Οι "φυσικές" τροφές μόνο... φυσικές δεν είναι

Προσυσκευασμένα τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετα χημικά και τεχνητά συστατικά καταλήγουν συχνά στα ράφια των αμερικανικών καταστημάτων μαναβικής με την ένδειξη "φυσικά τρόφιμα".
Γιατί; Γιατί στις ΗΠΑ δεν υπάρχει ορισμός για τη λέξη "φυσικός", σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Αυτό το κενό έχει αναγκάσει τους ακτιβιστές των οργανώσεων καταναλωτών να απειλούν με σειρά αγωγών τις κολοσσιαίες εταιρείες τροφίμων, ισχυριζόμενοι ότι η προώθηση των προϊόντων τους γίνεται με τρόπο παραπλανητικό και παράνομο.
"Υπάρχουν πάρα πολλές αγωγές για 'φυσικά τρόφιμα'", δηλώνει ο δικηγόρος Στίβεν Γκάρντνερ του Κέντρου Επιστήμης για το Δημόσιο Συμφέρον (CSPI), ο οποίος εκτιμά ότι ανέρχονται σε περίπου 50 την τελευταία δεκαετία.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, το CSPI απλώς έχει απειλήσει με αγωγές και τελικώς το θέμα έχει διευθετηθεί εξωδικαστικά μετά την απόφαση της εταιρείας να αλλάξει τη σήμανση στα προϊόντα της.

Σε άλλες περιπτώσεις οι αγωγές έχουν κατατεθεί από ιδιώτες που διεκδικούν συλλογικές αποζημιώσεις.
Σε αυτές συγκαταλέγεται η αγωγή κατά της Kraft Foods, παρασκευάστριας του Crystal Light, της μη σακχαρούχας, διαλυτής στο νερό σκόνης που χρησιμοποιείται για την παρασκευή ροφημάτων με γεύσεις και περιέχει τεχνητές γλυκαντικές ουσίες και ενισχυτικά χρώματος, μαλτοδεξτρίνη -έναν υδατάνθρακα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη- και ένα συνθετικό συντηρητικό, την βουτυλιωμένη υδροξυανισόλη.

Το CSPI ενημέρωσε την Kraft για την πρόθεσή του να καταθέσει αγωγή εις βάρος της αν η λέξη "φυσικό" συνεχίσει να εμφανίζεται σε προϊόντα της όπως τα ροφήματα Natural Lemonade και Natural Lemon Iced Tea.
Ο Γκάρντνερ δήλωσε ότι οι διαπραγματεύσεις με την εταιρεία συνεχίζονται, αλλά με βάση την εμπειρία του -η πρώτη φορά που κατέθεσε αγωγή εις βάρος της Kraft για παρόμοιο ζήτημα αναφορικά με τα ροφήματα της, τα Capri Sun, ήταν το 2007- αναμένει ότι η Kraft θα ισχυριστεί ότι η λέξη "φυσικό" αναφέρεται στη γεύση.
"Δεν έχω υπόψη μου γεύση λεμονάδας, έχω υπόψη μου το λεμόνι", δηλώνει ο Γκάρντνερ.

Ευκολόπιστοι πολλοί καταναλωτές
Κληθείσα να σχολιάσει, εκπρόσωπος της Kraft δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι ομοσπονδιακός δικαστής στην Καλιφόρνια πρόσφατα απέρριψε σχετική αγωγή κατά των προϊόντων Crystal Light.
"Η σήμανση στα προϊόντα μας περιέχει με σαφήνεια και ακρίβεια πληροφορίες που είναι αληθινές και χρήσιμες για τους καταναλωτές", αναφέρει σε email της η εκπρόσωπος της εταιρείας Καρολάιν Κραζέφσκι.
Οι τροφές που παρουσιάζονται ως "φυσικές", αλλά σαφώς δεν είναι, μπορεί να ξεγελάσουν τις αρμόδιες αρχές επειδή η κυριότερη αμερικανική ρυθμιστική αρχή, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), δεν έχει επισήμως ορίσει την έννοια της λέξης "φυσικό".
Ωστόσο, η ρυθμιστική αρχή έχει αποστείλει αρκετές προειδοποιητικές επιστολές σε εταιρείες στο παρελθόν, δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο μέσω email η εκπρόσωπος του FDA Τερέσα Άιζενμαν.
"Ο FDA θεωρεί ότι ο όρος 'φυσικός' σημαίνει ότι (το προϊόν) δεν περιέχει τίποτα τεχνητό ή συνθετικό (περιλαμβανομένων όλων των ενισχυτικών χρώματος ανεξάρτητα από την προέλευσή τους) και ότι δεν έχει προστεθεί σε αυτό ουσία που φυσιολογικά δεν θα έπρεπε να εμπεριέχεται".
Οργανώσεις καταναλωτών καταγγέλλουν ότι οι ρυθμιστικές αρχές στις ΗΠΑ δεν είναι αρκετά επιθετικές, γεγονός που αφήνει περιθώρια στις μεγάλες εταιρείες να εκμεταλλεύονται τους καλοπροαίρετους καταναλωτές, οι οποίοι εμφανίζονται επιρρεπείς στο να πιστεύουν ό,τι αναγράφεται στις συσκευασίες των προϊόντων.
Σύμφωνα με την εταιρεία έρευνας της αγοράς Nielsen, οι πωλήσεις των "φυσικών" προϊόντων ανέρχονται σε περισσότερα από 22 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Το 77% των αμερικανών καταναλωτών που συμμετείχαν σε σχετική δημοσκόπηση απάντησαν ότι πίστεψαν τους ισχυρισμούς περί "φυσικού" προϊόντος τουλάχιστον κάποιες φορές και το 9% απάντησαν ότι πάντα τους πιστεύουν.

Οι αγωγές οδηγούν στην ειλικρίνεια
Παρά τον μεγάλο αριθμό αγωγών, οι αγωγές συχνά διευθετούνται εξωδικαστικά με αποτέλεσμα οι εταιρείες να αποφεύγουν τις υψηλές αποζημιώσεις, εξηγεί ο Γκάρντνερ.
"Τις αποτρέπουμε (να συνεχίζουν την ίδια τακτική), αλλά τελικά κρατούν (οι εταιρείες) τα χρήματα που έκλεψαν από τους καταναλωτές εξαπατώντας τους", προσθέτει.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εταιρείες υποκύπτουν στις πιέσεις των οργανώσεων καταναλωτών, αλλά μηνύονται και πάλι από ιδιώτες που επιδιώκουν χρηματική αποζημίωση για προϊόντα που αγόρασαν.
Μία τέτοια περίπτωση είναι της εταιρείας παγωτών Ben and Jerry's που το 2010 αφαίρεσε την ένδειξη "φυσικό" από 48 προϊόντα της αλλά στη συνέχεια δέχτηκε συλλογική αγωγή.
Ορισμένες εταιρείες έχουν αφαιρέσει διακριτικά την ένδειξη "φυσικό" από τις συσκευασίες τους- ανάμεσά τους οι χυμοί της Naked Juice και τα πατατάκια της Frito Lay-, καθώς η βιομηχανία τροφίμων δέχεται νομικές πιέσεις σχετικά με τα γενετικά τροποποιημένα συστατικά και τα κοινά συντηρητικά όπως το σιρόπι καλαμποκιού.
Κατά την άποψη του Γκάρντνερ, οι αγωγές θα σταματήσουν αν ο FDA καταλήξει σε έναν ορισμό για το "φυσικός".
Ωστόσο, ο Μπάιλεν Λίνεκιν, εκτελεστικός διευθυντής της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Keep Food Legal, υποστηρίζει ότι η απάντηση δεν βρίσκεται στους αυστηρότερους ρυθμιστικούς κανόνες.
"Η άποψη ότι ο FDA χρειάζεται να ορίσει την κάθε λέξη που έχει ποτέ χρησιμοποιηθεί για τροφές είναι αστεία. Οι αγωγές από καιρού εις καιρόν συμβάλλουν στο να συμπεριφέρονται με ειλικρίνεια οι εταιρείες και πάντα συνέβαινε αυτό", προσθέτει ο ίδιος.
.