Ελληνικές παροιμίες

• Εάλω η πόλις.
  • Κυριεύθηκε η πόλη. Έπεσε η πόλη. Η απελπισμένη κραυγή που αντήχησε στην Κωνσταντινούπολη, όταν οι ορδές του Μωάμεθ ορμούσαν μέσα στην πόλη από την εκπορθημένη Κερκόπορτα).
  • Λέγεται (μεταφορικά) για κάτι που χάθηκε άδοξα.
• Εάν το άλας μωρανθή.
  • Δηλαδή, αν λείψουν οι λίγοι και οι εκλεκτοί.
• Έβαλε την ουρά στα σκέλια.
  • Λέγεται όταν κάποιος είναι θρασύδειλος.
• Έβαλαν το λύκο να φυλάει τα πρόβατα.
• Έβγαλε κι η Ελευσίνα στάρι.
• Εβάλλει ο κλέφταν τη φωνή να φοβηθεί π' έχασε. (Ποντιακή)
  • Παρόμοια με «φωνάζει ο κλέφτης ν' ακούσει ο νοικοκύρης».
• Έβγα έξω και πομπέψου, έμπα μέσα και πορέψου.
• Έγινε λαγός.
• Εγκάριξεν ο γάιδαρος κι είπε "άχερος".
• Εγύρεψεν ο εφτωχόν, και 'δώκεν για τη ψην ατ'. (Ποντιακή)
• Εγώ βαφτίζω και μυρώνω, άρα ζήσει, άρα δε ζήσει.
• Εγώ καλά παντρεύτηκα κι ας κλαίει όποιος με πήρε.
• Εγώ μιλάω, γαϊδούρια κλάνουνε.
• Εγώ τα λέω, εγώ τ' ακούω.
  • Εγώ μιλάω, εγώ τ' ακούω.
• Εγώ το λέω του σκύλου μου κι ο σκύλος στην ουρά του.
• Εδώ γαμούν αρσενικούς και συ γυρεύεις νύφη; (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
• Εδώ καράβια χάνονται... βαρκούλες αρμενίζουν!
• Εδώ ο κόσμος καίγεται και το μουνί χτενίζεται. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
  • Εδώ ο κόσμος χάνεται και το μουνί ξυρίζεται. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
    • Εδώ το χωριό καίγεται κι οι πουτάνες λούζονται. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
• Εδώ σε θέλω κάβουρα, να περπατάς στα κάρβουνα.
  • Εδώ σε θέλω κάβουρα, πώς περπατάν στα κάρβουνα;
• Εἰ μὴ Ἀλέξανδρος ἤμην, Διογένης ἂν ἤμην.
  • Αν δεν ήμουν ο Αλέξανδρος, θα 'θελα να 'μουν ο Διογένης. Φράση που λέγεται πως είπε ο Μ. Αλέξανδρος αφού συνάντησε τον Διογένη τον Κυνικό.
• Είδα κι είδα, γύφτο παπά δεν είδα.
• Είδαν σο φτωχό βολόνι. (Ποντιακή)
• Είδες χιόνι στο βουνί, βάλε χέρι στο μουνί. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
• Είδε ο τρελός το μεθυσμένο και φοβήθηκε.
  • Είδε ο τρελός το μεθυσμένο κι έφυγε.
• Είδε το Χριστό φαντάρο.
• Είναι για το γάιδαρο καβάλα.
• Είναι πιο πολλές οι μέρες απ΄τα λουκάνικα.
• Είναι πολλοί οι μπαρμπέρηδες για του σπανού τα γένια.
• Είπα και ελάλησα, αμαρτίαν ουκ έχω.
  • Η φράση χρησιμοποιείται με την έννοια: εγώ ξεκαθάρισα από πριν τη θέση μου, προειδοποίησα για τη στάση μου - τώρα δεν έχω καμιά ευθύνη για ό,τι έγινε ή ό,τι θα γίνει.
• Είπαν του τρελού να χέσει, κι εκείνος ξεκωλώθηκε. (σκωπτικό-χιουμοριστικό, εκφράζει υπερβολή)
  • (Παραλλαγές):
  • Είπαν τον ζουρλόν να χέσει, εκάθησε κ' εξεκωλώθη.
  • Είπαν της γριάς να χέσει, κι αυτή ξεκωλιάστηκε.
  • Είπανε ενός να κλάσει και χέστηκε.
• Είπε να πάει κι ο εβραίος στο παζάρι, κι ήτανε μέρα Σάββατο.
• Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα.
• Εἷς ἐμοὶ τρισμύριοι, ἐὰν ἄριστος ἦν.
  • Ένας ικανός για μένα ισοδυναμεί με 30.000 άλλους (το είπε ο Ηράκλειτος, για να τιμήσει τον άνθρωπο με δυνατή προσωπικότητα).
• Εἷς οἰωνὸς ἄριστος, ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης.
  • Ενας είναι ο καλύτερος οιωνός, να υπερασπιζόμαστε την πατρίδα. Tη φράση είπε ο ‘Εκτορας στον Πολυδάμαντα. (Πβ.Ιλ.Μ'243)
• Εις τον Καιάδα.
  • Στη φράση «ρίχνω κάτι εις τον καιάδα» (σαν άχρηστο ή επιζήμιο).
  • Καιάδας, βάραθρο στη Σπάρτη, όπου οι Σπαρτιάτες έριχναν τους κακούργους και τους προδότες.
• Εις υγείαν του κορόιδου.
• Εί χολώ παροικήσει και σύ υποσκάζειν μαθήσει.
  • Αν κατοικήσεις κοντά σε κουτσό κι εσύ θα μάθεις να κουτσαίνεις. Παροιμία για την επίδραση των κακών συναναστροφών, ανάλογη με την παροιμία: Ομιλίαι κακαί φθείρουσι ήθη χρηστά.
• Έκαμα τον γάιδαρο κι ετσούλωσε τ' αυτιά του κι επήρε το σαμάρι του και πήγε στην κυρά του.
• Έκανε κι η μύγα κώλο κι έχεσε τον κόσμο όλο. (σκωπτικό-χιουμοριστικό, εννοεί την αχαριστία)
  • Έκανε κι η ψείρα κώλο κι έχεσε τον κόσμο όλο. (σκωπτικό-χιουμοριστικό, εννοεί την αχαριστία)
• Έκαστος εφ' ω ετάχθη.
  • Καθένας για εκείνο, για το οποίο είναι προορισμένος. Π.χ. δεν είμαστε όλοι ικανοί γι' αυτό. Έκαστος εφ' ω ετάχθη.
• Εκατό ξυλιές στον ξένο κώλο λίγες είναι.
• Έκαψα την καλύβα μου να μη με τρων' οι ψύλλοι.
• Εκεί που βγάζεις το ψωμί σου, μη βάζεις το πουλί σου.
• Εκεί που είσαι ήμουνα, κι εδώ που είμαι θα 'ρθεις (ή θα φτάσεις).
• Εκεί που κρεμούσαν οι κλέφτες τ' άρματα, κρεμούν οι γύφτοι τα νταούλια.
• Εκεί που σ' αγαπούν να μην πολυπηγαίνεις, γιατί αν τύχει και σε βαρεθούν δε θα' χεις τί να γένεις.
• Έκλασε η νύφη, σχόλασε ο γάμος.
• Εκυλίεν το πιθάρ' και εύρεν το πώμαν. (Ποντιακή)
  • Παρόμοια με την «κύλισε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι».
• Έλα παππού μου να σου δείξω πού τό 'χει η γιαγιά μου.
  • Έλα παππού να σου δείξω τ' αμπελοχώραφά σου.
• Έλα μουνί στον τόπο σου και ρέστα μη γυρεύεις.
• Έλλαξεν η χήνα κι εφόρησεν πάλι εκείνα. (Ποντιακή)
• Έλληνες αεί παίδες.
  • Περίφημη φράση που είπε Αιγύπτιος ιερέας στον Σόλωνα για να τονίσει την αιώνια νεότητα του ελληνικού πνεύματος. (Πλάτ. 22β)
• Έμαθα γδυτός και ντρέπομαι ντυμένος.
• Έμαθε να βελονιάζει και γαμεί το μάστορή του.
• Εμακρύναν οι ποδιές σου, σκεπαστήκαν οι πομπές σου.
• Εμείς οι βλάχοι όπως λάχει.
• Εμείς ψωμί δεν έχουμε κι η γάτα πίτα σέρνει.
• Εμορφιάδα σο σκουτέλι 'κι εμπαίνει. (Ποντιακή)
• Εμπήκ' ο λύκος στο μαντρί, αλί που 'χε το ένα. (Αρκαδία)
• Ένα βόλι γυρίζει στράτευμα.
• Ένα κι ένα κάνουν δύο.
• Ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα.
• Ένα το 'χει η Μαριορή, το στεγνώνει το φορεί.
• Ένας κούκκος μοναχά, την άνοιξη δεν φέρνει.
  • Ένας κούκκος δεν φέρνει την άνοιξη.
• Ἓν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα.
• Ἐν οἴνῳ αλήθεια.
  • (ο ποιητής Ἀλκαῖος).
• Εν στόματι ρομφαίας ή μαχαίρας.
  • Π.χ. Τους αιχμαλώτους τους πέρασαν όλους εν στόματι ρομφαίας, δηλ. τους έσφαξαν.
• Εν τη παλάνη και ούτω βοήσωμεν.
  • Δηλ. πρώτα θα καταβληθεί η αμοιβή (ή το αντίτιμο) και έπειτα θα προσφερθεί η εργασία ή θα δοθεί το πράγμα που αγοράστηκε.
• Εν τούτω νίκα.
  • Με αυτό το σημείο να νικάς. Η συμβολική φράση που παρουσιάστηκε στον ουρανό μαζί με το σημείο του σταυρού στον Μ. Κωνσταντίνο πριν από τη συγκρουσή του με τον Μαξέντιο (312 μ.Χ.).
• Ενός κακού μύρια έπονται.
• Εξ οικείων τα βέλη.
  • Οι επιθέσεις προέρχονται από οικεία πρόσωπα.
• Εξ όνυχος τον λέοντα.
  • Λέγεται όταν θέλουμε να τονίσουμε ότι από κάποια μικρή ένδειξη μπορεί να διαφανεί ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου.
• Επανάληψις, μήτηρ μαθήσεως.
  • Επανάληψις, μήτηρ πάσης μαθήσεως.
• Ἐπεὶ δ' οὖν πάντες ὅσοι τε περιπολοῦσιν φανερῶς καὶ ὅσοι φαίνονται καθ' ὅσον ἂν ἐθέλωσιν θεοὶ γένεσιν ἔσχον, λέγει πρὸς αὐτοὺς ὁ τόδε τὸ πᾶν γεννήσας τάδε. (Πλάτων, Τιμαίος)
• Έπιασε τον πάπα απ'τ'αρχίδια.
• Επιμενίδειος ύπνος.
  • Λέγεται για ύπνο πολύωρο και μακάριο. Η φράση προέρχεται από τον αρχαίο Κρητικό σοφό Επιμενίδη, που λέγεται πως κοιμήθηκε 57 χρόνια.
• Επί ξύλου κρεμάμενος.
  • (μεταφορικά) αδέκαρος, σε άθλια κατάσταση. Συχνή φράση στην Ακολουθία των Παθών του Χριστού.
• Επί ξυρού ακμής.
  • Στην κόψη του ξυραφιού.
• Έρμα μαντριά γιομάτα λύκους.
• Ερως ανίκατε μάχαν.
  • Έρωτα ανίκητε στη μάχη (Σοφοκλής, Αντιγόνη, στ.781).
• Εσένα, κόρη, λέει το, εσύ, νύφη, άκου το. (Ποντιακή)
• Έτερος εξ' ετέρου σοφός.
  • Ο καθένας γίνεται σοφός από τον άλλο (φράση του Βακχυλίδη).
• Εύκαιρ' τσουβάλ', σ'ο ποδάρ κι στεκ' (ποντιακό).
• Εύρηκα! Εύρηκα!
  • Το βρήκα! Το βρήκα! (φράση του Αρχιμήδη, όταν ανακάλυψε το νόμο της άνωσης).
• Έφτασε ο κόμπος στο χτένι.
  • Έφτασε το αβγό στον κώλο.
• Έφτασε ο τρυγητής, ξαπόστασε ο δραγάτης.
• Έχασε τ' αυγά και τα καλάθια.
  • Έχασε τ' αυγά και τα πασχάλια.
• Έχε καθάριο πρόσωπο, για τους κακούς γειτόνους.
• Έχε τα πόδια σου ζεστά, την κεφαλή σου κρύα, τον στόμαχόν σου ελαφρύ, γιατρού δεν θα 'χεις χρεία.
• Έχει ο Θεός!
• Έχει ο καιρός γυρίσματα, κι ο χρόνος εβδομάδες.
• Έχεις καλά παιδία τα κροσία τί να φτας; Κι έχεις κακά παιδία, πάλι τί να φτας ατά. (Ποντιακή)
• Έχεις γρόσσα; έχεις γλώσσα.
• Έχεις λιλιά, έχεις λαλιά.
• Έχεις παράδες; Σου κάνουν τεμενάδες.
• Έχουσι γνώσιν οι φύλακες.
  • Λέγεται συνήθως, όταν κάποιος θέλει να τονίσει ότι έχει πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα ή όλες τις επιβαλλόμενες προφυλάξεις.
• Έχω ράμματα για τη γούνα σου.
• Εως της συντελείας του αιώνος.
  • Αιώνια.

Ειδε η γάτα το μουνί της και το πέρασε πληγή