Η διαδικασία αυτή χαρακτηρίζεται από συναισθήματα ....
έντονου πόνου, θλίψης, θυμού, φόβου, απελπισίας, ενοχής και συνοδεύεται από συχνό κλάμα, κοινωνική απόσυρση, απώλεια ενδιαφέροντος για προσφιλείς δραστηριότητες, αδυναμία συγκέντρωσης, αυξομειώσεις βάρους, δυσκολίες στον ύπνο κ.α. Το πένθος ως διαδικασία ακολουθείται και από διάφορα έθιμα και τελετουργίες ανάλογα με την κοινωνία και τη χώρα στην οποία εμφανίζεται.
Για παράδειγμα, στην Ελλάδα ένα από τα πιο κοινά έθιμα είναι τα μαύρα ρούχα και η αποφυγή συμμετοχής σε γιορτές και άλλες ευχάριστες κοινωνικές εκδηλώσεις για αρκετούς μήνες ως και 1 χρόνο μετά το θάνατο του αγαπημένου προσώπου. Επίσης, μια «ωραία» κηδεία, η τέλεση μνημόσυνων, οι συχνές επισκέψεις στο μνήμα του θανόντα είναι ενέργειες που διατηρούν ζωντανή την αίσθηση ότι δεν έχουμε εγκαταλείψει τον άνθρωπο που πέθανε και ότι συνεχίζουμε να τον τιμάμε και να κάνουμε πράγματα για εκείνον. Με όποια όμως μορφή και αν εμφανίζεται, το πένθος είναι μια διαδικασία που στόχο έχει την αποδοχή της απώλειας και την προσαρμογή στη νέα κατάσταση.
Αν και η ένταση και η διάρκεια του ποικίλουν και εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες, όπως το πόσο στενή ήταν η σχέση μας με το άτομο που πέθανε, το ρόλο που κατείχε στη ζωή μας, την προσωπικότητα και τις πεποιθήσεις μας γύρω από το θάνατο, ωστόσο το χρονικό διάστημα το οποίο συνήθως απαιτείται για να διαχειριστεί κάποιος το πένθος του κυμαίνεται από 6-12 μήνες. Βεβαίως, ο κάθε άνθρωπος έχει το δικό του τρόπο αντιμετώπισης της κατάστασης και παράταση του θρήνου πέραν του διαστήματος των 12 μηνών μπορεί να μη θεωρηθεί ανησυχητικό, αρκεί να μην εμποδίζει την καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου και τα συμπτώματα να μην εμφανίζονται με την ίδια ένταση όπως στους πρώτους μήνες μετά την απώλεια.
Στην περίπτωση των παιδιών, το πένθος δεν χαρακτηρίζεται από τις τυπικές αντιδράσεις των ενηλίκων. Αυτό δε σημαίνει ότι τα παιδιά υποφέρουν λιγότερο. Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου τα γεμίζει πόνο, ερωτηματικά, ενοχές, άγχος, φόβο και ανησυχία για το μέλλον. Ωστόσο, εκείνα έχουν το δικό τους τρόπο να θρηνούν, και ο τρόπος αυτός εκδηλώνεται κυρίως μέσω της συμπεριφοράς τους. Ένα παιδί μπορεί να μη κλάψει ή να κλάψει για λίγο και μετά να πάει να παίξει, μπορεί να μην εκφράσει λεκτικά τα συναισθήματα του αλλά μέσω των σχεδίων του, του συμβολικού παιχνιδιού, την αλλαγή στη συμπεριφορά του. Φοβίες που πριν δεν υπήρχαν (π.χ. για το σκοτάδι), χαμηλή επίδοση στο σχολείο, νευρικότητα, σωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι, πόνος στο στομάχι, ναυτίες), απομόνωση από την ομάδα των συνομηλίκων, είναι μερικές μόνο από τις ενδείξεις ότι το παιδί πενθεί.
Πολύ σημαντικό σε αυτή την επώδυνη προσπάθεια αποδοχής της απώλειας είναι η ύπαρξη ενός ισχυρού υποστηρικτικού πλαισίου. Ιδιαίτερα τα παιδιά, έχουν ανάγκη από έναν ψύχραιμο ενήλικα που θα τα ενημερώσει έγκαιρα και αξιόπιστα γι' αυτό που έχει συμβεί, θα τους λύσει όλες τις απορίες που πολύ φυσικά προκύπτουν και θα τα ενθαρρύνει να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Το πώς μιλάμε σε ένα παιδί για το θάνατο εξαρτάται από την ηλικία και το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται. Αυτό όμως που είναι σημαντικό είναι η ειλικρίνεια. Προσπάθειες ωραιοποίησης του θανάτου ή ψεύτικες πληροφορίες που στόχο έχουν να αποπροσανατολίσουν, με την ελπίδα ότι έτσι θα σταματήσει η θλίψη, ελάχιστα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κατάστασης.
Γενικότερα, θα λέγαμε ότι το πένθος είναι αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής μας. Όλοι μας κάποια στιγμή θα κληθούμε να περάσουμε από αυτή τη διαδικασία. Όλες οι αντιδράσεις είναι φυσιολογικές και αποδεκτές εφόσον δεν υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος να πενθεί κανείς. Ωστόσο, παράταση των συμπτωμάτων του πένθους και πέραν του 1ου έτους με αμείωτη ένταση, θα πρέπει ίσως να μας ανησυχήσει και καλό θα ήταν να ζητήσουμε τη συμβουλή κάποιου ειδικού.
Του Χαράλαμπου Πετρά, Σπούδασε Ψυχολογία στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου και Ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, είναι επίσης κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης με ερευνητική εμπειρία στην κλινική Ανθρωπολογία και κάτοχος διπλώματος στην Προσωπική Ανάπτυξη (Life Coaching) από το Oxford College.
beu.com.cy
0 Σχόλια