Ποιες αρρώστιες φαίνονται στα μάτια

Η εξέταση των ματιών από τον οφθαλμίατρο μπορεί να κάνει πολύ περισσότερα από μια απλή αξιολόγηση της όρασης. Μπορεί να σώσει τη ζωή μας, καθώς οι προειδοποιητικές ενδείξεις μιας σειράς σοβαρών ασθενειών μπορούν να ανιχνευθούν στις διάφορες εσωτερικές και εξωτερικές δομές τους.
Αιτία γι’ αυτό είναι η πολύπλοκη κατασκευή τους. Τα μάτια αποτελούνται από πολλούς και διαφορετικούς ιστούς, οι οποίοι επηρεάζονται απ’ ό,τι συμβαίνει αλλού στο σώμα.
Δεν είναι λ.χ. τυχαίο που όταν ένας γιατρός θέλει να αξιολογήσει τη νευρολογική κατάσταση ενός ασθενούς, του ρίχνει φως στα μάτια – ούτε ότι τραβάει το βλέφαρο προς τα κάτω, για να δει το χρώμα στο εσωτερικό του και να κάνει μια πρώτη εκτίμηση για το ενδεχόμενο αναιμίας.

Ζητήσαμε από τον κ. Ιωάννη Μ. Ασλανίδη, επίκουρο καθηγητή Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο Weill Cornell της Νέας Υόρκης και επιστημονικό διευθυντή του Οφθαλμολογικού Κέντρου «Εμμετρωπία» στο Ηράκλειο της Κρήτης, να μας εξηγήσει ποια νοσήματα καθρεφτίζονται στα μάτια μας.

Διαβήτης
Η ραγδαία και ανεξήγητη αλλαγή στην οπτική οξύτητα μπορεί να αποτελεί ένδειξη διαβήτη. Το ίδιο και το θόλωμα της όρασης, που μπορεί να συμβεί όταν το σάκχαρο (γλυκόζη) εισδύσει στον οφθαλμικό φακό, αλλάζοντας το σχήμα του.

Η εξέταση με το οφθαλμοσκόπιο μπορεί επίσης να αποκαλύψει λευκές κηλίδες σαν κρυστάλλους στον αμφιβληστροειδή, κηλίδες αίματος ή αλλαγές στην εμφάνιση των αγγείων του. Όλ’ αυτά μπορεί να οδηγήσουν στην αρχική διάγνωση του διαβήτη.

Πέρα από αυτά, ο αρρύθμιστος διαβήτης μπορεί να προκαλέσει αμφιβληστροειδοπάθεια, κατά την οποία αποφράσσονται, εξασθενούν και αιμορραγούν τα αγγεία του αμφιβληστροειδούς.

Νόσος του Graves
Είναι ένα νόσημα του θυρεοειδούς αδένα. Προκαλεί εξόφθαλμο (τα μάτια «πετάγονται» προς τα έξω), περιορισμό των οφθαλμικών κινήσεων, διπλωπία (ο ασθενής τα βλέπει διπλά) και σε σοβαρές περιπτώσεις αλλοιώσεις στο οπτικό νεύρο. Σε πολλές περιπτώσεις, τα οφθαλμικά συμπτώματα της νόσου είναι που οδηγούν τον ασθενή στον γιατρό για έλεγχο.

Υπέρταση
Αν και ένας στους τρεις Έλληνες έχει αυξημένη αρτηριακή πίεση, το 25% από αυτούς δεν το ξέρουν, σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτες. Δίχως θεραπεία, όμως, η υπέρταση οδηγεί σε εμφράγματα και εγκεφαλικά.

Η υπέρταση προκαλεί χαρακτηριστικές βλάβες στα αγγεία του ματιού, με τις αρτηρίες να παρουσιάζουν σκλήρυνση (γίνονται δύσκαμπτες) και να «μπερδεύονται» με τις υποκείμενες φλέβες. Η πολύ μεγάλη υπέρταση μπορεί να προκαλέσει ρήξη και αιμορραγία στα αγγεία του ματιού. Στα αρχικά τους στάδια, τα προβλήματα αυτά δεν επηρεάζουν την όραση.

Οι οφθαλμίατροι μπορεί να εντοπίσουν τέτοιου είδους προβλήματα σε οποιονδήποτε έχει περάσει την ηλικία των 30 ετών.

Εγκεφαλικό επεισόδιο
Η αιμορραγία ή η θρόμβωση σε μια αρτηρία του εγκεφάλου προκαλεί εγκεφαλικό επεισόδιο, το οποίο μπορεί να ανιχνευθεί με εξέταση του οπτικού πεδίου. Η αιφνίδια απώλεια της όρασης στο ένα ή και στα δύο μάτια ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη εγκεφαλικού. Η εξέταση του οπτικού πεδίου αποκαλύπτει ποιο τμήμα της όρασης έχει υποστεί βλάβη, συσχετίζοντάς την συνήθως με το τμήμα του εγκεφάλου στο οποίο έχει εκδηλωθεί το εγκεφαλικό.

Σκλήρυνση κατά πλάκας
Είναι μία χρόνια, νευρολογική, αυτοάνοση ασθένεια στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλο, νωτιαίο μυελό) και καταστρέφει το «περίβλημα» των νευρικών ινών (λέγεται μυελίνη ουσία). Το διακοπτόμενο θόλωμα της όρασης ή η διακοπτόμενη απώλειά της είναι ύποπτες ενδείξεις για σκλήρυνση κατά πλάκας, που οφείλονται στο ότι η νόσος προσβάλλει το οπτικό νεύρο και προκαλεί προβλήματα στις οφθαλμικές κινήσεις και απώλεια της όρασης.

Λύκος και ρευματοειδής αρθρίτιδα
Και αυτά είναι αυτοάνοσα νοσήματα, δηλαδή οφείλονται σε δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος που επιτίθεται και καταστρέφει ιστούς του σώματος. Και οι δύο παθήσεις μπορεί να προκαλέσουν ξηροφθαλμία, καθώς και φλεγμονή στον σκληρό χιτώνα του ματιού (επισκληρίτιδα).

Σαρκοείδωση
Είναι μία ασθένεια που προσβάλλει τους πνεύμονες, τον εγκέφαλο, τις αρθρώσεις και τα μάτια. Προκαλεί κοκκιώματα και η αιτιολογία της είναι άγνωστη. Τα κοκκιώματα είναι μικροσκοπικές συσσωρεύσεις κυττάρων που μοιάζουν με κόκκους άμμου ή ζάχαρης και μπορεί να αυξηθούν σε μέγεθος ή να αθροιστούν πολλές μαζί σε ένα όργανο, προκαλώντας διάφορα συμπτώματα.

Η σαρκοείδωση μπορεί να προκαλέσει στα μάτια την επονομαζόμενη ιριδοκυκλίτιδα – μια διαταραχή που αφορά την ίριδα και χαρακτηρίζεται από ερεθισμό, πόνο και θολή όραση.

AIDS
Προκαλείται από ιό ο οποίος καταστρέφει την άμυνα του οργανισμού στις λοιμώξεις. Το ΑΙDS μπορεί να προκαλέσει οφθαλμικές φλεγμονές, αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς και όγκους στα βλέφαρα.

Info
Στον οφθαλμίατρο πρέπει να πηγαίνουμε για τσεκ απ μία φορά τον χρόνο, εκτός κι αν ο γιατρός μας έχει συστήσει συχνότερες επισκέψεις για ιατρικούς λόγους.