Καλοτυχία από τον τόπο σου

Σ όλη την Ελλάδα την περίοδο των εορτών αναβιώνουν έθιμα με ρίζες πανάρχαιες.

Έθιμα που κρατούν ζωντανή την παράδοση, φέρνουν την οικογένεια πιο κοντά και σμίγουν κοινωνίες.
Τα περισσότερα από αυτά είναι μικρές δοξασίες για μακροημέρευση και τύχη αγαθή:

*    Θεσσαλία.
Το καλόπιασμα της βρύσης.
Στα χωριά της Θεσσαλίας, ακόμη και σήμερα, οι κοπέλες πηγαίνουν στην πιο κοντινή κρήνη για να κλέψουν το αμίλητο νερό της (το λένε έτσι, γιατί δεν βγάζουν μιλιά σε όλη τη διαδρομή). Για να το πάρουν, δωροδοκούν τη βρύση με βούτυρο, μέλι, καρύδια και ό τι καλούδια καλλιεργούν στον κήπο τους, για να έρθουν στο σπίτι τους όλα τα καλά του Θεού με την ίδια αφθονία που κυλά και το νερό.
Όποια κοπέλα πηγαίνει πρώτη στη βρύση, αυτή θα είναι και η πιο τυχερή. Όλες, όμως, επιστρέφουν στο σπίτι αμίλητες, για να πιάσει η ευχή, και με το νερό της βρύσης ραντίζουν παντού για καλοτυχία. Κρατούν σε μια μικρή ποσότητα όλο το χρόνο κάπου σαν φυλακτό.

*    Καρδίτσα.
Θυμίαμα στο τζάκι.
Σε πολλά χωριά στο νομό Καρδίτσας, το βράδυ της προπαραμονής των Χριστουγέννων, ρίχνουν θυμίαμα στο τζάκι και στις καπνοδόχους για να μην πλησιάσει ο αρχηγός των καλικάντζαρων που βγαίνει αυτήν την ημέρα. Το ίδιο γίνεται και την επομένη ημέρα, καθώς έρχονται και οι υπόλοιποι καλικάντζαροι, αλλά και για να είναι το σπίτι τυχερό και καθαρό από τα κακά πνεύματα και την αρνητική ενέργεια.

*   ΄Αρτα.
Οι δάδες της χαράς.
Στα χωριά της Άρτας, οι άνθρωποι λένε τα "χρόνια πολλά", πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι κρατώντας ένα κλαδί από πουρνάρι ή άλλο ξερό κλαδί αναμμένο.
Έτσι, γεμίζουν χαρούμενες φωτιές τα σοκάκια και οι πλαγιές και έτσι μεταφέρεται το χαρμόσυνο νέο. Το έθιμο είναι επηρεασμένο, λέει, από τους μάγους που, αναζητώντας τη φάτνη, άναβαν ξερά χόρτα για να φωτίζουν στο δρόμο.

*    Ιωάννινα.
Δάφνη, η τυχερή.
Στα γύρω χωριά των Ιωαννίνων δεν πηγαίνουν στα σπίτια με κλαδιά, όπως στην Άρτα, αλλά με μια χούφτα από φύλλα δάφνης, τα οποία ρίχνουν στη φωτιά του τζακιού και εύχονται:
"Αρνιά, κατσίκια, νύφες και γαμπρούς!" Τα φύλλα της δάφνης τριζοβολούν στη φωτιά και πετούν σπίθες. Όσο πιο πολλές είναι αυτές τόσο περισσότερη η τύχη.

*    Μεκεδονία.
Το χριστόξυλο.
Στα χωριά της Βόρειας Ελλάδας, ο κάθε νοικοκύρης έχει την ευθύνη κάθε χρόνο, λίγο πριν από τις γιορτές, να βρει το πιο όμορφο, το πιο γερό, το πιο χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά. Το ξύλο δηλαδή που θα γίνει το "χριστόξυλο", για να καεί στο τζάκι κατά τη διάρκεια των εορτών. Η στάχτη του φυλάσσεται όλο το χρόνο στο σπίτι για φυλαχτό και σκορπίζεται για ευφορία στα χωράφια. Βασικό είναι, πριν μπει το τυχερό ξύλο στο τζάκι, το σπίτι πρέπει να έχει αεριστεί και καθαριστεί. Παλιά μάλιστα, με αυτήν την στάχτη, την αθρακιά, όπως τη λένε, πρόβλεπαν τα μελλούμενα.

*    Δράμα.
Οι κεφάτοι Μωμόγεροι.
Οι πρωταγωνιστές ου εθίμου αυτού φορούν τομάρια ζώων - κυρίως τράγων - και έχουν τη μορφή γερόντων. Κάνουν βόλτες με το που θα πέσει το σκοτάδι στα χωριά της Δράμας σε όλη τη διάρκεια των εορτών, προσδοκώντας τύχη για την ένα χρονιά.
Παρά τη φαινομενικά άσχημη εικόνα τους, τριγυρνούν, πίνουν κρασί, τραγουδούν στίχους καλοτυχίας και περιμένουν τους κατοίκους να τους κεράσουν γλυκά και ζεστά κρασιά.
Ανάλογα έθιμα θα απαντώνται και στην Κοζάνη, στην Καστοριά και σε πολλές άλλες γειτονιές της Μακεδονίας. Αλλά, κυρίως τα συναντάμε στα χωριά Πλατανιά και Σιταγροί του νομού Δράμας και έχουν τις ρίζες τους στους Πόντιους πρόσφυγες.

*    Πελοπόννησος.
Το λειτουργημένο ρόδι.
Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, ο αρχηγός της οικογένειας - ο πατέρας συνήθως - πηγαίνει στην εκκλησία έχοντας μαζί του ένα ρόδι, για να το λειτουργήσει. Επιστρέφοντας στο σπίτι, δεν μπαίνει απλώς μέσα, αλλά φωνάζει να του ανοίξουν, και μάλιστα όλη η οικογένεια συγκεντρωμένη. Περνώντας το κατώφλι, σπάει με δύναμη το ρόδι για να πάνε όλοι οι σπόροι του παντού. Οι πιο παραδοσιακοί λένε και την ευχή:
Με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσα σπυριά έχει το ρόδι, τόσες λίρες να χει η τσέπη μας όλη τη χρονιά". Όσο πιο ζωηροί και κόκκινοι είναι οι σπόροι του ροδιού τόσο πιο καλή και τυχερή θα είναι η χρονιά για την οικογένεια.
Το ίδιο έθιμο συναντάται σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

* Η καλή χέρα.
Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, οι παππούδες αλλά και οι στενοί συγγενείς δίνουν στα παιδιά "την καλή χέρα" ή τον "μποναμά", κάποιο χρηματικό ποσό. Έθιμο που διατηρείται και σήμερα στην Πελοπόννησο και σε πάρα πολλές περιοχές της Ελλάδας.

*    Θάσος.
Το σπόρδισμα των φύλλων.
Ανήμερα των Χριστουγέννων, όλα τα μέλη της οικογένειας κάθονται γύρω από το αναμμένο τζάκι, μαζεύουν τη στάχτη και ρίχνουν φύλλα ελιάς πάνω στα καρβουνιασμένα ξύλα, λέγοντας ταυτόχρονα τις ευχές τους και πιστεύοντας πως αυτές έτσι θα πραγματοποιηθούν.

*    Ηράκλειο.
Για γλυκά χρονιά.
Οι Ηρακλιώτες καταναλώνουν ανήμερα την Πρωτοχρονιά όση μπουγάτσα αντέχει το στομάχι τους, θέλοντας να είναι γλυκιά η χρονιά.
Μάλιστα, οι πάγκοι για τη διανομή της στήνονται σε όλους τους δρόμους από την Παραμονή.

*    Στερεά Ελλάδα.
Αλλά και στη Στερεά Ελλάδα, οι νοικοκυρές, με το που μπαίνει ο νέος χρόνος, για τον ίδιο λόγο, ταΐζουν με μια κουταλιά μέλι όλα τα μέλη της οικογένειάς τους.
Φωτεινή Σίμου.