Ο Αριστοτέλης στα Μετεωρολογικά

Περίεργα φαινόμενα στον ουρανό της Αρχαίας Ελλάδας
Για ποιό φαινόμεντο κάνει λόγο ο Αριστοτέλης στα «Μετεωρολογικά»;

Στο πρώτο βιβλίο των «Μετεωρολογικών» 343b, του Αριστοτέλη πληροφορούμαστε για ένα αξιοσημείωτο ουράνιο φαινόμενο, που εκτός των άλλων, αφορά και στην σύνδεση της εμφάνισης κάποιου κομήτη στον ουρανό, με την ανάπτυξη σεισμικής δραστηριότητας στην γη ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τοῦτο ἀληθές, ὡς ἐν τῷ πρὸς ἄρκτον τόπῳ γίγνεται κομήτης μόνον,
Αλλά μήπως δεν είναι αληθινή και η επόμενη παρατήρηση, ότι βορείως του τροπικού του καρκίνου παρουσιάζονται αποκλειστικά και μόνο οι κομήτες
ἅμα καὶ τοῦ ἡλίου [343b] ὄντος περὶ θερινὰς τροπάς·
ακόμα και όταν ο ήλιος βρίσκεται στο θερινό ηλιοστάσιο.
ὅ τε γὰρ μέγας κομήτης ὁ γενόμενος περὶ τὸν ἐν Ἀχαΐᾳ σεισμὸν καὶ τὴν τοῦ κύματος ἔφοδον ἀπὸ δυσμῶν τῶν ἰσημερινῶν ἀνέσχεν,
Κάποτε λοιπόν, ένας μεγάλος κομήτης παρουσιάστηκε όταν συνέβη ο σεισμός στην Αχαΐα που προκάλεσε «τσουνάμι» (κύματος έφοδον) προερχόμενο από την δύση, αλλά ανέβηκε από την πλευρά του Ισημερινού,
καὶ πρὸς νότον ἤδη πολλοὶ γεγόνασιν.
και στις περιοχές νοτίως της Αχαΐας είχαν ήδη συμβεί πολλοί άλλοι σεισμοί.
ἐπὶ δ' ἄρχοντος Ἀθήνησιν Εὐκλέους τοῦ Μόλωνος ἐγένετο κομήτης ἀστὴρ πρὸς ἄρκτον μηνὸς Γαμηλιῶνος περὶ τροπὰς ὄντος τοῦ ἡλίου χειμερινάς·
Επίσης όταν στην Αθήνα ήταν άρχων ο Ευκλής ο Μόλων, παρουσιάστηκε ένας κομήτης λαμπρός σαν αστέρας, ο οποίος είχε κατεύθυνση προς βορά, τον μήνα Γαμιλιώνα όταν ο ήλιος βρισκόταν στο χειμερινό ηλιοστάσιο.
καίτοι τοσοῦτον ἀνακλασθῆναι καὶ αὐτοὶ τῶν ἀδυνάτων εἶναί φασι.
Μολονότι βρισκόταν σε περιοχή μεγάλης αντανάκλασης του ηλίου, (δηλαδή πολύ κοντά του), παρόλα αυτά ήταν τόσο λαμπρός που πολλοί λέγανε ότι ήταν αδύνατον να είναι κομήτης.
κοινὸν δὲ καὶ τούτοις καὶ τοῖς τὴν σύναψιν λέγουσιν πρῶτον μὲν ὅτι καὶ τῶν ἀπλανῶν λαμβάνουσι κόμην τινές.
Είναι δε γνωστό σε αυτούς τους αστρονόμους, ότι υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες μερικοί από τους αστέρες που εμφανίζονται ως απλανείς, παρουσιάζονται με κόμη.
καὶ τοῦτ' οὐ μόνον Αἰγυπτίοις πιστεῦσαι δεῖ,
Αυτό το φαινόμενο δεν το έχουν πιστέψει, λόγω των παρατηρήσεών τους, μόνο οι Αιγύπτιοι.
καίτοι κἀκεῖνοί φασιν, ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς ἐφεωράκαμεν·
Διότι δεν ισχυρίζονται μόνο οι Αιγύπτιοι, ότι έχουν δει αυτούς τους «περίεργους αστέρες», αλλά επιβεβαιώνουμε ότι και εμείς, ότι τους έχουμε επίσης παρατηρήσει.
τῶν γὰρ ἐν τῷ ἰσχίῳ τοῦ κυνὸς ἀστήρ τις ἔσχε κόμην, ἀμαυρὰν μέντοι·
Γνωρίζουμε ότι προέρχονται από την ουράνια περιοχή που βρίσκεται το «πόδι» του αστερισμού του Κυνός, (δηλαδή του Σειρίου), και ξαφνικά παρουσιάζουν κόμη, η οποία δεν είναι πολύ φωτεινή.
ἀτενίζουσιν μὲν γὰρ εἰς αὐτὸν ἀμυδρὸν ἐγίγνετο τὸ φέγγος,
Όταν κάποιος παρακολουθεί αυτά τα ουράνια σώματα, διαπιστώνει ότι σιγά-σιγά εξασθενίζει η λάμψη τους,
παραβλέπουσι δ' ἠρέμα τὴν ὄψιν πλέον.
μέχρι που τελικά εξαφανίζεται η όψη τους.
πρὸς δὲ τούτοις ἅπαντες οἱ καθ' ἡμᾶς ὠμμένοι ἄνευ δύσεως ἠφανίσθησαν ἐν τῷ ὑπὲρ τοῦ ὁρίζοντος τόπῳ ἀπομαρανθέντες κατὰ μικρὸν οὕτως,
Επιπλέον ως προς τα προηγούμενα, όλοι αυτοί που έχουν παρατηρήσει αυτά τα φαινόμενα στην δική μας περιοχή (Ελλάδα), διαπίστωσαν ότι χωρίς να προέρχονται από τον δυτικό ορίζοντα, εμφανίστηκαν σε περιοχή επάνω από τον ορίζοντα και μετά από λίγο μειώθηκε η φωτεινότητά τους,
ὥστε μήτε ἑνὸς ἀστέρος ὑπολειφθῆναι σῶμα μήτε πλειόνων,
ώστε να μην μπορεί να τα συγκρίνει κανείς ούτε με κάποιον συγκεκριμένο αστέρα ούτε με άλλα ουράνια σώματα,
ἐπεὶ καὶ ὁ μέγας ἀστὴρ περὶ οὗ πρότερον ἐμνήσθημεν ἐφάνη μὲν χειμῶνος ἐν πάγοις καὶ αἰθρίαις ἀφ' ἑσπέρας,
γι αυτόν τον λόγο και αυτός ο μεγάλος αστέρας, (που προκάλεσε τον σεισμό στην Αχαΐα) στον οποίο αναφερθήκαμε, εμφανίστηκε ξαφνικά μέσα στον χειμώνα, προερχόμενος από πολύ βόρεια περιοχή, το δε απόγευμα εμφανίστηκε σε πολύ καθαρό ουρανό.
ἐπὶ Ἀστείου ἄρχοντος, καὶ τῇ μὲν πρώτῃ οὐκ ὤφθη ὡς προδεδυκὼς τοῦ
ἡλίου,
επίσης όταν ήταν άρχοντας ο Άστειος, ενώ στην πρώτη μέρα δεν έγινε αντιληπτό το αντικείμενο επειδή εμποδιζόταν από την ηλιακή ακτινοβολία,
τῇ δ' ὑστεραίᾳ ὤφθη·
την επόμενη μέρα επειδή είχε μετακινηθεί έγινε αντιληπτό.
ὅσον ἐνδέχεται γὰρ ἐλάχιστον ὑπελείφθη, καὶ εὐθὺς ἔδυ·
και όπως ήταν αναμενόμενο για πολύ μικρό διάστημα έγινε αντιληπτό και μετά χάθηκε.
τὸ δὲ φέγγος ἀπέτεινε μέχρι τοῦ τρίτου μέρους τοῦ οὐρανοῦ οἷον ἅλμα·
Η δε λάμψη του κάλυψε αλματωδώς το ένα τρίτο του ουρανού,
διὸ καὶ ἐκλήθη ὁδός.
για αυτό και αυτό το αντικείμενο ονομάστηκε οδός.
ἐπανῆλθε δὲ μέχρι τῆς ζώνης τοῦ Ὠρίωνος, καὶ ἐνταυθοῖ διελύθη.
Επανεμφανίστηκε αργότερα στην περιοχή της ζώνης του Ωρίωνα και κατόπιν εξαφανίστηκε ξαφνικά.
καίτοι Δημόκριτός γε προσπεφιλονείκηκεν τῇ δόξῃ τῇ αὑτοῦ·
Και μολονότι ο Δημόκριτος σχολίασε μέχρι φιλονικίας με άλλους αστρονόμους την γνώμη του ως προς αυτό το φαινόμενο,
φησὶ γὰρ ὦφθαι διαλυομένων τῶν κομητῶν ἀστέρας τινάς.
από ότι λένε, εμφανίστηκε σαν κάποιο σύνολο αστέρων, που κατόπιν διαλύθηκε όπως διαλύονται οι κομήτες.
τοῦτο δὲ οὐχ ὁτὲ μὲν ἔδει γίγνεσθαι ὁτὲ δὲ οὔ, ἀλλ' ἀεί.
Αυτό το ουράνιο σώμα δεν κινείτο άλλοτε μεν προς την δύση, άλλοτε δε προς άλλη κατεύθυνση, αλλά παρέμενε συνεχώς προς το ίδιο σημείο.
πρὸς δὲ τούτοις καὶ οἱ Αἰγύπτιοί φασι καὶ τῶν πλανήτων καὶ πρὸς αὑτοὺς καὶ πρὸς τοὺς ἀπλανεῖς γίγνεσθαι συνόδους,
Επιπλέον δε προς αυτά και οι Αιγύπτιοι αστρονόμοι ισχυρίζονται ότι ένα τέτοιο αντικείμενο ερχόταν σε σύνοδο τόσο ως προς ορισμένους πλανήτες, όσο και ως προς ορισμένους απλανείς,
καὶ αὐτοὶ ἑωράκαμεν τὸν ἀστέρα τὸν τοῦ Διὸς τῶν ἐν τοῖς διδύμοις συνελθόντα τινὶ ἤδη καὶ ἀφανίσαντα,
Και εμείς οι ίδιοι είδαμε αυτό το φαινόμενο να παρουσιάζεται στο σημείο του ουρανού όπου βρίσκεται ο πλανήτης Δίας, στο ζώδιο των διδύμων, σε σύνοδο, δηλαδή στο ίδιο σημείο και κατόπιν εξαφανίστηκε.
ἀλλ' οὐ κομήτην γενόμενον.
Αλλά βεβαίως δεν μπορούμε να το συγκρίνουμε με κομήτη.
ἔτι δὲ καὶ ἐκ τοῦ λόγου φανερόν·
Επιπλέον είναι φανερό σύμφωνα με αυτές τις περιγραφές,
οἱ γὰρ ἀστέρες κἂν εἰ μείζους καὶ ἐλάττους φαίνονται,
ότι δεν έμοιαζε με κανέναν αστέρα, ούτε με αυτούς που φαίνονται μεγάλοι ούτε με αυτούς που φαίνονται μικροί.
ἀλλ' ὅμως ἀδιαίρετοί γε καθ' ἑαυτοὺς εἶναι δοκοῦσιν.
Αυτοί δε οι αστέρες, δεν μπορούν να διαλυθούν σε τεμάχια, όπως εμφανίστηκε να διαλύεται αυτό το σώμα.
ὥσπερ οὖν καὶ εἰ ἦσαν ἀδιαίρετοι,
Έτσι ακριβώς μπορούμε να πούμε ότι εφόσον οι αστέρες θεωρούνται ότι δεν μπορούν να διαιρεθούν,
ἁψάμενοι οὐδὲν ἂν ἐποίησαν μέγεθος μεῖζον,
ούτε θα μπορούσαν να έρθουν σε επαφή με κάποιο αντικείμενο που έχει μεγαλύτερο μέγεθος από αυτούς,
οὕτως καὶ ἐπειδὴ οὐκ εἰσὶν μὲν φαίνονται δὲ [344a] ἀδιαίρετοι,
και ακριβώς γι αυτόν τον λόγο θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι είναι παντελώς αδιαίρετοι.
καὶ συνελθόντες οὐδὲν φανοῦνται μείζους τὸ μέγεθος ὄντες.
Και αν έρθουν σε σύνοδο με ένα άλλο ουράνιο σώμα, αυτή η σύνοδος δεν θα ήταν πραγματική αλλά καθαρά φαινομενική καθότι οι αστέρες είναι πολύ μεγαλύτεροι από οποιοδήποτε άλλο ουράνιο σώμα.
ὅτι μὲν οὖν αἱ λεγόμεναι περὶ αὐτῶν αἰτίαι ψευδεῖς οὖσαι τυγχάνουσιν,
Γι αυτό όλες αυτές οι φήμες, ότι αυτό το ουράνιο σώμα ήρθε σε επαφή με αστέρες ή πλανήτες είναι ψέματα.
εἰ μὴ διὰ πλειόνων, ἀλλὰ καὶ διὰ τούτων ἱκανῶς δῆλόν ἐστιν.
Ακόμα και αν δεν το παραδέχονται όλοι, αλλά εφόσον το παραδέχονται αυτοί οι λίγοι που γνωρίζουν, είναι αρκετό για να καταλάβουμε ότι τέτοιου είδους επαφή δεν είναι δυνατόν να συμβεί...