Παναγία της Ντουραχάνης

Δίπλα από το καμποχώρι των Λογγάδων, απέναντι από τα τζαμιά της πόλης των Ιωαννίνων, στη βορειοανατολική πλευρά της λίμνης Παμβώτιδας, είναι χτισμένο το ξακουστό μοναστήρι της Παναγίας της Ντουραχάνης ή όπως το λένε οι ντόπιοι της Παναγιάς της Ντουραχανιώτισσας

Ένα πανέμορφο μοναστήρι που η γεωγραφική του θέση του προσφέρει ξεχωριστή γοητεία. Μόλις το αντικρίσει κανείς από μακριά, αισθάνεται την ανάγκη να το επισκεφτεί, όταν το πλησιάσει, αντιλαμβάνεται την χάρη της Παναγίας να τον ακουμπάει και την ψυχή του να ξαλαφρώνει. .

 *Το 1434, τέσσερα χρόνια δηλαδή μετά την οριστική υποταγή των Ιωαννίνων στους Τούρκους, ο Ντουραχάν πασάς, Μπεϊλέρμπεης της Ρούμελης, διέσχισε χειμώνα την Πίνδο προερχόμενος από τη Θεσσαλία, για να καταστείλει μία τοπική ανταρσία στην Ήπειρο, και έφτασε στις ανατολικές όχθες της λίμνης Παμβώτιδας.
Ο Ντουραχάν πασάς, χωρίς να αντιληφθεί ότι βρισκόταν στη λίμνη που είχε παγώσει και είχε καλυφθεί, φαίνεται από το χιόνι, διάβηκε με όλο του το στρατό τη λίμνη και πέρασε στην απέναντι όχθη. Όταν πληροφορήθηκε τον κίνδυνο που διέτρεξε, απέδωσε τη σωτηρία του σε κάποιο εικονοστάσι της Παναγίας που βρισκόταν στο σημείο από όπου πέρασε και από ευγνωμοσύνη ίδρυσε στη θέση εκείνη την ομώνυμη μονή, την Παναγία Ντουραχάνη.

Η παράδοση δεν είναι εντελώς απίθανη, αν και η διάβαση του Ζυγού το χειμώνα για τακτικό στρατό, και μάλιστα σε βαρυχειμωνιά, είναι δυσχερέστατη, αν όχι αδύνατη. Σε παλιότερες ενθυμήσεις αναφέρεται γενικό πάγωμα της λίμνης κατά τα έτη 1540, 1687, 1700, 1864, 1869 και τελευταία η λίμνη ξαναπάγωσε στα 1929 και 1959.
Η Μονή Ντουραχάνης, αφιερωμένη στο Γενέσιο της Θεοτόκου, βρίσκεται στα δυτικά των Ιωαννίνων, στους πρόποδες του όρους Μιτσικέλι, κοντά στις όχθες της λίμνης. Η Μονή κατά παράδοση χτίστηκε το έτος 1434. Η σημερινή Μονή ανακαινίσθηκε εκ βάθρων το 1830, μετά από πυρκαγιά που την είχε καταστρέψει το 1825. Εξακολούθησε να λειτουργεί μέχρι το 1933, οπότε λεηλατήθηκε.

Το 1974 άρχισε να λειτουργεί ως ανδρικό μοναστήρι. Από το 1994 ζει εκεί μια μοναχή.Συγκρότημα κελιών στα δυτικά και ψηλός μαντρότοιχος περιβάλλουν το καθολικό, ενώ σε παρακείμενο χώρο λειτουργεί οικοτροφείο, ορφανοτροφείο με μεγάλη κοινωφελή δράση στην περιοχή των Ιωαννίνων.
Το καθολικό της Μονής είναι στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με υπερυψωμένο νάρθηκα. Δυο ζεύγη κιόνων διαχωρίζουν τα κλίτη, από τα οποία το κεντρικό φέρει τρεις χαμηλωμένους τρούλους.
Ύστερες τοιχογραφίες με ολόσωμους Αγίους και νεομάρτυρες κοσμούν το εσωτερικό του ναού. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν το ξυλόγλυπτο τέμπλο, ο άμβωνας και ο Αρχιερατικός θρόνος.

Η Μονή σήμερα, υπό την αγαστή προσπάθεια του πατρός Αθανασίου, παράγει εξαιρετικό κοινωνικό έργο, με τη λειτουργία ορφανοτροφείου και οικοτροφείου, με την παροχή παιδείας σε ορφανά και άπορα παιδιά και με την κάθε είδους στήριξη σε άτομα που την έχουν ανάγκη.
Τέσσα