Όταν οι αρχαίοι έλυναν τις διαφορές τους με … κατάρες

Οι κατάδεσμοι μαρτυρούν μία κοινή πρακτική στην αρχαιότητα, τη χάραξη κειμένων με κατάρες πάνω σε πινακίδες
«Καλή και όμορφη Περσεφόνη, γυναίκα του Πλούτωνα, ή Σάλβια, αν προτιμάς να σε αποκαλώ έτσι, άρπαξε την υγεία, το σώμα, την όψη, τη δύναμη και τις ικανότητες του Πλότιου...»

Από την αρχαία Ρώμη έρχεται αυτός ο κατάδεσμος (κατάρα για τους αρχαίους) που συντηρήθηκε πρόσφατα και εκτίθεται στο κοινό του Αρχαιολογικού Μουσείου του Πανεπιστημίου Johns Hopkins της Βαλτιμόρης των ΗΠΑ. Μαζί μάλιστα εκτίθεται και το καρφί από σίδηρο, το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί για να στερεωθεί η πινακίδα με τον κατάδεσμο.

Η προσφάτως συντηρημένη ρωμαϊκή πινακίδα, ηλικίας 2.000 ετών είναι μία από τις πέντε που κατέχει το πανεπιστήμιο από το 1908. Μόλις πριν από λίγο καιρό όμως αποκρυπτογραφήθηκε το κείμενό της χάρη σε έναν μεταπτυχιακό φοιτητή του πανεπιστημίου, τον Ουίλιαμ Σέργουντ Φοξ, ο οποίος πραγματοποίησε την μελέτη της.

Οι κατάδεσμοι, όπως αυτός, μαρτυρούν μία κοινή πρακτική στην ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα, δηλαδή την χάραξη κειμένων με κατάρες πάνω σε πινακίδες, τις οποίες στη συνέχεια τοποθετούσαν μέσα σε πηγάδια ή τάφους. Κι ενώ αρχικά αυτοί οι κατάδεσμοι ανέφεραν μόνον το όνομα του προσώπου που ήταν ο στόχος της πράξης, με το πέρασμα του χρόνου έγιναν όλο και πιο σύνθετες, όπως αυτό του Μουσείου Johns Hopkins. Οι κατάρες μάλιστα μπορούσε να γραφτούν οπουδήποτε από απλά όστρακα αγγείων ως πολύτιμους λίθους, αν και ο μόλυβδος ήταν το συνηθέστερο υλικό για το σκοπό αυτό.

«Παράδωσέ τον στον Πλούτωνα, τον άντρα σου. Είθε να μην είναι σε θέση να ξεφύγει από αυτή την κατάρα με το μυαλό του. Παράδωσέ τον στους πυρετούς -τεταρταίο, τριταίος και καθημερινό- έτσι ώστε να παλεύουν και αγωνίζονται μαζί του...» Αυτά αναφέρει στη συνέχεια η κατάρα αλλά και το κείμενο που ακολουθεί δεν αφήνει καμία αμφιβολία, ότι ο καημένος ο σκλάβος Πλότιους δεν θα ... απόλαυσε τις τελευταίες ημέρες του! Ιδού:

«Κάλεσε για μένα τον τρικέφαλο δαίμονα για να αποσπάσει την καρδιά του Πλότιους. Υπόσχομαι ότι θα σου προσφέρω δώρα -σύκα και ένα μαύρο γουρούνι- αν ολοκληρωθεί αυτό, πριν από το μήνα Μάρτιο. Αυτά θα σου προσφέρω, Περσεφόνη Salvia, όταν ολοκληρώσεις αυτά που ζητώ. Δίνω σε σένα το κεφάλι του Πλότιους του δούλου, γιού του Αβονία. Δίνω σε σένα το μέτωπο του Πλότιους. Περσεφόνη Salvia, δίνω σε σένα τα φρύδια του Πλότιους. Περσεφόνη Salvia, δίνω σε σένα τα βλέφαρα του Πλότιου. Περσεφόνη Salvia, δίνω σε σένα τους μαθητές του Πλότιους...» Και τελειώνει: «Σου παραδίδω τον Πλότιους από το μήνα Φεβρουάριο. Αφησέ τον να χαθεί οριστικά. Αφησέ τον να πεθάνει άθλια. Αφησέ τον να καταστραφεί στη δυστυχία του ολοκληρωτικά. Φρόντισε ώστε να μη δει άλλο ένα μήνα»!

Κανείς δεν ξέρει τι έκανε ο φτωχός Πλότιους ώστε να προκαλέσει κάποιον τόσο ώστε να ζητεί από τους θεούς να ρίξουν τόσα κακά επάνω του. Αλλά και κανείς δεν ξέρει, ποιος τοποθέτησε τον κατάδεσμο, γιατί τόσο αυτός που καταριόταν όσο και εκείνος που έκανε την κατάρα κρύβονταν πολύ προσεκτικά από το φόβο της τιμωρίας. Δύο χιλιάδες χρόνια μετά πάντως η αλήθεια βγήκε στο φως.