Ο εθισμός στα ναρκωτικά σχετίζεται με έναν αρχαίο ιό

Μετά την ανακάλυψη του HIV και του ιού HTLV, είναι η τρίτη φορά που ένας ανθρώπινος ρετροϊός συνδέεται στενά με κάποια επιβλαβή συνέπεια στους ανθρώπους, όπως εν προκειμένω ο εθισμός.

Ένας αρχαίος ρετροϊός, ο ΗΚ2, βρίσκεται συχνότερα στους ανθρώπους που κάνουν ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών, πράγμα που δείχνει ότι σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τον σοβαρό εθισμό τους. Αυτό είναι το απρόσμενο εύρημα μιας νέας έρευνας Ελλήνων επιστημόνων, σύμφωνα με τους οποίους είναι πιθανό ότι ο εν λόγω ιός, δημιουργώντας τη σχετική προδιάθεση, συμβάλλει στη δημιουργία εθισμού στους χρήστες «σκληρών» ναρκωτικών.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Γκίκα Μαγιορκίνη του Πανεπιστημίου Αθηνών και τον καθηγητή 'Αρη Κατζουράκη του Τμήματος Ζωολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), εκτιμούν ότι ο ΗΚ2 ενσωματώθηκε στον ανθρώπινο οργανισμό πριν καν την εμφάνιση των Νεάντερταλ και «τρύπωσε» κοντά σε ένα γονίδιο (RASGRF2) που ρυθμίζει τη ντοπαμινεργική δράση στον εγκέφαλο. Επεμβαίνοντας στο νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη, άρα και στο κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου, αυξάνει την πιθανότητα ένας άνθρωπος να επιζητά συμπεριφορές που αυξάνουν την απόλαυση και, κατ' επέκταση, τον εθισμό στα ναρκωτικά.

Η μελέτη, η οποία ανέλυσε δείγματα από ασθενείς στην Αθήνα και στη Γλασκόβη, βρήκε ότι ο εν λόγω ιός ήταν -σε σχέση με το γενικό πληθυσμό- δυόμιση φορές συχνότερος σε 202 Έλληνες που είχαν μολυνθεί με τον ιό HIV λόγω ενδοφλέβιας χρήσης ναρκωτικών, καθώς επίσης 3,6 φορές πιο συχνός σε 184 Βρετανούς με ηπατίτιδα C που είχαν επίσης μολυνθεί μέσω ενδοφλέβιας χρήσης ναρκωτικών.

Το ανθρώπινο γονιδίωμα είναι διάσπαρτο με απομεινάρια αρχαίων ρετροϊών, που μας άφησαν ως κατάλοιπα οι πίθηκοι πρόγονοί μας. Μόνο ένας από αυτούς, ο HERV-K HML-2 ή ΗΚ2, πιθανώς συνεχίζει να πολλαπλασιάζεται μεταξύ των ανθρώπων σήμερα, αν και δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τον ίδιο HK2 στο DNA τους. Ένας ασυνήθιστος ΗΚ2 είναι αυτός που βρίσκεται συχνότερα στους ναρκομανείς από ό,τι στο γενικό πληθυσμό (5% έως 10%).

Οι Έλληνες ερευνητές έδειξαν ότι αυτός ο ιός μπορεί να «χειραγωγήσει» τη δραστηριότητα του RASGRF2 και άλλων γειτονικών γονιδίων και πιθανώς ευθύνεται σημαντικά για την παθολογία της εθιστικής συμπεριφοράς.

«Η μελέτη μας δείχνει για πρώτη φορά ότι σπάνιες παραλλαγές του ΗΚ2 μπορούν να επηρεάσουν ένα πολύπλοκο ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Η επανάληψη του ευρήματος αυτού στην Αθήνα και στη Γλασκώβη είναι ιδιαίτερα σημαντική» δήλωσε ο Α. Κατζουράκης.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι οι αρχαίοι ιοί είναι αβλαβείς» τόνισε ο Γ. Μαγιορκίνης. «Κατά καιρούς οι άνθρωποι έχουν εμφανίσει υπερέκφραση του ΗΚ2 στον καρκίνο, αλλά είχε αποδειχθεί δύσκολο να διακρίνουμε την αιτία από το αποτέλεσμα. Το 2012, μετά από μια 20ετή διαμάχη σχετικά με το ρόλο των αρχαίων ιών στις ανθρώπινες ασθένειες, αποφασίσαμε να εξετάσουμε την υψηλού κινδύνου υπόθεση ότι οι ιοί HERV μπορούν να ευθύνονται για ανθρώπινες νόσους. Η πρότασή μας υποστηρίχθηκε από το Συμβούλιο Ιατρικής Έρευνας της Βρετανίας και τώρα έχουμε ισχυρές αποδείξεις ότι όντως οι ιοί HERV μπορούν να είναι παθογόνοι. Για πρώτη φορά, μπορέσαμε να κάνουμε διάκριση ανάμεσα στην αιτία και στο αποτέλεσμα, όσον αφορά την παθογένεια των HERV».

Μετά την ανακάλυψη του HIV και του ιού HTLV, είναι η τρίτη φορά που ένας ανθρώπινος ρετροϊός συνδέεται στενά με κάποια επιβλαβή συνέπεια στους ανθρώπους, όπως εν προκειμένω ο εθισμός. Οι ερευνητές δεν αποκλείουν ότι ορισμένες παραλλαγές του ιού Ηκ2 είναι ακόμη μολυσματικές για τους ανθρώπους.