Η "γερασμένη" Μητρόπολη και τα σχέδια για νέο ναό

Εδώ και χρόνια η Αθήνα έχει μείνει χωρίς μητροπολιτικό ναό και είναι άγνωστο για πόσο καιρό ακόμα θα διατηρηθούν οι σκαλωσιές!
Το 2002 ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος εξέφρασε την επιθυμία, αντί του παλιού, τραυματισμένου μητροπολιτικού ναού των Αθηνών, να κατασκευασθεί νέος, μεγαλύτερος , με σύγχρονη αρχιτεκτονική και κατασκευή.
Και ως χώρος κατασκευής υπεδείχθη η περιοχή
Ριζάρη, αλλά μετά, λόγω αντιδράσεων, δεν υπήρξε συνέχεια κι έτσι άρχισε η επιδιόρθωση και ανακαίνιση του παλιού..
Εδώ και χρόνια, η Αθήνα είναι χωρίς μητροπολιτικό ναό, ενώ άγνωστο παραμένει για πόσο καιρό ακόμα...
Η αρχική ιδέα.
Σκέψεις σαν του Χριστόδουλου (που δεν υλοποιήθηκαν) απασχολούσαν πριν από 170 χρόνια τους Αθηναίους, που σχεδίαζαν την κατασκευή ναού στην πλατεία Όθωνος (σημερινή Ομονοίας), για να εκπληρώσουν το μεγάλο τάμα των αγωνιστών της Επαναστάσεως του 1821, δηλαδή "να κτισθεί ο Ναός του Σωτήρος ως εθνικόν τω όντι μνημείον, εκφράζον την προς τον Ύψιστον ευγνωμοσύνην του Έθνους"
Η ιδέα των επαναστατών έμεινε στα χαρτιά, όπως και το 1970, όταν ο δικτάτωρ Παπαδόπουλος ανακίνησε το θέμα κατασκευής του ναού στα Τουρκοβούνια...
Επί 'Οθωνος, το 1838, εκπονήθηκαν τα αρχικά σχέδια και ο ίδιος ο βασιλεύς απηύθυνε έκκληση προς τους πλούσιους Έλληνες της διασποράς να συνεισφέρουν για την ανέγερση του ναού.
Ο έρανος απέφερε λίγα χρήματα και η κυβέρνηση ζήτησε από τον δήμο να αγοράσει το παραπλεύρως του Οφθαλμιατρείου οικόπεδο μέχρι την οδό Ομήρου (3 δρχ, τον πήχη) και να κτιστεί εκεί τη Μητρόπολη Αθηνών σε σχέδια του Θεόφιλου Χάνσεν.
Το δημοτικό συμβούλιο, όμως, απέκρουσε την πρόταση, διότι θεώρησε ότι η περιοχή ήταν απόκεντρος και ερημική, και στη θέση αυτή κτίσθηκε μετά η Μητρόπολη των Καθολικών.
Το 1842 τροποποιήθηκε το Σχέδιο Πόλεως και ορίσθηκε νέος χώρος στο σύμπλεγμα της παλιάς πόλεως, όπου βρίσκονταν τα ερειπωμένα κτίρια της Μητρόπολης των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Τότε γκρεμίστηκαν κτίρια που βρίσκονταν μέσα στα τείχη,πλην της εκκλησίας της Γοργοεπηκόου, που μετονομάστηκε, μετά την έξωση του Όθωνα, σε Άγιο Ελευθέριο.
Τα σχέδια του Χάνσεν.
Για τον μητροπολιτικό ναό επιστρατεύθηκε και πάλι ο Χάνσεν.
Συνέταξε νέα σχέδια, ενώ ο Όθων διέθεσε στον δήμο Αθηναίων όλο το ποσό του εράνου για το Ναό του Σωτήρος κι ένα σημαντικό χρηματικό ποσό που έδωσε ο πατέρας του, Λουδοβίκος.
Ο θεμέλιος λίθος της Μητρόπολης τέθηκε ανήμερα των Χριστουγέννων του 1842, επ ονόματι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Το έργο προχώρησε μέχρι τα παράθυρα, οπότε διακόπηκαν οι εργασίες, αφού εξαντλήθηκαν τα χρήματα.
Τον Γενάρη του 1846 άρχισαν νέοι έρανοι, εκποίηση εκκλησιαστικών οικοπέδων, ενώ με νέο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό προχώρησε το έργο σε σχέδια του Δημητρίου Ζέζου, αφού ο Χάνσεν έφυγε οριστικά από την Ελλάδα.
Και τα νέα χρήματα, όμως, εξαντλήθηκαν και το έργο έμεινε στη μέση.
Το 1857 πεθαίνει ο Ζέζος και ο δήμος αναθέτει στον Φραγκίσκο Μπουλανζέ το αρχιτεκτονικό μέρος του έργου και στον Παναγιώτη Κάλκο την εκτέλεση, με χρήματα νέων εράνων...
Το καλοκαίρι του 1859 ο δήμος προκηρύσσει διαγωνισμούς, έναν για την αγιογράφηση του ναού κατά τον βυζαντινό ρυθμό που ανέλαβε ο ζωγράφος Σπυρίδων Γιαλλινάς με τον Βαυαρό ζωγράφο Αλέξανδρο Μαξιμιλιανό Ζάιτς και άλλο για την κοσμηματογραφία που ανέλαβε ο Σμυρνιός ζωγράφος Κωνσταντίνος Φανέλλης.
Τα γλυπτά αρχιτεκτονικά, κιονόκρανα και άμβωνες, καθώς και τη λάρνακα του Πατριάρχου Γρηγορίου εκτέλεσε ο γλύπτης Γεώργιος Φυτάλης.
Εγκαινιάστηκε το 1862.
Τα εγκαίνια της Μητρόπολης έγιναν τον Μάιο του 1862 και δαπανήθηκαν συνολικά 650.000 δραχμές (400.000 από εκποίηση εκκλησιαστικών οικοπέδων, 80.000 διέθεσε ο δήμος Αθηναίων, 20.000 ο Όθων, 10.000 ο Γεώργιος Σίνας, 86.000 ο υιός Σίμων Σίνας και τα υπόλοιπα από εράνους).
Στα περίπου 150 έτη ζωής, η Μητρόπολη υπέστη ρωγμές από τον σεισμό του Φεβρουαρίου 1981 και μία επίθεση με βόμβες Μολότωφ αναρχικών, το 1998.
t.kontogiannidis@realnews.gr