Κυστική Ίνωση: Τι είναι, πόσο συχνά εμφανίζεται στην Ελλάδα
Η κυστική ίνωση (ΚΙ) είναι το συχνότερο κληρονομικό νόσημα στους καυκάσιους (συχνότητα φορέων 4-5% και αναμένονται 1:2000-1:2500 γεννήσεις).
Είναι ένα υπολειπόμενο κληρονομικό νόσημα δηλαδή απαιτείται η ύπαρξη 2 μη-λειτουργικών γονιδίων για την εμφάνιση της νόσου.
Έχουν περιγραφεί περισσότερες από 1900 διαφορετικές μεταλλάξεις που μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση συμπτωμάτων.
Η συχνότητα και το είδος των μεταλλάξεων έχουν σαφή πληθυσμιακή και γεωγραφική κατανομή.
Η συχνότερη μετάλλαξη της νόσου είναι η p.F508del με συχνότητα 70-80% στις Βορειοευρωπαϊκές χώρες και 30-54% στις Νοτιοευρωπαϊκές.
Η μοριακή διαταραχή της νόσου στη χώρα μας παρουσιάζει μεγάλη ετερογένεια με περισσότερες από 180 μεταλλάξεις υπεύθυνες για το νόσημα.
Κυστική Ίνωση, Κλινική Εικόνα & Συμπτώματα
H νόσος εκδηλώνεται με προβλήματα από το αναπνευστικό σύστημα, το πεπτικό και τους ιδρωτοποιούς αδένες.
Άτυπες μορφές της νόσου περιλαμβάνουν την ανδρική στειρότητα, λόγω αμφοτερόπλευρης έλλειψης σπερματικού πόρου, τη χρόνια παγκρεατίτιδα, ορισμένες μορφές βρογχιεκτασιών και χρόνιες πνευμονοπάθειες αδιευκρίνιστης αιτιολογίας.
Η διαδικασία της πρόληψης της νόσου με σκοπό τη μείωση της επίπτωσής της στο γενικό πληθυσμό βασίζεται στην έγκαιρη αποκάλυψη των φορέων και την προγεννητική διάγνωση.
Για την κυστική ίνωση δεν υπάρχει κάποιος βιοχημικός δείκτης για τον εντοπισμό και την αποκάλυψη των φορέων γι’ αυτό και απαιτείται μοριακός έλεγχος.
Έλεγχος θα πρέπει να προσφέρεται σε ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως μέλη οικογενειών με πάσχοντα από ΚΙ, έμβρυα με υπερηχογένεια εντέρου, σύντροφοι φορέων και ασθενών και άνδρες με στειρότητα λόγω έλλειψης σπερματικού πόρου, αποφρακτική αζωοσπερμία και ολιγοσπερμία.
Στα άτομα αυτά η ύπαρξη κυστικής ίνωσης σε ετερόζυγη τουλάχιστον μορφή υπολογίζεται σε ποσοστό που κυμαίνεται από 30-70%.
Λόγω της συχνότητας των φορέων συστήνεται ο έλεγχος να γίνεται επίσης σε όλα τα ζευγάρια πριν ή κατά τη διάρκεια των πρώτων σταδίων της κύησης με έλεγχο ολόκληρου του υπεύθυνου για την ΚΙ γονιδίου.
Όταν ένας γονέας είναι φορέας ενός γονιδίου με μετάλλαξη μπορεί να μεταβιβάσει είτε το φυσιολογικό (50% πιθανότητα) είτε το μεταλλαγμένο, μη-λειτουργικό γονίδιο (50% πιθανότητα) στο παιδί του με ΤΥΧΑΙΟ τρόπο.
Όταν και οι δύο γονείς είναι φορείς, έχουν 25% πιθανότητα να αποκτήσουν παιδί που έχει κληρονομήσει και τα δύο μη-λειτουργικά γονίδια με αποτέλεσμα να εμφανίζει την νόσο.
Υπάρχει 50% πιθανότητα να αποκτήσουν παιδί που έχει κληρονομήσει ένα μεταλλαγμένο και ένα φυσιολογικό γονίδιο με αποτέλεσμα να είναι φορέας, και 25% πιθανότητα να αποκτήσουν παιδί που έχει κληρονομήσει και τα δύο λειτουργικά γονίδια με αποτέλεσμα να μην είναι φορέας.
Τα ποσοστά ισχύουν σε κάθε εγκυμοσύνη, ανεξαρτήτως του φύλου του παιδιού.
Αν ο ένας γονέας νοσεί και ο άλλος είναι φορέας τότε σε κάθε εγκυμοσύνη υπάρχει 50% πιθανότητα το παιδί να είναι φορέας και 50% πιθανότητα να νοσεί.
Αν ο ένας γονέας νοσεί και ο άλλος δεν είναι φορέας, τότε όλα τα παιδιά θα είναι φορείς. Όταν ο ένας γονέας είναι φορέας και ο άλλος αρνητικός για το σύνολο των μεταλλάξεων, η πιθανότητα να αποκτήσουν παιδί που πάσχει ανέρχεται στο 1/2300 (0.04%)
Ο μοριακός έλεγχος της ΚΙ πρέπει να περιλαμβάνει ολόκληρο το γονίδιο της νόσου συμπεριλαμβανομένων ελλειμμάτων και διπλασιασμών. Ο εκτεταμένος αυτός έλεγχος εντοπίζει το σύνολο περίπου των μεταλλάξεων στο γονίδιο.
Ο έλεγχος συστήνεται σε συντρόφους φορέων και ασθενών, σε εγκυμοσύνες στις οποίες το έμβρυο παρουσιάζει υπερηχογένεια εντέρου, καθώς και στα ζευγάρια που πρόκειται μπουν σε διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF).
Λόγω της συχνότητας των φορέων συστήνεται ο έλεγχος να γίνεται επίσης σε όλα τα ζευγάρια πριν ή κατά τη διάρκεια των πρώτων σταδίων της κύησης με έλεγχο ολόκληρου του υπεύθυνου για την ΚΙ γονιδίου.
Το εργαστήριο μας παρέχει 3 δυνατότητες ελέγχου του γονιδίου CFTR:
• Έλεγχος μόνο της συχνότερης μετάλλαξης στον ελληνικό πληθυσμό, ΔF508
• Έλεγχος του 76% των μεταλλάξεων του γονιδίου
• Έλεγχος όλου του γονιδίου με αλληλούχιση επόμενης γενιάς (next-generation sequencing).
0 Σχόλια