ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ / Obesity

Μια «λιπαρή» πτυχή  της αφθονίας και  της καλοζωίας; ή Ίσως η απειλητικότερη «επιδημία» για τον 21ο  αιώνα; Τι  είναι παχυσαρκία;

Παχυσαρκία θεωρείται η παθολογική εκείνη κατάσταση κατά την οποία υπάρχει υπερβολική εναπόθεση λίπους στον οργανισμό.
Η αύξηση αυτή του σωματικού λίπους είναι αποτέλεσμα της αυξημένης πρόσληψης τροφής, άρα ενέργειας, σε σχέση με την ενέργεια που ξοδεύει το άτομο.
Κατά έναν άλλον  ορισμό παχυσαρκία είναι η παθολογική αύξηση του σωματικού βάρους.
Οι δυο καταστάσεις συνδέονται τις περισσότερες φορές, με τις λίγες εξαιρέσεις όπου η κατάσταση του αυξημένου βάρους σώματος δεν οφείλεται στην παχυσαρκία αλλά σε μυϊκή υπερτροφία (όπως στους αθλητές) ή σε παθολογική κατακράτηση υγρών ( οιδηματώδεις ασθενείς).
Για να εκτιμήσουμε  τη θρεπτική κατάσταση του οργανισμού και να σταδιοποιήσουμε την παχυσαρκία, χρησιμοποιούμε συνήθως το δείκτη Quetelet ή Δείκτη Μάζα Σώματος (ΔΜΣ – στα Αγγλικά ΒΜI = Body Μass Index), που προκύπτει όταν διαιρεθεί το σωματικό βάρος σε κιλά (Kg) με το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα (m):
ΔΜΣ = Βάρος / Ύψος2 (Kgr/m²)
Ένα άτομο χαρακτηρίζεται ως υπέρβαρο όταν ο ΔΜΣ είναι μεταξύ 25 και 30, ενώ χαρακτηρίζεται ως παχύσαρκο όταν ο ΔΜΣ είναι ≥ 30. Για παράδειγμα, κάποιος που ζυγίζει 90 κιλά και έχει ύψος 170 εκατοστά έχει ΔΜΣ: 90 / [(1,70)*(1,70)] = 31,14. Επομένως είναι παχύσαρκος.

Κατάταξη  Των Ενηλίκων Σύμφωνα  Με Το ΔΜΣ Κατάταξη ΔΜΣ Κίνδυνος  Επιπλοκών Ελλιποβαρής <18,50 Μικρός (αλλά ο  κίνδυνος άλλων προβλημάτων υγείας είναι αυξημένος) Κανονικού Βάρους 18,50 – 24,99 Συνήθεις Υπέρβαρος >25,00 Μέτριος Παχύσαρκος >30 Αυξημένος

Η περιφέρεια μέσης επίσης αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως ένα απλό μέσο αναγνώρισης της παχυσαρκίας. Αυτή η μέτρηση σε συνδυασμό με τον ΔΜΣ, έχει αποδειχθεί ότι είναι ο καλύτερος προγνωστικός παράγοντας για τους σχετιζόμενους τήν παχυσαρκία κινδύνους για την υγεία Η κοιλιακή παχυσαρκία (περιφέρεια μέσης >102 cm στους άνδρες και >88 cm στις γυναίκες, ως βασικό κριτήριο ορισμού του μεταβολικού συνδρόμου, προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, καθώς σχετίζεται με ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία..

Θεωρητική ιδανική σχέση  Ύψους – Βάρους σε άνδρες και γυναίκες Ύψος (cm) Ιδανικό Βάρος (kgr) – Άνδρες Ιδανικό Βάρος (kgr) – Γυναίκες 152 45 – 57 41 – 50 155 47 – 60 43 – 52 157 48 – 61 45 – 54 160 51 – 64 47 – 57 162 53 – 65 49 – 59 165 55 – 68 51 – 62 168 58 – 71 53 – 64 170 59 – 72 55 – 67 172 60 – 74 57 – 69 175 61 – 76 59 – 72 177 63 – 79 61 – 74 180 64 – 81 63 – 77 183 67 – 84 65 – 79 185 70 – 86 67 – 82 188 72 – 89 69 – 84 190 74 – 91 71 – 87

Η συχνότητα του υπερβάλλοντος βάρους και της παχυσαρκίας αυξάνεται με επικίνδυνους ρυθμούς σε αναπτυγμένες αλλά και αναπτυσσόμενες χώρες. Παγκοσμίως, πάνω από 250 εκατομμύρια άνθρωποι χαρακτηρίζονται ως υπέρβαροι και αυτός ο αριθμός αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς κάθε χρόνο. Η συχνότητα της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας έχει επίσης αυξηθεί δραματικά. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κηρύξει την παχυσαρκία ως παγκόσμια επιδημία η οποία αποτελεί σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία, λόγω του αυξημένου κινδύνου για διαβήτη τύπου 2, αρτηριακή υπέρταση, στεφανιαία νόσο και εγκεφαλικά επεισόδια. Περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι υπολογίζεται ότι θα χάσουν αυτή τη χρονιά τη ζωή τους από την παχυσαρκία ή από παθήσεις που σχετίζονται με αυτή σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα σύμφωνα με τα αποτελέσματα επιδημιολογικής μελέτης που διεξήγαγε η Ελληνική Εταιρεία Παχυσαρκίας που ανακοινώθηκαν το 2004, περίπου το 41% των ανδρών και το 30% των γυναικών είναι υπέρβαροι ενώ το 26% των ανδρών και 18% των γυναικών είναι παχύσαρκοι, πράγμα που σημαίνει ότι πρακτικά περίπου 1 στους 2 Έλληνες ηλικίας 20-70 ετών είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος.
Που οφείλεται η παχυσαρκία;
Η αιτιολογία της παχυσαρκίας είναι πολυπαραγοντική. Γενικά, η παχυσαρκία είναι αποτέλεσμα της αυξημένης θερμιδικής πρόσληψης σε συνδυασμό με μειωμένη ενεργειακή κατανάλωση (καθιστικό τρόπο ζωής). Η παχυσαρκία μπορεί να εμφανιστεί στον καθένα – δεν υπάρχουν καθορισμένοι απόλυτοι παράγοντες κινδύνου. Ωστόσο, ορισμένες ομάδες ατόμων είναι πιθανότερο να γίνουν παχύσαρκες. Οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και σε θερμίδες. Το λίπος, ως θρεπτικό συστατικό των τροφών, κατέχει σημαντικό ρόλο στην αύξηση του σωματικού βάρους. Ενώ μπορεί εύκολα να ληφθεί σε μεγάλες ποσότητες (δεν προκαλεί κορεσμό, έχει ευχάριστη γεύση, δεν απαιτεί μάσηση), αποθηκεύεται στον οργανισμό μας πιο εύκολα και αποτελεί το πιο ισχυρό ενεργειακό νόμισμα στο χρηματιστήριο της καθημερινής μας διατροφής ν (1 γρ. λίπους περιέχει 9 θερμίδες, ενώ 1 γρ. υδατάνθρακες ή πρωτεΐνες περιέχουν 4 θερμίδες). Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η περίσσεια της ενέργειας από τη διατροφή αποθηκεύεται στο σώμα υπό τη μορφή λίπους, ακόμη και αν προέρχεται από κατανάλωση άλλων πηγών, όπως υδατάνθρακες ή πρωτεϊνες. Δεν υπάρχει δηλαδή πειραματική απόδειξη ότι ορισμένα τρόφιμα ή κάποιος συνδυασμός τροφίμων είναι η αιτία για μεγαλύτερη λιπογένεση..
• Καθιστική ζωή/απουσία άσκησης. Ο σύγχρονος αστικός τρόπος ζωής με τη μηχανοκίνητη μετακίνηση και τους αυτοματισμούς, το πολύωρο ωράριο γραφείου και η συνεχής διάθεσιμότητα τροφής στο περιβάλλον (πχ γεμάτο ψυγείο) συμβάλλουν στην πρόκληση της παχυσαρκίας, όπως και οι περιορισμένες δυνατότητες πρόσβασης σε ανέξοδους και ευχάριστους τρόπους υπαίθριας άσκησης (πάρκα για βάδισμα, κοινόχρηστοι χώροι άθλησης). Το αστικό περιβάλλον, τέλος, δημιουργεί μεγαλύτερη εξάρτηση από τη βιομηχανική επεξεργασία των τροφών, στην οποία κυριαρχούν τροφές με υψηλά λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι.
• Οικογενειακό ιστορικό Έχει αποδειχθεί, ότι η παχυσαρκία έχει χαρακτήρα οικογενή. Σε αρκετές έρευνες έχει φανεί ότι ένα παιδί έχει πιθανότητες 10 % να γίνει παχύσαρκο, αν οι γονείς του έχουν φυσιολογικό βάρος, 50 % πιθανότητες αν ο ένας από τους γονείς είναι παχύσαρκος και 80 % αν και οι δύο είναι παχύσαρκοι. Πιστεύεται ότι παιδιά παχύσαρκων γονέων γίνονται προοδευτικά παχύσαρκα, γιατί καταναλώνουν τις ίδιες τροφές και είναι εκτεθειμένα στις ίδιες διαιτητικές συνήθειες με τους γονείς τους, έτσι λοιπόν ακόμη και αν υπάρχει κάποια κληρονομική προδιάθεση για την ανάπτυξη της παχυσαρκίας τους είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποδειχθεί.
• Αυξημένο βάρος στην βρεφική και παιδική ηλικία. Μελέτες έχουν δείξει ότι άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος στην βρεφική ηλικία, παρουσιάζουν συχνότερα παχυσαρκία στην ενήλικο ζωή. Οι θεωρίες που διατυπώθηκαν για να εξηγήσουν την παρατήρηση αυτή μιλούν αφενός για την ψυχολογική σχέση ικανοποίησης και ασφάλειας που παρέχει στα άτομα αυτά το φαγητό (όπως ακριβώς η υπερσίτισή τους στην βρεφική ηλικία τα ικανοποιούσε και απάλασσε τους γονείς από τη βρεφική «γκρίνια») και αφετέρου για αύξηση του αριθμού των λιποκυττάρων κατά τη διάρκεια της βρεφικής και παιδικής ζωής, με αποτέλεσμα, ακόμη και όταν επιτευχθεί απώλεια βάρους στην ενήλικο ζωή, τα λιποκύτταρα απλά να μειώνονται σε μέγεθος χωρίς να μειώνεται ο αριθμός τους. Αυτό συνεπάγεται περισσότερο εύκολη ανάκτηση του απωλεσθέντος βάρους.
• Διακοπή του καπνίσματος ή/ και η λήψη ορισμένων φαρμάκων , χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει να δίνεται έμφαση, παράλληλα με τη διατήρηση φυσιολογικού βάρους, στην εξάλειψη της τόσο δραματικά επικίνδυνης συνήθειας του καπνίσματος αλλά ούτε να διακόπτεται οποιαδήποτε φαρμ. αγωγή σημαντική για τη διατήρηση της συνολικά καλής υγείας του οργανισμού.
• Ενδοκρινικές παθήσεις. Η παχυσαρκία συχνά συνοδεύει σύνδρομα όπως ο υποθυρεοειδισμός, ο υπογοναδισμός, ο υποφυσισμός και το σύνδρομο Cushing, αλλά δεν αποτελεί πρωτεύοντα χαρακτήρα των συνδρόμων αυτών. Γενικά η ενδοκρινική αιτιολογία της παχυσαρκίας είναι σπάνια.
• Η διαφορετική μεταβολική δραστηριότητα που πολλοί δέχονται ότι ορισμένα άτομα εμφανίζουν. Με απλά λόγια, η αποδοτικότητα με την οποία χρησιμοποιείται μια δίαιτα για τη διατήρηση ενός σταθερού βάρους σε ένα δεδομένο επίπεδο διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο. Το πρόβλημα μάλιστα γίνεται πιο πολύπλοκο όταν αναλογισθεί κανείς ότι όταν τα παχύσαρκα άτομα πλησιάσουν το επιθυμητό βάρος τους, είναι δυνατόν να προκληθούν σημαντικές μεταβολές του μεταβολικού ρυθμού (πιθανά νέα ισοζύγια) και για να το διατηρήσουν, θα πρέπει να μειώσουν σε απογοητευτικά χαμηλό επίπεδο τη θερμιδική τους πρόσληψη. Αυτός εξάλλου είναι ένας από τους λόγους που τα άτομα αυτά γρήγορα εγκαταλείπουν τη δίαιτα τους και ξαναρχίζουν να υπερσιτίζονται, με αποτέλεσμα τη γρήγορη επανάκτηση του βάρους τους.

Παθήσεις  και προβλήματα υγείας που οφείλονται ή  επιβαρύνονται από  την παχυσαρκία:

• Καρδιά (στεφανιαία νόσος, καρδιακή ανεπάρκεια)
• Αγγειακό σύστημα (αρτηριακή υπέρταση, αθηρωσκλήρωση, αγγειακά εγκεφαλικά)
• Αναπνευστικό σύστημα (περιοριστικό σύνδρομο, άπνοιες στον ύπνο)
• Ήπατο- χοληφόρο σύστημα (χολολιθίαση, λιπώδης εκφύλιση ήπατος)
• Ενδοκρινικές και μεταβολικές λειτουργίες (διαβήτης, υπερχοληστεριναιμία κ.α.)
• Νεφρική λειτουργία
• Αρθρώσεις, μυς και συνδετικός ιστός
• Δέρμα
• Νεοπλάσματα. (καρκίνος πεπτικού, καρκίνος μαστού)
• Χειρουργικοί κίνδυνοι (αυξημένος κίνδυνος στις χειρουργικές επεμβάσεις και στην αναισθησία, μειωμένη σωματική ευκινησία και αυξημένη επιρρέπεια σε ατυχήματα)
• Παρεμβολή δυσχερειών στη διάγνωση άλλων ασθενειών
• Συνολικά αυξημένη θνησιμότητα
• Διαταραχές αναπαραγωγικής και σεξουαλικής λειτουργίας
• Διαταραχές ψυχολογικής και κοινωνικής συμπεριφοράς

Κανόνες αντιμετώπισης της  Παχυσαρκίας:
Η Παχυσαρκία μπορεί να προληφθεί σε μεγάλο βαθμό αν δοθεί ιδιαίτερο βάρος στους τροποποιήσιμους παράγοντες που οδηγούν στην περίσσεια πρόσληψης βάρους και στην εκπαίδευση στην υγιεινή διατροφή και συχνή σωματική άσκηση σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Στην πραγματικότητα τα μέτρα αυτά βοηθούν αποφασιστικά και στην πρόληψη ενός μεγάλου φάσματος χρονίων παθήσεων.
Μεγάλη βοήθεια  μπορούν να προσφέρουν οι παρακάτω απλοί κανόνες ορθής διατροφής:

• Σωστή διατροφή της μητέρας κατά διάρκεια της εγκυμοσύνης (όχι υπέρμετρη πρόσληψη βάρους)
• Καλλιέργεια της προτίμησης σε φρούτα λαχανικά και όσπρια από μικρή ηλικία
• Τρία κανονικά γεύματα κάθε μέρα
• Συχνά ψάρι και κοτόπουλο και σπανιότερα άλλα κρέατα
• Αποφυγή των ζωικών λιπών (βούτυρα, κρέμες, αλλαντικά) και των στερεών μερικώς υδρογονωμένων φυτικών λιπών (μαργαρίνες)
• Προτιμάτε το ελαιόλαδο, αλλά με μέτρο (όχι πάνω από 3-4 κουταλιές του γλυκού συνολικά την ημέρα)
• Προτιμάτε το αποβουτυρωμένο γάλα και γιαούρτι, απ’ ό,τι το πλήρες
• Περιορίστε τα οινοπνευματώδη ποτά, μην καταναλώνετε πάνω από 2-3 ποτήρια κρασί ή αλλο αλκοολοούχο ποτό την ημέρα

Η αντιμετώπιση της  παχυσαρκίας βασίζεται και αυτή στον συνδυασμό της κατάλληλης δίαιτας και της σωματικής άσκηση.
Οι  δίαιτες έχουν στόχο την απώλεια βάρους θέτοντας κάποιους περιορισμούς στην πρόσληψη τροφής. Οι ισορροπημένες ολιγοθερμιδικές δίαιτες (800-1400 Kcal/ ημέρα) βασίζονται κυρίως στον περιορισμό του λίπους και των επεξεργασμένων υδατανθράκων (ζάχαρης) και στην αύξηση πρόσληψης φυτικών ινών. Η ιατρικά ενδεδειγμένη απώλεια βάρους είναι τα 3-4 κιλά το μήνα. Οι μη ισορροπημένες δίαιτες βασίζονται στην εκλεκτική στέρηση ή υπερκατανάλωση ορισμένων από τις βασικες διατροφικές ουσίες (λίπους, υδατανθράκων ή πρωτείνης). Η δίαιτα Atkins για παράδειγμα που είναι μια από τις πιο γνωστές μη ισορροπημένες δίαιτες, βασίζεται στον περιορισμό των υδατανθράκων. Η ημερήσια πρόσληψη υδατανθράκων περιορίζεται στα 20-30 gr ενώ επιτρέπεται σχεδόν ελεύθερα η κατανάλωση πρωτεϊνούχων τροφών αλλά και λίπους (κρέας, αυγά, γαλακτοκομικά). Οι δίαιτες αυτές προκαλούν μεν αρχικά διούρηση και μεγαλύτερη απώλεια βάρους, έχουν όμως το μειονέκτημα ότι δημιουργούν κετοξέωση, ελλείμματα βιταμινών και ιχνοστοιχείων και περιέχουν μεγάλες ποσότητες χοληστερίνης. Επιπλέον η παρατεταμένη στέρηση υδατανθράκων που αποτελούν τη βασική πηγή ενέργειας του οργανισμού, προκαλεί αίσθημα ψυχοσωματικής καταβολής.
Τα περισσότερα  άτομα προτιμούν να καταφεύγουν  στις βραχυχρόνιες εξαιρετικά ολιγοθερμιδικές  δίαιτες (λιγότερο από 800 Kcal/ ημέρα) και τις μη ισορροπημένες δίαιτες, γιατί αρέσκονται στα γρήγορα αποτελέσματα. Θα πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι δεν έχει αποδειχθεί πειραματικά ότι υπάρχει κάποιος συνδυασμός τροφών που να προκαλεί γρήγορη απώλεια βάρους με καύση λίπους. Στις εξαιρετικά ολιγοθερμιδικές δίαιτες, όπως και στη νηστεία, ο ρυθμός καύσης του λίπους αυξάνεται σταδιακά τις 2-3 πρώτες εβδομάδες και σταθεροποιείται περίπου στο 1 κιλό ανά εβδομάδα. Στις δίαιτες αυτές, στην αρχή παρατηρείται ταχεία απώλεια βάρους που οφείλεται στις συγκριτικά μεγαλύτερες απώλειες νερού και σκελετικής πρωτεΐνης. Η απώλεια βάρους επιβραδύνεται μετά την 4η εβδομάδα, όταν αρχίσει να εμφανίζεται το φαινόμενο της «αντίστασης». Πρόκειται για μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού στη χαμηλή πρόσληψη θερμίδων που αποσκοπεί στην εξοικονόμηση ενέργειας με την αντιδραστική μείωση των καύσεων που συνοδεύεται από εξάντληση, νευρικότητα και απογοήτευση λόγω της ανάσχεσης απώλειας βάρους. Με τη διακοπή της δίαιτας, το βάρος ανακτάται συνήθως γρήγορα γιατί ο οργανισμός παραμένει σε κατάσταση «ελαττωμένων καύσεων» για αρκετό καιρό. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν ότι οι επαναλαμβανόμενες βραχυχρόνιες εξαιρετικά ολιγοθερμιδικές δίαιτες και οι συχνές διακυμάνσεις του βάρους (φαινόμενο γιο-γιο), απορυθμίζουν το μεταβολισμό και δημιουργούν μια νοσηρή κατάσταση που χαρακτηρίζεται από χρόνιες θρεπτικές διαταραχές, μείωση της μυϊκής μάζας και αύξηση του σπλαχνικού λίπους.
Σαν θεραπευτικό  μέσο οι δίαιτες θεωρούνται επαρκείς για τον έλεγχο ορισμένων παθήσεων του μεταβολισμού (διαβήτης, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία) και τη θεραπεία της μέτριας παχυσαρκίας, όταν δηλαδή το πλεονάζον βάρος δεν ξεπερνά τα 20-25 κιλά. Στη νοσογόνο παχυσαρκία που το πλεονάζον βάρος ξεπερνά τα 30-35 κιλά, οι δίαιτες δεν επιτυγχάνουν συνήθως από μόνες τους τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Τα προγράμματα απώλειας βάρους διαρκούν συνήθως 12 εβδομάδες και ακολουθούνται από κάποιο πρόγραμμα διατήρησης του βάρους διάρκειας επίσης 12 εβδομάδων. Οι ισορροπημένες μέτρια υποθερμιδικές και οι άλιπες δίαιτες (800-1400 θερμίδων) έχουν καλύτερα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, τις λιγότερες παρενέργειες και επιτρέπουν καλύτερη κοινωνική ζωή και ποικιλία στη διατροφή. Στην αρχή μιας δίαιτας η ημερήσια θερμιδική πρόσληψη δε θα πρέπει να μειώνεται περισσότερο από 15-20%. Το θερμιδικό έλλειμμα πρέπει να αυξάνεται σταδιακά μέχρι την επίτευξη του στόχου.
Άσκηση
Η επιπλέον σωματική άσκηση μπορεί να μην επηρεάζει σημαντικά τον ρυθμό της πρώιμης απώλειας βάρους, αλλά παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρησή της. Μόλις 30 λεπτά μέτριας άσκησης (π.χ. περπάτημα σε ρυθμό παρέλασης) καθημερινά, είναι αρκετά για να διασφαλίσουν καλή υγεία και ευεξία.
Φάρμακα
Τα φάρμακα για απώλεια βάρους έχουν τον ρόλο τους σε άτομα στα οποία οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν είναι αρκετές ώστε να έχουν ως αποτέλεσμα τον απαιτούμενο έλεγχο του βάρους ή είναι αδύνατο να επιτευχθούν εξαιτίας σωματικής ανικανότητας. Τα φάρμακα ενδείκνυνται συνήθως για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας όταν ο BMI είναι >30, ή και σε ελαφρότερες περιπτώσεις με BMI>27, όταν συνυπάρχουν σοβαρές παθήσεις, η έκβαση των οπίων επηρρεάζεται από την δραστική απώλεια βάρους, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης. Τα πιο γνωστά φάρμακα είναι τα ανορεξιογόνα με κύριο εκπρόσωπο τις αμφεταμίνες που δυστυχώς όμως παρουσιάζουν σοβαρές παρενέργειες. Οι αμφεταμίνες προκαλούν εξάρτηση και καρδιακές επιπλοκές, γι αυτό δεν χρησιμοποιούται πλέον. Άλλα ανάλογα ανορεξιογόνα που επίσης αποσύρθηκαν λόγω σοβαρών παρενεργειών είναι η phentermine και η fenfluramine. Έχει επίσης δοκιμαστεί ο φαρμακευτικός υπερθυρεοειδισμός, με τη χορήγηση μικρών δόσεων θυρορμόνης σε συνδιασμό με δίαιτα. Τα μακροχρόνια όμως όμως αποτελέσματα και οι παρενέργειες αυτής της αγωγής δεν έχουν μελετηθεί. Σήμερα βρίσκονται σε χρήση δύο ειδικά φάρμακα:

• Η sibutramine είναι ανορεξιογόνο με δράση στο κεντρικό νευρικό σύστημα, αλλά διαφορετικό από τις αμφεταμίνες. Αυξάνει τα επίπεδα σεροτονίνης και νοραδρεναλίνης στον εγκέφαλο και πετυχαίνει απώλεια βάρους στο 60-70% των περιπτώσεων. Οι σπουδαιότερες παρενέργειες του φαρμάκου είναι η δημιουργία άγχους, νευρικότητας, αϋπνίας, ταχυκαρδίας, υπέρτασης, πνευμονικής υπέρτασης, πονοκεφάλων και ξηροστομίας. Η χρήση του αντενδείκνυται όταν υπάρχει ιστορικό καρδιακής νόσου, υπέρταση ή όταν ο ασθενής λαμβάνει αντιεπιληπτικά ή αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
• Η orlistat είναι αναστολέας της παγκρεατικής λιπάσης, ενός ενζύμου που είναι απαραίτητο για την απορρόφηση του λίπους της τροφής. Όταν λαμβάνεται λίγη ώρα πριν το γεύμα, πετυχαίνει να μειώσει μέχρι και 30% την απορρόφηση του λίπους της τροφής. Το άπεπτο λίπος αποβάλλεται με τα κόπρανα και αυτή είναι η αιτία της πιο συχνής παρενέργειας του φαρμάκου που είναι οι διάρροιες. Η συχνότητα των κενώσεων είναι ανάλογη με την ποσότητα λίπους που περιέχεται στην τροφή. Για να αποφευχθούν οι διάρροιες, η θεραπεία με Xenical πρέπει να συνδυάζεται με δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος

Τα αποτελέσματα της φαρμακευτικής θεραπείας  είναι γενικά περιορισμένα. Η μέση απώλεια βάρους φθάνει τα 12-15 κιλά σε διάστημα 6-12 μηνών. Με τη διακοπή της  φαρμακευτικής αγωγής, αν δεν υπάρξουν στο μεταξύ δραστικές αλλαγές της διατροφής και των συνηθειών, το βάρος ανακτάται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Για τον λόγο αυτό δεν θεωρείται επαρκής θεραπεία για τη βαριά παχυσαρκία(ΒMI>40), όπου και έχουν θέση οι επεμβατικές μέθοδοι κατά της Νοσογόνου Παχυσαρκίας, όπως η ενδοσκοπική τοποθέτηση μπαλονιού στο στομάχι και η λαπαροσκοπική τοποθέτηση δακτυλίου.

Συμπεραματικά, προκειμένου να ρυθμίσει κανείς το βάρος του, θα πρέπει κατ’ αρχήν να επισκεφτεί το γιατρό του για να εκτιμηθούν οι παράμετροι εκείνες που θα παρέχουν την ακρίβεια και την ασφάλεια στους διαγνωστικούς και θεραπευτικούς χειρισμούς. Πολλές φορές η παχυσαρκία μπορεί να συνυπάρχει με αυξημένη χοληστερίνη, τριγλυκερίδια, αυξημένη πίεση ή ενδοκρινολογικά προβλήματα. Επίσης ενδέχεται να συνυπάρχει με λιπώδη διήθηση ή και αναιμία. Η ιατρική εκτίμηση θα καθορίσει και την τελική θεραπεία εκλογής,που μπορεί να είναι διαιτητική, φαρμακευτική, χειρουργική ή συνδυασμός τους, λαμβάνοντας πάντα υπόψιν και τη ρύθμιση συνυπαρχουσών ασθενειών. Ύστερα απο την ιατρική διερεύνηση, εξειδικευμένος διαιτολόγος θα πρέπει να σχεδιάσει την κατάλληλη διαιτητική αγωγή, με στόχο να παρέχει επαρκή ποσότητα θρεπτικών ουσιών, βαθμιαία απώλεια βάρους, διατήρηση των αποθεμάτων πρωτεϊνης (μυϊκής μάζας) και υποστήριξη για τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς.Επίσης αναγκαία είναι η ψυχολογική ενίσχυση καθώς και η μεταθεραπευτική φροντίδα. Αναγκαία είναι, ακόμη, η παρακολούθηση των παραγόντων κινδύνου σε τακτά χρονικά διαστήματα. Η ολιστική αυτή προσέγγιση διευκολύνεται από την ύπαρξη οργανωμένων Ιατρείων Παχυσαρκίας σε νοσηλευτικά κέντρα που μπορούν να παρέχουν την εγγύηση της επιστημονικά τεκμηριωμένης προσπάθειας για απώλεια βάρους. Ένα τέτοιο ιατρείο σχεδιάζεται να λειτουργήσει σύντομα στο χώρο της Αθηναϊκής Κλινικής και ελπίζεται πως θα συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη του επιθυμητού στόχου όλου του ιατρικού κόσμου, δηλαδή της συνολικής διατήρησης της Υγείας για τον καθένα μας.
Κωνσταντίνος  Χαλκιάς-www.iator.gr