Οι ρίζες του Αγίου Βαλεντίνου

 

Για άλλους είναι απλά μια «γλυκανάλατη» γιορτή, η οποία απευθύνεται σε... ερωτευμένους και εμπόρους, για άλλους είναι μια πραγματική ευκαιρία να εκφράσουν τα αισθήματά τους στο έτερόν τους ήμισυ.
Ο Αγιος Βαλεντίνος μπορεί να είναι γνωστός ως άγιος του εορτολογίου της Δυτικής Εκκλησίας, οι ρίζες όμως της ημέρας των ερωτευμένων φαίνεται να είναι παγανιστικές και να φτάνουν στην αρχαία Ρώμη.
Τη 15η Φεβρουαρίου γιορτάζονταν στη Ρώμη τα... «Λουπερκάλια», εορτή, σύμφωνα με ορισμένες πηγές, συνδεδεμένη με τη γονιμότητα και την αφθονία και σύμφωνα με άλλες, «πρόγονο» των σημερινών Αποκριών. Η ετυμολογία της προέρχεται από τη λέξη «lupus» που σημαίνει λύκος στα λατινικά...
Τη συγκεκριμένη μέρα η Ρώμη τιμούσε τη θεότητα «Λούπερκος», που αρχικά εμφανίστηκε ως προστάτης των κοπαδιών και των βοσκών. Ετσι, οι τελετές γίνονταν στα πρώιμα χρόνια στην ύπαιθρο, από ποιμένες για να έχουν αφθονία τα κοπάδια τους.
Στη συνέχεια η γιορτή «αστικοποιήθηκε» και τελικά πραγματοποιούνταν σε μια σπηλιά στον Παλατίνο Λόφο, όπου και θεωρείτο ότι εκεί θήλασε η λύκαινα τους ιδρυτές της Ρώμης, τα δίδυμα αδέλφια Ρώμο και Ρωμύλο. Η ιεροτελεστία περιελάμβανε θυσίες κατσικιών και κριαριών, ενώ γινόταν και αναπαράσταση καταδίωξης ζωοκλεφτών.

Απαγόρευση
Ομάδες ανδρών που φορούσαν μόνο τα δέρματα από τα σφάγια, έτρεχαν στους δρόμους και με δερμάτινα λουριά φτιαγμένα με κομμάτια από τις δορές των θυσιασθέντων ζώων χτυπούσαν κυρίως γυναίκες, συμβολικά, για να τους «μεταδώσουν» γονιμότητα. Μάλιστα το έθιμο αυτό φαίνεται ότι πολλές φορές ξέφευγε από τα όρια της ευπρέπειας, γι’ αυτό και κάποια στιγμή απαγορεύτηκε η συμμετοχή παιδιών και εφήβων.
Σύμφωνα με λαογραφικές πηγές, αντίστοιχες τελετές περιελάμβαναν και μία ακόμη πτυχή: ανύπαντρες γυναίκες έγραφαν το όνομά τους και το έβαζαν σε ένα κουτί, απ’ όπου τραβούσε «κλήρο» ένας άγαμος άνδρας προκειμένου να βρει το ταίρι του. Τα «Λουπερκάλια»... αφορίστηκαν τον 5ο μ.Χ. αιώνα από τον πάπα Γελάσιο Α’, φαίνεται όμως ότι, τελικά, αποτέλεσαν τον πρόγονο του Αγίου Βαλεντίνου.

3 Ιουλίου
Ο Αγιος Υάκινθος των ορθοδόξων
Ως αντίστοιχος του Αγίου Βαλεντίνου προβάλλεται από πολλούς ο Αγιος Υάκινθος των ορθοδόξων. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 3 Ιουλίου. Οταν ο αυτοκράτορας Τραϊανός διέταξε διωγμούς Χριστιανών, ο ίδιος παραδέχτηκε την πίστη του. Ο Τραϊανός διέταξε τη φυλάκισή του. Επειτα από σαράντα ημέρες, κατά τη διάρκεια των οποίων αρνήθηκε να λάβει τροφή, εξέπνευσε.

Ο Φεβρουάριος και τα ξεφαντώματα
Για «σύμπτωση» ημερομηνιών και για ταύτιση στον εορτασμό της γονιμότητας κάνει λόγο η κυρία Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, σχολιάζοντας τον συσχετισμό του Αγίου Βαλεντίνου με τα «Λουπερκάλια».
 «Είναι μια γιορτή που... έπεσε πάνω σε μια παλιότερη», αναφέρει και συμπληρώνει: «Πρόκειται στην ουσία για ένα χρονικό μεταίχμιο. Ο Φεβρουάριος είναι ένας μεταβατικός μήνας, αλλάζει η εποχή και από τον χειμώνα οδεύουμε προς την άνοιξη, οπότε αναγεννάται η φύση. Τα έθιμα λοιπόν αυτής της περιόδου σχετίζονται με τη γονιμότητα και τον έρωτα».

Ευφορία
Η κυρία Πολυμέρου-Καμηλάκη υποστηρίζει ότι τις ίδιες ρίζες έχουν και οι Απόκριες: «Τον Φεβρουάριο συμβαίνουν τα δρώμενα του ανοιξιάτικου κύκλου, της αναγέννησης της ζωής και της φύσης. Το ξεφάντωμα, η χαρά. Ο άνθρωπος αισθάνεται την ανάγκη να συμμετέχει στη γενική ευφορία για τον ερχομό της άνοιξης. Ολα αυτά έχουν σχέση με τον έρωτα, γι’ αυτό και χρονικά στις μέρες μας την αντίστοιχη περίοδο εμφανίζεται η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου».
Ε