Απεβίωσε: 5 Δεκεμβρίου 1870, Σεν-Μαριτίμ, Γαλλία
Ο Αλέξανδρος Δουμάς (Alexandre Dumas) ο πρεσβύτερος (24 Ιουλίου 1802 - 5 Δεκεμβρίου 1870) ήταν Γάλλος συγγραφέας, γνωστός κυρίως από τα ιστορικά του μυθιστορήματα τα οποία τον κατέστησαν έναν από τους πιο πολυδιαβασμένους Γάλλους συγγραφείς στον κόσμο.
Πολλά από τα μυθιστορήματά του, όπως Ο Κόμης Μοντεχρήστος, Οι Τρεις Σωματοφύλακες,Μετά Είκοσι Έτη κ.α., αρχικά είχαν δημοσιευθεί σε σειρές. Έγραψε επίσης θεατρικά έργα και άρθρα σε περιοδικά.
Ο Αλέξανδρος Δουμάς γεννήθηκε το 1802 στο χωριό Βιγιέρ-Κοτρέ (Villers-Cotterêts) της Γαλλίας και ήταν εγγονός ενός Γάλλου ευγενούς, που έζησε για πολλά χρόνια στις Δυτικές Ινδίες. Πατέρας του ήταν ο Θωμάς Αλέξανδρος Δουμάς μικτής αφρικανικής καταγωγής. Ο πατέρας του Αλέξανδρου Δουμά, Θωμάς-Αλέξανδρος ήταν γιος του Alexandre-Antoine Davy de la Pailleterie, Γάλλου ευγενή και ανώτατου αξιωματικού στο πυροβολικό της γαλλικής αποικίας του Άγιου Δομίνικου (σήμερα Αϊτή) και της Marie-Cessette Dumas μίας σκλάβας Αφρο-Καραϊβικής καταγωγής. Δεν ήταν γνωστό αν η Marie-Cessette είχε γεννηθεί στην Αφρική ή στον Άγιο Δομίνικο (αν και το γαλλικό της επίθετο υποδηλώνει πώς ήταν Κρεολή), ούτε είναι γνωστό από ποια αφρικανική χώρα ήταν οι πρόγονοί της. Ο Θωμάς-Αλέξανδρος επέστρεψε στη Γαλλία με τον πατέρα του και εκπαιδεύτηκε σε στρατιωτική σχολή και έπειτα μπήκε στο στρατό. Παντρεύτηκε την Μαρί Λαμπουρέ, την κόρη ενός ταβερνιάρη, και μετά από έναν καβγά με τον πατέρα του άλλαξε το επίθετο του και πήρε αυτό της μητέρας του (Δουμάς). Ο Θωμάς-Αλέξανδρος έφτασε το βαθμό του στρατηγού μέχρι την ηλικία των 31, ο πρώτος από τις Γαλλικές Αντίλλες που έφτασε αυτό το βαθμό. Πολέμησε με διάκριση στους Γαλλικούς Επαναστατικούς Πολέμους. Αν και στρατηγός του Βοναπάρτη στην ιταλική και αιγυπτιακή εκστρατεία έπεσε σε δυσμένεια μέχρι το 1800 και ζήτησε άδεια να γυρίσει πίσω στη Γαλλία. Στην επιστροφή του το καράβι έπρεπε να δέσει στη Σικελία, όπου αυτός και οι σύντροφοι του έγιναν αιχμάλωτοι πολέμου για δυο χρόνια. Σε αυτό το διάστημα η υγεία του διαλύθηκε. Μέχρι τη γέννηση του Αλέξανδρου ο πατέρας του είχε φτωχύνει. Ο Θωμάς-Αλέξανδρος πέθανε το 1806. Ο Αλέξανδρος δεν ενδιαφερόταν για τα μαθήματα του σχολείου και ξεχώριζε μόνο για τα όμορφα γράμματά του. έτσι, σε ηλικία 12 ετών προσλήφθηκε ως γραφέας σε συμβολαιογραφείο.
Το 1822 πήγε στο Παρίσι, όπου ο γραφικός του χαρακτήρας και το γεγονός ότι ο πατέρας του ήταν λίγο-πολύ γνωστός, του έδωσε μία θέση αντιγραφέα στο γραφείο του Δούκα της Ορλεάνης και μέλλοντα βασιλιά Λουδοβίκου Φίλιππου. Βρίσκοντας πως τα έσοδά του ήτανε πάρα πολύ λίγα και δεν του φτάνανε για μια πολυδάπανη ζωή, ο Αλέξανδρος Δουμάς αποφάσισε να γράψει για το θέατρο, βρίσκοντας πως ο τρόπος αυτός ήτανε σίγουρος για να κερδίσει περιουσία. Το καινούργιο στυλ με το οποίο έγραφε άρεσε στο κοινό και το 1825 κέρδισε τα πρώτα του χρήματα ως συγγραφέας. Παράλληλα, άρχισε να κάνει γνωριμίες στους φιλολογικούς κύκλους.
Το έργο που έκανε γνωστό το όνομα του Αλέξανδρου Δουμά ήταν το δράμα «Ο Ερρίκος Γ' και η Αυλή του» (1829), που ήταν το πρώτο επιτυχημένο έργο της νέας ρομαντικής εποχής. Ύστερα από αυτό, ο Αλέξανδρος Δουμάς ανέβασε και άλλα θεατρικά έργα, από τα οποία πολλά παίζονται ακόμη και σήμερα. Αν και τα θεατρικά έργα του Δουμά τού έφερναν σημαντικά έσοδα, τα μεγάλα έξοδα που έκανε τον ανάγκαζαν να βρίσκεται σχεδόν πάντα βουτηγμένος στα χρέη. Οι κριτικοί χτύπησαν το έργο του.
Το 1830 ο Δουμάς πήρε ενεργά μέρος στην Επανάσταση του Ιουλίου που ανέβασε στο θρόνο της Γαλλίας τον Δούκα της Ορλεάνης. Όσο κρατούσαν οι πολιτικές διαμάχες που προκάλεσε η άνοδος του Λουδοβίκου Φιλίππου, ο Δουμάς συμμετείχε ενεργά στον αγώνα. Καθώς το Παρίσι είχε ανάγκη από πυρομαχικά, προσφέρθηκε να πάει στο Σουασόν και να φέρει. Επρόκειτο για εξαιρετικά εμπιστευτική αποστολή, την οποία έβγαλε εις πέρας.
Στο μεταξύ, καθώς τα θεατρικά έργα άρχισαν να χάνουν την αγάπη του κοινού, ο Δουμάς στράφηκε προς το μυθιστόρημα. Οι Τρεις Σωματοφύλακες" (1844) σημείωσαν μεγάλη επιτυχία. Και τότε καταπιάστηκε και με άλλα μυθιστορήματα: "Μετά Είκοσι Έτη" (1845), "Βασίλισσα Μαργκό" (1845), "Οι Κορσικανοί Αδελφοί" (1845), "Ο Κόμης Μοντεχρήστος" (1845-1846), "Ο Ιππότης του Κόκκινου Σπιτιού" (1845-1846), "Ο Υποκόμης της Βραζελόνης" (που περιλαμβάνει το διάσημο "Σιδηρούν Προσωπείον") (1848), "Η μαύρη τουλίπα" (1850) κ.α. Οι φιλολογικές του επιτυχίες, που του έφεραν και μεγάλα κέρδη, παρέσυραν τον Δουμά σε μία σπάταλη και εξωφρενική ζωή, που του δημιούργησε πολλές δυσκολίες και ενοχλήσεις.
Τον Σεπτέμβριο του 1870, μετά από ένα ατύχημα που τον άφησε σχεδόν παράλυτο, ο Αλέξανδρος Δουμάς εγκαταστάθηκε στο σπίτι του γιου του, Αλέξανδρου Δουμά του νεώτερου, στο Πουί όπου και απεβίωσε στις 5 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους. Το 2002 ο τάφος του μεταφέρθηκε στο Πάνθεον του Παρισιού, το μαυσωλείο όπου είναι θαμμένες λαμπρές προσωπικότητες της Γαλλίας.
Προσωπική ζωή
Την 1η Φεβρουαρίου 1840 ο Αλέξανδρος Δουμάς παντρεύτηκε την ηθοποιό Ιντά Φεριέ αλλά συνέχισε να συνάπτει σχέσεις και με άλλες γυναίκες, αποκτώντας περισσότερα από τέσσερα παιδιά. Ένα από αυτά τα παιδιά ήταν ο Αλέξανδρος Δουμάς ο νεώτερος, καρπός της σχέσης του με την Κατρίν Λεμπέ.
Le trois Mousquetaires, 1844 (Οι τρεις σωματοφύλακες) σε συνεργασία με τον Auguste Maquet
—μτφ. Άγγ.Νίκας (εκδ. "Κλασσικά Παπύρου", 1972)
Louis XIV et son siècle, 1844 (Ο Λουδοβίκος ΙΔ’ και ο αιώνας του)
Vingt ans après, 1845 (Μετά είκοσι έτη), σε συνεργασία με τον Auguste Maquet
Les Frères corses, 1845 (Αδελφοί Κορσικανοί)
Le Vicomte de Bragelonne, ou Dix ans plus tard, 1848 (Ο υποκόμης της Βραζελόνης ή Μετά δέκα έτη, σε συνεργασία με τον Auguste Maquet
: —μτφ.(;) (εκδ. "Ι.Γ.Βασιλείου", χχ)
Le Comte de Monte-Cristo, 1845-6 (Ο κόμης Μοντεχρήστος), σε συνεργασία με τον Auguste Maquet
—μτφ. Πότης Στρατίκης (εκδ. "Αρδηττός", 1969)
La Reine Margot, 1845 (Η βασίλισσα Μαργκό), σε συνεργασία με τον Auguste Maquet
—μτφ. Γ.Ράικος (εκδ. "Καστανιώτης", 1994)
Les Quarante-cinq, 1847 (Οι σαράντα πέντε), σε συνεργασία με τον Auguste Maquet
Le Collier de la reine, 1849 (Το περιδέραιο της βασίλισσας), σε συνεργασία με τον Auguste Maquet
La Tulipe noire, 1850 (Η μαύρη τουλίπα)
—μτφ. Δ.Δημουλάς (εκδ. "Παπαδόπουλος", 1996)
Les Mohicans de Paris, 1854-1855 (ΟΙ Μαϊκανοί των Παρισίων), σε συνεργασία με τον Paul Bocage
Les Grands Hommes en robe de chambre : César, Henri IV, Richelieu, 1855–1856 (Οι μεγάλοι άντρες στο σπίτι τους : Καίσαρ, Ερρίκος Δ΄, Ρισελιέ)
Les Compagnons de Jéhu, 1856 (Οι οπαδοί του Ιησού)
—μτφ. Επαμεινώνδας Σταματιάδης, Αθήνα 1863
Ali Pacha, 1862 (Αλή πασάς), ημιτελές χρονικό σε περιοδικό της εποχής. Οριστική έκδοση το 2009
Grand Dictionnaire de cuisine, 1873 (Μέγα Λεξικό της Κουζίνας)
—μτφ. της εισαγωγής Ελένη Ζαφειροπούλου (εκδ. "Περίπλους", 2000).
Ο Αλέξανδρος Δουμάς γεννήθηκε το 1802 στο χωριό Βιγιέρ-Κοτρέ (Villers-Cotterêts) της Γαλλίας και ήταν εγγονός ενός Γάλλου ευγενούς, που έζησε για πολλά χρόνια στις Δυτικές Ινδίες. Πατέρας του ήταν ο Θωμάς Αλέξανδρος Δουμάς μικτής αφρικανικής καταγωγής. Ο πατέρας του Αλέξανδρου Δουμά, Θωμάς-Αλέξανδρος ήταν γιος του Alexandre-Antoine Davy de la Pailleterie, Γάλλου ευγενή και ανώτατου αξιωματικού στο πυροβολικό της γαλλικής αποικίας του Άγιου Δομίνικου (σήμερα Αϊτή) και της Marie-Cessette Dumas μίας σκλάβας Αφρο-Καραϊβικής καταγωγής. Δεν ήταν γνωστό αν η Marie-Cessette είχε γεννηθεί στην Αφρική ή στον Άγιο Δομίνικο (αν και το γαλλικό της επίθετο υποδηλώνει πώς ήταν Κρεολή), ούτε είναι γνωστό από ποια αφρικανική χώρα ήταν οι πρόγονοί της. Ο Θωμάς-Αλέξανδρος επέστρεψε στη Γαλλία με τον πατέρα του και εκπαιδεύτηκε σε στρατιωτική σχολή και έπειτα μπήκε στο στρατό. Παντρεύτηκε την Μαρί Λαμπουρέ, την κόρη ενός ταβερνιάρη, και μετά από έναν καβγά με τον πατέρα του άλλαξε το επίθετο του και πήρε αυτό της μητέρας του (Δουμάς). Ο Θωμάς-Αλέξανδρος έφτασε το βαθμό του στρατηγού μέχρι την ηλικία των 31, ο πρώτος από τις Γαλλικές Αντίλλες που έφτασε αυτό το βαθμό. Πολέμησε με διάκριση στους Γαλλικούς Επαναστατικούς Πολέμους. Αν και στρατηγός του Βοναπάρτη στην ιταλική και αιγυπτιακή εκστρατεία έπεσε σε δυσμένεια μέχρι το 1800 και ζήτησε άδεια να γυρίσει πίσω στη Γαλλία. Στην επιστροφή του το καράβι έπρεπε να δέσει στη Σικελία, όπου αυτός και οι σύντροφοι του έγιναν αιχμάλωτοι πολέμου για δυο χρόνια. Σε αυτό το διάστημα η υγεία του διαλύθηκε. Μέχρι τη γέννηση του Αλέξανδρου ο πατέρας του είχε φτωχύνει. Ο Θωμάς-Αλέξανδρος πέθανε το 1806. Ο Αλέξανδρος δεν ενδιαφερόταν για τα μαθήματα του σχολείου και ξεχώριζε μόνο για τα όμορφα γράμματά του. έτσι, σε ηλικία 12 ετών προσλήφθηκε ως γραφέας σε συμβολαιογραφείο.
Το έργο που έκανε γνωστό το όνομα του Αλέξανδρου Δουμά ήταν το δράμα «Ο Ερρίκος Γ' και η Αυλή του» (1829), που ήταν το πρώτο επιτυχημένο έργο της νέας ρομαντικής εποχής. Ύστερα από αυτό, ο Αλέξανδρος Δουμάς ανέβασε και άλλα θεατρικά έργα, από τα οποία πολλά παίζονται ακόμη και σήμερα. Αν και τα θεατρικά έργα του Δουμά τού έφερναν σημαντικά έσοδα, τα μεγάλα έξοδα που έκανε τον ανάγκαζαν να βρίσκεται σχεδόν πάντα βουτηγμένος στα χρέη. Οι κριτικοί χτύπησαν το έργο του.
Το 1830 ο Δουμάς πήρε ενεργά μέρος στην Επανάσταση του Ιουλίου που ανέβασε στο θρόνο της Γαλλίας τον Δούκα της Ορλεάνης. Όσο κρατούσαν οι πολιτικές διαμάχες που προκάλεσε η άνοδος του Λουδοβίκου Φιλίππου, ο Δουμάς συμμετείχε ενεργά στον αγώνα. Καθώς το Παρίσι είχε ανάγκη από πυρομαχικά, προσφέρθηκε να πάει στο Σουασόν και να φέρει. Επρόκειτο για εξαιρετικά εμπιστευτική αποστολή, την οποία έβγαλε εις πέρας.
Στο μεταξύ, καθώς τα θεατρικά έργα άρχισαν να χάνουν την αγάπη του κοινού, ο Δουμάς στράφηκε προς το μυθιστόρημα. Οι Τρεις Σωματοφύλακες" (1844) σημείωσαν μεγάλη επιτυχία. Και τότε καταπιάστηκε και με άλλα μυθιστορήματα: "Μετά Είκοσι Έτη" (1845), "Βασίλισσα Μαργκό" (1845), "Οι Κορσικανοί Αδελφοί" (1845), "Ο Κόμης Μοντεχρήστος" (1845-1846), "Ο Ιππότης του Κόκκινου Σπιτιού" (1845-1846), "Ο Υποκόμης της Βραζελόνης" (που περιλαμβάνει το διάσημο "Σιδηρούν Προσωπείον") (1848), "Η μαύρη τουλίπα" (1850) κ.α. Οι φιλολογικές του επιτυχίες, που του έφεραν και μεγάλα κέρδη, παρέσυραν τον Δουμά σε μία σπάταλη και εξωφρενική ζωή, που του δημιούργησε πολλές δυσκολίες και ενοχλήσεις.
Τον Σεπτέμβριο του 1870, μετά από ένα ατύχημα που τον άφησε σχεδόν παράλυτο, ο Αλέξανδρος Δουμάς εγκαταστάθηκε στο σπίτι του γιου του, Αλέξανδρου Δουμά του νεώτερου, στο Πουί όπου και απεβίωσε στις 5 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους. Το 2002 ο τάφος του μεταφέρθηκε στο Πάνθεον του Παρισιού, το μαυσωλείο όπου είναι θαμμένες λαμπρές προσωπικότητες της Γαλλίας.
Προσωπική ζωή
Την 1η Φεβρουαρίου 1840 ο Αλέξανδρος Δουμάς παντρεύτηκε την ηθοποιό Ιντά Φεριέ αλλά συνέχισε να συνάπτει σχέσεις και με άλλες γυναίκες, αποκτώντας περισσότερα από τέσσερα παιδιά. Ένα από αυτά τα παιδιά ήταν ο Αλέξανδρος Δουμάς ο νεώτερος, καρπός της σχέσης του με την Κατρίν Λεμπέ.
—μτφ. Άγγ.Νίκας (εκδ. "Κλασσικά Παπύρου", 1972)
Louis XIV et son siècle, 1844 (Ο Λουδοβίκος ΙΔ’ και ο αιώνας του)
Vingt ans après, 1845 (Μετά είκοσι έτη), σε συνεργασία με τον Auguste Maquet
Les Frères corses, 1845 (Αδελφοί Κορσικανοί)
Le Vicomte de Bragelonne, ou Dix ans plus tard, 1848 (Ο υποκόμης της Βραζελόνης ή Μετά δέκα έτη, σε συνεργασία με τον Auguste Maquet
: —μτφ.(;) (εκδ. "Ι.Γ.Βασιλείου", χχ)
Le Comte de Monte-Cristo, 1845-6 (Ο κόμης Μοντεχρήστος), σε συνεργασία με τον Auguste Maquet
—μτφ. Πότης Στρατίκης (εκδ. "Αρδηττός", 1969)
La Reine Margot, 1845 (Η βασίλισσα Μαργκό), σε συνεργασία με τον Auguste Maquet
—μτφ. Γ.Ράικος (εκδ. "Καστανιώτης", 1994)
Les Quarante-cinq, 1847 (Οι σαράντα πέντε), σε συνεργασία με τον Auguste Maquet
Le Collier de la reine, 1849 (Το περιδέραιο της βασίλισσας), σε συνεργασία με τον Auguste Maquet
La Tulipe noire, 1850 (Η μαύρη τουλίπα)
—μτφ. Δ.Δημουλάς (εκδ. "Παπαδόπουλος", 1996)
Les Mohicans de Paris, 1854-1855 (ΟΙ Μαϊκανοί των Παρισίων), σε συνεργασία με τον Paul Bocage
Les Grands Hommes en robe de chambre : César, Henri IV, Richelieu, 1855–1856 (Οι μεγάλοι άντρες στο σπίτι τους : Καίσαρ, Ερρίκος Δ΄, Ρισελιέ)
Les Compagnons de Jéhu, 1856 (Οι οπαδοί του Ιησού)
—μτφ. Επαμεινώνδας Σταματιάδης, Αθήνα 1863
Ali Pacha, 1862 (Αλή πασάς), ημιτελές χρονικό σε περιοδικό της εποχής. Οριστική έκδοση το 2009
Grand Dictionnaire de cuisine, 1873 (Μέγα Λεξικό της Κουζίνας)
—μτφ. της εισαγωγής Ελένη Ζαφειροπούλου (εκδ. "Περίπλους", 2000).
0 Σχόλια