω στα 800-1000 κιλά σταφυλιών/στρέμμα.

Ο τρύγος γίνεται συνήθως στα τέλη Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου.
Τα κρασιά που παράγονται, μετά από ωρίμανση ενός έτους σε δρύινα βαρέλια, αναπτύσσουν ένα ωραιότατο μπουκέτο που θυμίζει φρέσκα φρούτα όπως φράουλα, φραγκοστάφυλα αλλά με τα χρόνια επικρατούν τα αρώματα καπνού, βανίλιας, καφέ, κακάο.
Στη γεύση τους αντιλαμβανόμαστε μαλακές τανίνες, πλούτο, φινέτσα και μακριά, ιδιαίτερα ευχάριστη επίγευση που οφείλεται στο Ξινόμαυρο.
Αυτός ο γευστικός χαρακτήρας αναζητά τη συνοδεία των κόκκινων ψητών κρεάτων, το πάντρεμα με τις γλυκές σάλτσες, την χάρη των μυρωδάτων μπαχαρικών.
Η φινέτσα του μας προκαλεί να δοκιμάσουμε ένα πάντρεμα με τα τοπικά εδέσματα όπως νοστιμότατες πίτες, ντόπιο κυνήγι, λουκάνικο με πράσο, γιαπράκια, εκλεκτό κατσικίσιο τυρί και κάστανα.

Ανήμερα του Αγίου Τρύφωνα
Επειδή όμως θεωρούμε τους εαυτούς μας επιμελείς οινόφιλους θα κανονίσουμε να βρισκόμαστε στη Γουμένισσα την 1η του Φλεβάρη.
Είναι η ημέρα του Αγίου Τρύφωνα, του προστάτη των αμπελιών που εδώ τη γιορτάζουν με χορούς και πανηγύρια.
Η κορυφαία στιγμή της γιορτής είναι το Κουρμπάνι, η θυσία δηλαδή ενός μοσχαριού στο θεό, από τον οποίο ζητούν μια καλή χρονιά για τα αμπέλια.
Οι τολμηροί θα ξυπνήσουν χαράματα για να ακολουθήσουν την πομπή που οδηγεί το μοσχάρι στο παρεκκλήσι του Αγίου Τρύφωνα.
Από κοντά φυσικά τα όργανα, τα διάσημα χάλκινα της Γουμένισσας.
Για το κρύο, δεν χρειάζεται φαντάζομαι να σας μιλήσω, ούτε για την ατμόσφαιρα και το γυμνό τοπίο… που παραπέμπει σε πλάνα του Αγγελόπουλου!
Στο παρεκκλήσι λοιπόν γίνεται η θυσία, το κρέας ευλογείται από τον παπά και μετά βράζεται σε μεγάλα γανωμένα καζάνια.
Προς το μεσημέρι, όταν θα έχει βράσει, θα μοιραστεί μαζί με τσίπουρο και άφθονο κρασί της περασμένης σοδιάς (τώρα ανοίγουν τα βαρέλια).
Θα ακολουθήσει το πανηγύρι με χορούς και τραγούδια.