Οι Καλικάντζαροι και τα έθιμα τους σε όλη την Ελλάδα

Οι Καλικάτζαροι είναι γνωστοί ως τα κακά πλάσματα που εμφανίζονται τα Χριστούγεννα. Μερικοί πιστεύουν ότι είναι πνεύματα, άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι είναι παράξενα, μαλλιαρά όντα που τρυπώνουν στα σπίτια από τις καμινάδες.
Τις νύκτες πηγαίνουν και κλέβουν τα φαγητά που βρίσκουν και πιο πολύ τα σύκα γιατί τους αρέσουν πολύ. Όταν τελειώσουν το φαγητό τους αρχίζουν να χορεύουν. Είναι μια παλιά παράδοση της πατρίδας μας και κάθε τόπος έχει τα δικά του έθιμα για να τους γιορτάσει. Ας δούμε μερικά από αυτά:
Σε Μακεδονία, Θράκη και Θεσσαλία, μεταμφιεσμένοι, που λέγονται Μωμόγεροι, Ρογκάτσια ή Ρογκατσάρια, φοράνε τομάρια ζώων (λύκων, τράγων κλπ), είναι οπλισμένοι με σπαθιά και γυρνούν τραγουδώντας στα σοκάκια και κάνουν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους. Συγκεκριμένα στα Τρίκαλα, μένοντα πιστοί στο έθιμο τους, όργωσαν τα χωρία κάνοντας φασαρία ξορκίζοντας το κακό και διασκεδάζοντας μέχρι πρωίας, ανήμερα της Πρωτοχρονιάς.

Στη Θεσσαλία, επίσης, αλλα και στη Ρούμελη, στο Μωριά και στη Νησιωτική Ελλάδα, κυρίως του Αιγαίου, χαρακτηριστικά της γιορτής των Χριστουγέννων ήταν το διαρκές άναμμα της φωτιάς (κρατάει όλο το Δωδεκαήμερο) που έχει αποτρεπτικό χαρακτήρα κατά των καλικάντζαρων και των κακών πνευμάτων και το σφάξιμο και μαγείρεμα του γουρουνιού. Όσοι δεν είχαν γουρούνι σφάζανε γίδα ή πρόβατο. Στόλιζαν το σπίτι με κλαδιά κέδρων και αγριοκερασιάς. Δεν λούζονταν, γιατί το θεωρούσαν γρουσουζιά, κι έβαζαν ένα αγοράκι να κάνει ποδαρικό.
Πιστοί στα έθιμα παραμένουν και στην Κρήτη καθώς πιστεύουν πως τα παιδιά που γεννιούνται την ημέρα τω Χριστουγέννων (άρα έχουνε συλληφθεί την ημέρα του Ευαγγελισμού, που καλό είναι, από σεβασμό στην Παναγία, να αποφεύγει κανείς την ερωτική πράξη) μεταμορφώνονται σε καρακατζόληδες κάθε χρόνο την παραμονή των Χριστουγέννων, τα Θεοφάνια ξαναγίνονται άνθρωποι.

Επίσης, στη Μάνη τα καρκατζόλια (καλλικαντζάροι), ήταν σύμφωνα με την παράδοσι μαγαρισμένα δαιμονικά. Όλο το χρόνο ζούσαν κάτω από τη Γη και προσπαθούσαν να κόψουν το τεράστιο δέντρο που την κράταγε με όλες τις πολιτείες και τα Χωριά της. Ήθελαν να την δουν να γκρεμίζεται στο χάος και να γελάνε. Παραμονές όμως Χριστουγέννων άφηναν το κόψιμο του δέντρου και ανέβαιναν πάνω στη Γη, για να πειράξουν τους ανθρώπους.
Στον Έβρο τα «τσιτσί» συνδέονται με τον ερχομό των καλικάντζαρων στον επάνω κόσμο και παρομοιάζονται με πολύ μεγάλες γάτες, οι οποίες εμφανίζονται το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων και προκαλούν ζημιές σε όσα σπίτια δεν προσφέρουν λεφτά, όταν χτυπούν στους τοίχους τους.
Ακόμη και στη Καστοριά οι κάτοικοι της πόλης παραδίνονται σ’ ένα ξεχωριστό Διονυσιακό ξεφάντωμα, συντροφιές των ραγκουτσάρηδων (μεταμφιεσμένων), που χαίρονται, γλεντούν και χορεύουν γεμάτοι κέφι και χαρά. Πρόκειται για πανάρχαιες συνήθειες, η προέλευση των οποίων χάνεται μέσα στο χρόνο. Σε άλλους είναι συμπαθητικοί και σε άλλους αντιπαθητικοί. Για του περισσότερους βέβαια δεν υπάρχουν καν.