Η μυθολογία του Τοξότη

Οι αρχαίοι επέλεξαν την εικόνα ενός Κένταυρου – Τοξότη σαν παράσταση του ζωδίου. 

Θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιήσει στη θέση του μια καθαρά ανθρωπόμορφη παράσταση. Τι ήταν αυτό που τους οδήγησε όμως σε μια τέτοια επιλογή; Πρόκειται καταρχήν για μια εικόνα με διπλή σημαία. Οι τέσσερις οπλές του αλόγου πατούν σταθερά στη γη, απ΄όπου και αντλούν τη δύναμη τους. Ο άνθρωπος ποτέ δεν αποχωρίστηκε πλήρως από την ζωτικότητα του, μια ακόμα φυσική τους δύναμη. Αν αφεθεί σε καθαρά διανοητικές κατευθύνσεις, αν απομακρυνθεί πάρα πολύ από τη φύση, χάνει την φυσική (σωματική) του δύναμη, δοκιμάζεται η υγεία του και η ζωή του δεν θα είναι πια όπως θα έπρεπε να είναι. Το ανώτερο ανθρώπινο μέρος του σώματος του Κεντάυρου υψώνεται προς τον ουρανό και μετέχει σ΄’εναν δεύτερο κόσμο : του πνεύματος, χωρίς όμως να σταματάει να είναι και υλικό, σαρκικό σώμα. Αυτό το μέρος είναι που ετοιμάζεται να ρίξει ένα βέλος, που δεν είναι άλλο από την καθαρή, υψηλή, ζωντανή σκέψη του.

Κατά την αρχαιοελληνική μυθολογία, ο περιγημότερος Κένταυρος ήταν Ο Χείρωνας, καρπός των φώτων του Κρόνου ( υπό τη μορφή επιβήτορα, για την περίσταση) και μιας Ωκεανίδας, της Φιλύρας, κόρη της Θέτιδος. Ο Κένταυρος αυτός έζησε σε μια σπηλιά του Πηλίου. Κυνηγούσε μαζί με την Άρτεμη και ασχολήθηκε με την Αστρολογία. Μελέτησε, επίσης τα φαρμακευτικά βότανα. Ήταν πολύ επιδέξιος στα χέρια, γιάυτό και λεγόταν άλλωστε Χείρωνας ( από την λέξη : χειρ – χέρι). O Χείρωνας ήταν παιδαγωγός πολλών γνωστών μυθολογικών προσώπων όπως του Αχιλλέα , του Ιάσωνα για τον οποίο έφτιαξε κι ένα ημερολόγιο, καθώς και του Αινεία. Ο λαός των Κενταύρων περιελάμβανε είτε όντα της τάξης του Χείρωνα, είτε αντίθετα, πλάσματα που μετά βίας ξεχώριζαν από το ζωικό βασίλειο. Τα κατασκευάσματα αυτά ήταν απόγονοι του Ιξίωνος και της Νεφέλης, θεάς των νεφών και της καταχνιάς, όπου και βρισκόταν υπό την επιρροή του Διονύσου.

Κάποτε ο Διόνυσος έκρινε πως είχε φτάσει η στιγμή να μυηθεί ο (νεαρός τότε) ήρωας Ηρακλής στα μυστήρια του (τα λεγόμενα Διονυσιακά). Ενώ βρισκόταν, λοιπόν στα ίχνη του Ευρυμανθείου Κάπρου ( ο φόνος του ήταν ένας από τους δώδεκα άθλους του), τους παράγγειλε ο θεός να ξαποστάσει στον Κένταυρο Φωλό. Τους είχε επίσης χαρίσει μεγάλες ποσότητες κρασιού, υπό τον όρο να κεράσουν και τον καλεσμένο τους. Οι Κένταυροι, όμως, μέθυσαν γρήγορα και με το πείσμα του μεθυσμένου, αρνήθηκαν να προσφέρουν το κρασί τους. Η λογομαχία που ακολούθησε κατέληξε γρήγορα σε άγρια μάχη κι ο Ηρακλής με τα βέλη του ( βουτηγμένα στο δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας, του τέρατος που είχε ήδη σκοτώσει σε προηγούμενο άθλο του) σκότωσε πολλούς Κενταύρους , ενώ οι υπόλοιποι σκορπίστηκαν.Ο Φώλος ήταν πολύ λυπημένος : Έβρισκε άδικη τη μάχη, ο ίδιος δεν είχε πάρει καθόλου μέρος. Ήθελε ωστόσο να θάψει τους νεκρούς, Καθως όμως έβγαζε ένα δηλητηριασμένο βέλος από το σώμα ενός Κένταυρου τσιμπήθηκε, δηλητηριάστηκε και πέθανε. Ο Ηρακλής καταλήφθηκε από απέραντη θλίψη. “Εθαψε ευλαβικά τον Φώλο στους πρόποδες του βουνού, όπου εξελίχθηκε η δραματική εκείνη ιστορία, και έκτοτε φέρει το όνομα του : Όρος Φώλος.

Η καθυπόταξη των ενστίκτων : Η πλειοψηφία των Κενταύρων ήταν όντα παραδομένα απόλυτα στα ένστικτα τους. Ένα δείγμα αυτής της διαπίστωσης βρίσκουμε στη μάχη κατά των Λαπιθών. Οι Λάπιθες ήταν περίφημοι εκγυμναστές αλόγων και μονίμως σε διαμάχη με τους Κενταύρους. Κάποτε, ωστόσο ο βασιλεύς τους αποφάσισε να παρακάμψει τις αντιθέσεις των δύο φίλων και να καλέσει τους Κεντάυρους στο γλέντι που θα έδινε επί την ευκαιρία του γάμου του με την Ιπποδάμεια, κόρη του Αδράστου, βασιλέως του “Αργους. Για μια ακόμη φορά, όμως οι Κένταυροι μέθυσαν. Θέλησαν να ριχτούν σ΄’οσες γυναίκες υπήρχαν στη γιορτή. Ένας τους μάλιστα, Ο Ευρύτης, θέλησε να κλέψει τα Ιπποδάμεια. Ο Ηρακλης και ο Θησέας, παρόντες , επίσης ως προσκεκλημένοι τον έπιασαν, ενώ σκότωσαν τους πειρσσότερους, Όσους επέζησαν τους πήγαν σε ένα νησί των Σειρωνών, όπου και πέθαναν. Μια μικρή ομάδα, μόνο, κατάφερε να διαφύγει και αναζήτησε καταφύγιο κοντά στον Χείρωνα, ενώ ο Ηρακλής δεν έπαψε να τους καταδιώκει και να τους στέλνει τα φαρμακερά του βέλη. Ένα από αυτά, βρήκε κατά λάθος τον Χείρωνα στο γόνατο. Και καθώς ήταν αθάνατος, δεν μπορούσε να πεθάνει από το δηλητήριο, αλλά η πληγή του πονούσε φρικτά. Παρακάλεσε, λοιπόν, τον Δία να του δώσει τη δυνατότητα να πεθάνει. Αντί γ’αυτό όμως, ο Ζεύς τον πήρε από τον κόσμο των θνητών και τον ανέβασε στον ουρανό, όπου ο Χείρωνας πήρε τη μορφή του αστερισμού του Τοξότη.

Ένας ακόμη Κένταυρος αναφέρεται στην αρχαιοελληνική μυθολογία : ο Νέσσος, αυτός που προκάλεσε τον θάνατο του Ηρακλή. Κάποτε ο ήρωας παντρεύτηκε την ωραία Δηιάνειρα. Καθώς προχωρούσε, λοιπόν μαζί της και με τον Κένταυρο Νέσσο, συνάντησαν ένα ορμητικό ποτάμι, το οποίο και έπρεπε να περάσουν. Ο Ηρακλής αποφάσιε να περάσει πρώτος, ενώ ο Νέσσος θα κουβαλούσε μετά στην πλάτη του την Δηιάνειρα. Μόλις όμως πέρασε απέναντι είδε απέναντι τον Νέσσο να προσπαθεί να απομακρυνθεί με την Δηιάνειρα στα καπούλια του. Του έστειλε ένα από τα φαρμακερά του βέλη, τον πέτυχε αλλά ο Νέσσος, πρόφτασε πριν πεθάνει να βουτήξει στο δηλητηριασμένο αίμα του έναν χιτώνα και να τον χαρίσει στη γυναίκα. Της είπε επίσης ότι πρέπει να τον προσφέρει στον Ηρακλή για να το φορέσει όταν αισθανθεί ότι είναι έτοιμος να την εγκαταλείψει. Ο χιτώνας θα τον έκανε να δεθεί για πάντα μαζί της. Πράγματι, όταν κάποτε η Δηιάνειρα θεώρησε κατάλληλη τη στιγμή, ακολούθησε τις συμβουλές του Νέσσου. Ο Ηρακλής φόρεσε τον χιτώνα, ο οποίος κόλλησε στο δέρμα του. Ο ήρωας ένιωσε σαν να καίγεται από μια φωτιά, που όμως δεν του έτρωγε τις σάρκες. Προτίμησε, λοιπόν να πεθάνει παρά να υπομείνει τους φοβερούς πόνους. Ο Δίας τον πήρε κοντά του στον Όλυμπο και τον έκανε ημίθεο.