International Day for the Preservation of the Ozone Layer
Κάθε χρόνο στις 16 Σεπτεμβρίου γιορτάζεται η Διεθνής Ημέρα για τη Διατήρηση του Στρώματος του Οζοντος, σε ανάμνηση της 16ης Σεπτεμβρίου του 1987, όταν αντιπρόσωποι από 24 χώρες υπέγραφαν το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, δεσμευόμενοι να περιορίσουν εκείνες τις χημικές ουσίες που καταστρέφουν το ζωτικό για τον άνθρωπο στρώμα του όζοντος. Σήμερα, οι χώρες που έχουν υπογράψει τη συνθήκη ανέρχονται σε 198.
Το στρώμα του όζοντος ενεργεί σαν μια γιγαντιαία ομπρέλα πάνω από τη Γη και προστατεύει τον άνθρωπο από τις βλαβερές συνέπειες της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου, που προκαλεί εγκαύματα, καρκίνο του δέρματος και καταρράκτη.
Όταν το στρώμα του όζοντος αδυνατίζει, όπως η λεγόμενη «Τρύπα του όζοντος» πάνω από την Ανταρκτική, οι υπεριώδεις ακτίνες φθάνουν στην επιφάνεια της Γης, απειλώντας τον άνθρωπο και το περιβάλλον - τα ζώα και τα φυτά. Μείωση κατά 1% της στοιβάδας του όζοντος οδηγεί σε αύξηση κατά 2% των καρκίνων του δέρματος και του καταρράκτη.
Η αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ επισημαίνει τις προόδους που έχει επιτελέσει η διεθνής κοινότητα στον περιορισμό των χημικών ουσιών που καταστρέφουν το στρώμα του όζοντος, κυρίως των χλωροφθοροανθράκων, οι οποίοι από το 1950 κατέκτησαν την αγορά ως προωθητικά αέρια, διογκωτικά, για διάφορα πλαστικά, σε συστήματα ψύξης και κλιματισμού (Freon) και ως διαλύτες.
Τα τελευταία 20 χρόνια έχουν διατεθεί, μέσω των προγραμμάτων του ΟΗΕ, κοντά στα 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε 130 αναπτυσσόμενες χώρες για να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ. Το αποτέλεσμα είναι ότι η μείωση των επιβλαβών χλωροφθοροανθράκων ξεπερνά τα 2 εκατομμύρια τόνους όλα αυτά τα χρόνια.
Πώς δημιουργείται το όζον.
Το όζον είναι ένα άχρωμο αέριο που δημιουργείται μέσω μιας σειράς φωτοχημικών αντιδράσεων στη Στρατόσφαιρα της γης. Όταν ένα μόριο οξυγόνου (Ο2) βομβαρδιστεί από υπεριώδεις ακτίνες, διασπάται σε δύο ελεύθερα άτομα οξυγόνου που δυνατόν, στη συνέχεια, να αντιδράσουν με ένα άλλο μόριο οξυγόνου για να σχηματίσουν ένα μόριο όζοντος (O3). Το όζον μερικές φορές διασπάται απλά με τη σύγκρουση με ένα ελεύθερο άτομο οξυγόνου, για να δημιουργήσει δύο μόρια οξυγόνου ή με την αντίδραση με ποικίλες ενώσεις οξυγόνου και να δημιουργηθεί οξυγόνο. Πριν την βιομηχανική επανάσταση, επικρατούσε μια λεπτή ισορροπία όζοντος και οξυγόνου στην ατμόσφαιρα.
Γιατί η στιβάδα του όζοντος απειλείται:
Όταν απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα, μερικές ανθρωπογενές χημικές ουσίες που περιέχουν χλώριο και βρώμιο, μεταναστεύουν τελικά στα ψηλότερα στρώματά της, συμπεριλαμβανομένης της Στρατόσφαιρας. Αν και αυτές οι χημικές ουσίες είναι σταθερές στη χαμηλότερη ατμόσφαιρα, λόγω των ψηλών επίπεδων υπέρυθρης ηλιακής ακτινοβολίας στη Στρατόσφαιρα, μετατρέπονται σε ιδιαίτερα αντιδραστικές μορφές χλωρίου και βρωμίου. Αυτές οι χημικές ουσίες συμμετέχουν έπειτα σε μια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων που οδηγούν στη μείωση του όζοντος όπως φαίνεται πιο κάτω: -
Οι χλωροφθωράνθρακες (CFCs), που είναι οι πιο γνωστές ουσίες που συμβάλλουν στην καταστροφή της στιβάδας του όζοντος, δημιουργήθηκαν αρχικά το 1928. Λόγω του ότι δεν είναι εύφλεκτοι και έχουν χαμηλή τοξικότητα, χρησιμοποιήθηκαν σε πολλές και διάφορες εφαρμογές, όπως σαν ψυκτικές ουσίες στα ψυγεία και τα κλιματιστικά, ως προωθητικά αέρια σε δοχεία αερολυμάτων, σε προϊόντα καθαρισμού ηλεκτρονικού εξοπλισμού, στην παραγωγή αφρωδών πλαστικών, κλπ.
Οι υδροχλωροφθοράνθρακες (HCFCs), αναπτύχθηκαν ως υποκατάστατα των CFCs ως ψυκτικές ουσίες και για την παραγωγή αφρωδών υλικών. Παρόλο που οι υδροχλωροφθοράνθρακες έχουν χαμηλότερη δυνατότητα καταστροφής της στιβάδας του όζοντος, (Ozone Depleting Potential - ODP), εξακολουθούν να το επηρεάζουν σημαντικά για να επιτραπεί η μακροχρόνια χρήση τους.
Δύο άλλες χημικές ουσίες που έχουν σημαντική δυνατότητα καταστροφής της στιβάδας του όζοντος και που χρησιμοποιούνται ευρέως ως διαλύτες για τον καθαρισμό μετάλλων, είναι ο τετραχλωράνθρακας και το μεθυλοχρωροφόρμιο.
Οι βασικότερες χημικές ουσίες που περιέχουν βρώμιο και που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος ονομάζονται halons και χρησιμοποιούνται κυρίως στον εξοπλισμό πυρόσβεσης. Μερικά halons έχουν δυνατότητα καταστροφής του όζοντος δέκα φορές ψηλότερη από αυτή του πιο ισχυρού χλωροφθοράνθρακα.
Μια άλλη χημική ουσία με ένα υψηλό ODP είναι το μεθυλοβρωμίδιο, που χρησιμοποιείται κυρίως ως γεωργικό φυτοφάρμακο και για την απολύμανση γεωργικών προϊόντων.
Ποια είναι τα επιβλαβή αποτελέσματα που προκαλούνται από τη μείωση του όζοντος.
Η στιβάδα του όζοντος προστατεύει όλες τις μορφές ζωής από τα επιβλαβή αποτελέσματα της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV-Β), με το να απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της που προέρχεται από τον ήλιο.
Η έκθεση σε ψηλά επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας είναι εξαιρετικά επικίνδυνη και μπορεί να προκαλέσει: -
* καρκίνο του δέρματος* καταρράκτη στα μάτια
* μείωση τη γεωργικής παραγωγής
* σημαντική διατάραξη του θαλάσσιου οικοσυστήματος
* καταστροφή υλικών όπως τα χρώματα και τα πλαστικά
* αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και κλιματικές αλλαγές.
Τον Μάρτιο του 1985, συμφωνήθηκε η Συνθήκη της Βιέννης για την προστασία της στιβάδας του όζοντος. Μετά τη συμφωνία ότι απαιτούνται συγκεκριμένα μέτρα για να συγκρατήσουν την αυξανόμενη χρήση των ουσιών που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος, τον Σεπτέμβριο του 1987 οριστικοποιήθηκε το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, το οποίο σήμερα θεωρείται μια από τις πιο επιτυχημένες συμφωνίες προστασίας περιβάλλοντος στον κόσμο.
Το Πρωτόκολλο καθορίζει ένα υποχρεωτικό χρονοδιάγραμμα για την εξάλειψη των ουσιών που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος. Το χρονοδιάγραμμα αυτό αναθεωρείται συνεχώς, με τις ημερομηνίες εξάλειψης να τροποποιούνται σύμφωνα με την τεχνολογική πρόοδο.
Πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι οι έλεγχοι που επέβαλε το Πρωτοκόλλου άρχισαν να επιτυγχάνουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, με την επιβράδυνση του ρυθμού εκπομπής ουσιών που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος στην ατμόσφαιρα. Με την προϋπόθεση ότι όλες τις χώρες θα συνεχίσουν να ακολουθούν το χρονοδιάγραμμα εξάλειψης που τέθηκε από το Πρωτόκολλο, αναμένεται ότι ο ρυθμός μείωσης του όζοντος στην ανώτερη ατμόσφαιρα θα σταθεροποιηθεί και θα ανακάμψει γύρω στο 2050.
Πως αντιμετώπισε η Ευρωπαϊκή Ένωση την καταστροφή της στιβάδας του όζοντος.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως στις περισσότερες περιπτώσεις που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, έχει πάρει το προβάδισμα και έχει εισαγάγει τον Κανονισμό 2037/2000/EK, σχετικά με τις ουσίες που μειώνουν τη στιβάδα όζοντος. Ο Κανονισμός αυτός θέτει το πλαίσιο ελέγχου των ουσιών που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος εντός της ΕΕ και περιλαμβάνει σημαντικά αυστηρότερες απαιτήσεις στον περιορισμό τους σε σχέση με αυτές του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ.
0 Σχόλια