Διαβήτης: Σταματήστε την προδιάθεση

Όλα όσα πρέπει να ξέρετε και να προσέξετε, ώστε η προδιάθεση για διαβήτη να μείνει μια υπόθεση χωρίς συνέχεια.

Είστε λίγο μετά τα 45, έχετε παραπανίσια κιλά και η γυμναστική δεν αποτελεί σε καμία περίπτω­ση την αγαπημένη σας ενασχόληση. Επισκεφτήκατε το γιατρό, επειδή το σάκχαρό σας στις τελευταίες εξετάσεις ήταν κάπως αυξημένο. Ανησυχήσατε λίγο, αλλά σκεφτήκατε ότι όλο και κάποιο φάρμακο θα σας δώσει, όπως παίρνετε ήδη για την αυξημένη χοληστερίνη και την υπέρταση. Προς μεγάλη σας έκπληξη, ο γιατρός σάς σύστησε κάποιες εξετάσεις και, στη συνέχεια, όταν επιβεβαίωσε ότι δεν έχετε ακόμη διαβήτη, αλλά έχετε προδιάθεση για να τον εκδηλώσετε, σας είπε: «Δεν σας δίνω φάρμακα, όμως αυτό που θα σας πω θα πρέπει να το εκλάβετε ως συνταγή γιατρού: Θα προσέξετε τη διατροφή σας και θα περπατάτε κάθε μέρα για 30-40 λεπτά. Για εσάς, αυτό είναι το φάρμακο. Έτσι, θα καταφέρετε να κρατήσετε μακριά το ενδεχόμενο να νοσήσετε τελικά από διαβήτη».

Για ποιον χτυπά το καμπανάκι
Η προδιάθεση για διαβήτη αφορά όσους έχουν επιβαρυντικούς παράγοντες (κυρίως κληρονομικότητα και παχυσαρκία), σάκχαρο υψηλό σε κάποια εξέταση (πρωινή μέτρηση σακχάρου μετά από νηστεία 12 ωρών) ή διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη, δηλαδή όταν το σάκχαρο είναι υψηλότερο από 140 mg/dl, αλλά χαμηλότερο από 200 mg/dl στην εξέταση ανοχής γλυκόζης. Σε αυτή την κατάσταση βρίσκονται συνήθως άνθρωποι που είναι μεγαλύτεροι από 40 ετών, παχύσαρκοι και κάποιος από τους κοντινούς συγγενείς τους έχει διαβήτη τύπου 2.

Θα εξελιχθεί σε διαβήτη;
Σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι αυτή η κατάσταση θα εξελιχθεί σε διαβήτη. Οι γιατροί, βασιζόμενοι και σε συμπεράσματα πολυάριθμων ερευνών, τονίζουν ότι, αν βρίσκεστε στον «προθάλαμο» του διαβήτη, θα πρέπει να προσπαθήσετε να αλλάξετε τον τρόπο ζωής σας, ώστε να μειώσετε το σωματικό σας βάρος με σωστή και ισορροπημένη διατροφή και να εντάξετε στο πρόγραμμά σας τη συστηματική άσκηση. Χρειάζεται, όμως, να παρακολουθείτε την κατάσταση και να υποβάλλεστε τακτικά σε εξετάσεις σύμφωνα με τις οδηγίες του διαβητολόγου σας.

Ποιες εξετάσεις και πότε;
Μέτρηση του πρωινού σακχάρου νηστείας Πρόκειται για την πιο συνηθισμένη εξέταση. Προϋποθέτει να είμαστε νηστικοί για 12 ώρες πριν την κάνουμε. Οι φυσιολογικές τιμές στο σάκχαρο νηστείας κυμαίνονται από 60 mg/dl μέχρι 110 mg/dl. Αυξημένη τιμή θεωρείται πάνω από 125 mg/dl, σύμφωνα με την Aμερικανική Διαβητολογική Eταιρεία, ή πάνω από 140 mg/dl, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Oργανισμό Yγείας. Θα πρέπει τότε να κάνετε και μια δεύτερη εξέταση (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης).
Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης Αυτή η εξέταση βρίσκει πώς συμπερι­φέρεται το σάκχαρο μετά από φόρτιση, δηλαδή αφού καταναλώσετε κατά μέσο όρο 75 γρ. γλυκόζης (δοκιμασία ανοχής γλυκόζης). Σας παίρνουν αίμα, ενώ είστε νηστικοί τις προηγούμενες 12 ώρες, μετράνε το σάκχαρό σας και στη συνέχεια πίνετε 75 γρ. γλυκόζης διαλυμένα σε ένα ποτήρι νερό. Μετά από 2 ώρες, σας ξα­ναπαίρνουν αίμα και γίνεται νέα μέτρηση του σακχάρου σας. Σε αυτή τη δεύτερη μέτρηση, η τιμή του σακχάρου δεν θα πρέπει να ξεπερνά το 140 mg/dl. Αν βρεθεί το σάκχαρο σε αυτή την εξέταση μεγαλύτερο από 140  mg/dl και μικρότερο από 200 mg/dl, τότε ο γιατρός θα σας μιλήσει για διαταραχή της ανοχής της γλυκόζης (παθολογική καμπύλη ανοχής στη γλυκόζη, που είναι ο προθάλαμος του διαβήτη). Αν η τιμή του σακχάρου στην εξέταση μετά από φόρτιση βρεθεί μεγαλύτερη από 200 mg/dl, τότε οι γιατροί μιλάνε για την ύπαρξη διαβήτη.
Εξέταση γλυκοζυλιωμένης αιμο­σφαιρίνης Η επόμενη εξέταση που θα πρέπει να κάνετε είναι η εξέταση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, μια απλή αιματο­λογική εξέταση της οποίας η τιμή αντιπροσωπεύει το μέσο όρο διακύμανσης του σακχάρου του αίματος τους τελευ­ταίους 3 μήνες περίπου. Η τιμή της πρέπει να είναι κάτω από 7.

«Αυξημένο σάκχαρο».
Τι σημαίνει αυτό;
Όταν έχετε αυξημένο σάκχαρο, προδιάθεση για διαβήτη ή και διαβήτη ακόμη, σημαίνει ότι στο αίμα σας κυκλοφορεί υπερβολική ποσότητα σακχάρου (γλυκόζης). Αυτό συμβαίνει επειδή υπάρχει κάποιο πρόβλημα με την ινσουλίνη, την ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει την πρόσληψη από τα κύτταρα της απαραίτητης για τη λειτουργία τους γλυκόζης. Ο διαβήτης τύπου 2 ξεκινά συνήθως όταν τα κύτταρα δεν χρησιμοποιούν την ινσουλίνη κατάλληλα (η λεγόμενη αντίσταση στην ινσουλίνη).

Τι να κάνετε
Μην ξεχνάτε ότι το αν θα εκδηλωθεί ο διαβήτης είναι δική σας υπόθεση. Αυτό που χρειάζεται, λοιπόν, είναι:
Μεσογειακή διατροφή Μελέτες δείχνουν ότι όσοι ακολουθούν ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε ίνες και σύνθετους υδατάνθρακες, βελτίωσαν τον έλεγχο του σακχάρου τους κατά 95%.
Γυμναστική Το να ασκείστε 3-4 φορές την εβδομάδα (περπάτημα 40 λεπτών κάθε φορά αρκεί) μπορεί να αποδειχτεί σωτήριο για την υγεία σας. Μάλιστα, μελέτες έχουν δείξει ότι όσοι βρίσκονται στον «προθάλαμο» του διαβήτη, με μέτρια άσκηση μειώνουν κατά 40% τον κίνδυνο να εμφανίσουν τελικά διαβήτη. Επίσης, μετά από οποιαδήποτε αθλητική δραστηριότητα πέφτουν τα επίπεδα του σακχάρου κατά 20-30%.
Αδυνάτισμα Η απώλεια βάρους είναι πάρα πολύ σημαντική, τόσο για να ελαχιστοποιήσετε την πιθανότητα να εμφανίσετε διαβήτη όσο και για να τον θέσετε υπό έλεγχο, αν τελικά σας προκύψει. Έχει αποδειχτεί ότι η παχυ­σαρκία αυξάνει τον κίνδυνο να εμφανίσετε διαβήτη κατά 90%, ενώ η έλλειψη σωματικής άσκησης κατά 25%.
Τακτικές εξετάσεις Ο καταλληλότερος να σας δώσει ακριβείς οδηγίες για το πότε και ποιες εξετάσεις θα κάνετε είναι ο διαβητολόγος. Καλό είναι, επιπλέον, να μάθετε να μετράτε και μόνοι σας το σάκχαρό σας. Παρά την τακτική εξέταση του σακχάρου νηστείας που κάνετε στο μικροβιολόγο σας, πρέπει να γνωρίζετε ότι η τιμή αυτή δεν είναι ενδεικτική της τιμής που έχει πάντα το σάκχαρό σας, αφού μεταβάλλεται στη διάρκεια της ημέρας. Γι’ αυτό και θα πρέπει να το ελέγχετε σε τακτά χρονικά διαστήματα, να σημειώνετε τις τιμές και έπειτα να δίνετε τα αποτελέσματα στο γιατρό σας. Χρησιμοποιήστε μια συσκευή μέτρησης σακχάρου. Λειτουργούν απλά και απαιτούν μόνο το τρύπημα του δαχτύλου σας. Μην ξεχνάτε, όμως, να έχετε προηγουμένως πλύνει καλά τα χέρια σας.

Να το «κοιτάξετε» αν…
Υπάρχουν ορισμένοι «παράγοντες κινδύνου» για να εμφανίσετε διαβήτη τύπου 2 κάποια στιγμή στη ζωή σας. Ορισμένοι από αυτούς είναι αναστρέψιμοι, κάποιοι άλλοι δυστυχώς δεν εξαρτώνται από εσάς. Αν θέλετε να μάθετε ποιος είναι ο δικός σας προσωπικός κίνδυνος, υπολογίστε πόσες από τις παρακάτω προτάσεις σας αφο­ρούν. Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι όσο περισσότερες είναι οι καταφατικές απαντήσεις τόσο πιο αυξημένες είναι οι πιθανότητες να σας απασχολήσει κάποια στιγμή ο διαβήτης.
• Έχετε κάποιο στενό συγγενή σας εξ αίματος (γονιό, παππού, αδερφό ή θείο κλπ.) που έχει εμφανίσει διαβήτη τύπου 2.
• Είστε πάνω από 50 ετών.
• Κάνετε καθιστική ζωή (δεν περπατάτε, δεν ασκείστε και έχετε δουλειά γραφείου).
• Η περίμετρος της μέσης σας είναι μεγαλύτερη από 88 εκ. (για τις γυναίκες) ή από 102 εκ. (για τους άνδρες).
• Ακολουθείτε για μεγάλο χρονικό διάστημα αγωγή με κορτιζόνη.
• Είστε γυναίκα και έχετε εμφανίσει στο παρελθόν διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σας.
• Είστε γυναίκα και γεννήσατε ένα υπέρβαρο μωρό (με βάρος μεγαλύτερο από 4 κιλά).
• Εμφανίσατε παλαιότερα διαβήτη (ακόμη κι αν αργότερα υποχώρησε) μετά από μια επέμβαση ή μια σοβαρή λοίμωξη (που αντιμετωπίστηκε στο νοσοκομείο).
• Σε κάποια τυχαία εξέταση (πρωινή μέτρηση σακχάρου μετά από νηστεία τουλάχιστον 8 ωρών), παρουσιάσατε αυξημένη τιμή του σακχάρου σας, ακόμη κι αν μετά δεν εμφανίστηκε ξανά τέτοια τιμή.

Τι άλλο πρέπει να ελέγξετε
Αν έχετε προδιάθεση για διαβήτη, θα πρέπει να μετράτε την πίεσή σας, αλλά και τις τιμές των λιπιδίων σας.
Πίεση Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Αντιυπερτασικής Εταιρείας, τα ανώτερα φυσιολογικά όρια της πίεσης θεωρούνται το 13 (130 χιλιοστά της στήλης υδραργύρου) για τη μεγάλη (συστολική) και το 8,5 (85 χιλιοστά της στήλης υδραργύρου) για τη μικρή.
Αν, όμως, υπάρχει διαβήτης ή κάποια καρδιαγγειακή πάθηση, τα όρια γίνονται ακόμη πιο χαμηλά και φτάνουν στο 12,5 για τη μεγάλη και στο 8 για τη μικρή. Αν οι τιμές της πίεσης δεν είναι μέσα σε αυτά τα όρια, θα χρειαστεί να πάρετε ειδική αγωγή σύμφωνα με τις οδηγίες του καρδιολόγου σας.
Λιπίδια Οι φυσιολογικές τιμές των λιπιδίων είναι οι ακόλουθες:
• Χοληστερίνη 150-200 mgr%
• Τριγλυκερίδια 45-150 mgr%
• Ολικά λιπίδια 450-800 mgr%
• H.D.L.(καλή χοληστερίνη) 35-85 mgr%
• L.D.L. (κακή χοληστερίνη) 80-135 mgr%
Αν οι δικές σας τιμές είναι υψηλότερες, θα πρέπει να ακολουθήσετε δίαιτα ή να πάρετε φάρμακα, ανάλογα με τις οδηγίες του γιατρού σας.
 δρ. Ράνια Ζαχαροπούλου