Τραγούδια για το φεγγάρι!

Η παρουσία της Σελήνης στο νυχτερινό ουρανό πραγματικά δεν έχει αντίζηλο.

Εκτός από τις μυθολογικές ιστορίες της αρχαίας Ελλάδας, το φεγγάρι έχει μια ιδιαίτερη θέση και στη σύγχρονη ποίηση, όπως και στους στίχους πολλών σύγχρονων τραγουδιών.
Η ελληνική δισκογραφία είναι, άλλωστε, γεμάτη με αναφορές στο γειτονικό μας δορυφόρο.

Όπως γράφει χαρακτηριστικά η Γιώτα Συκκά:
"Από το "Φεγγαράκι μου λαμπρό", το τραγουδάκι που λέγαμε παιδιά, μέχρι το δημώδες "Το φεγγάρι κάνει βόλτα στης αγάπης μου την πόρτα" και τις σημερινές αναφορές στο ίδιο θέμα, το ελληνικό τραγούδι έχει αποδείξει πολλές φορές ότι ξέρει να...σεληνιάζεται πολύ μελωδικά, άλλοτε γιατί ταίριαζε και αποτελούσε τη λέξη - κλειδί που έλειπε από το στίχο, κι άλλοτε καταγράφοντας τη διάθεση της στιγμής του δημιουργού που το έγραψε"
Κάνοντας μνεία ορισμένων μόνο τραγουδιών για το φεγγάρι, αναφέρεται επίσης και στις πιο γνωστές μελωδίες στις οποίες περιλαμβάνονται το
"Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι" του Μάνου Χατζηδάκι και το "Χάρτινο το φεγγαράκι" του Νίκου Γκάτσου.
Στη "Μικρή Ραλλού" ο Μάνος Χατζηδάκις μας τραγουδάει προειδοποιώντας μας ότι:
"Ζηλεύει το φεγγάρι και στέλνει απ τα βουνά
το μαύρο καβαλάρη που μας κυβερνά"
ενώ στα "Παιδιά κάτω στον κάμπο" απευθύνεται στο φεγγάρι καλώντας το:

"Ελα κόρη της Σελήνηςκόρη του Αυγερινούνα χαρίσεις στα παιδιά μας
λίγα χάδια του ουρανού"

Ακόμη και οι Κατσιμιχαίοι στο "Νύχτωσε νύχτα νύχτωσε" που με τόσο λυρικό τρόπο τραγουδούν, αναφέρονται στη "μαργαριταρένια μου φεγγαρολουσμένη", προσωποίηση βγαλμένη λες από ποίημα του Ουράνη.
΄Αλλες πάλι φορές η Σελήνη αναφέρεται παρεμπιπτόντως στους στίχους του τραγουδιού, όπως σ εκείνο του Γιάννη Θεοδωράκη, που μελοποίησε ο αδελφός του Μίκης Θεοδωράκης:
"Το φεγγάρι αρμενίζειστων ματιών σου την πηγή"
ενώ με τον ίδιο τρόπο αναφέρεται και ο Νίκος Γκάτσος στο:"Φύτεψα στην πόρτα σου χορτάρι
να χεις ίσκιο και δροσιά
κι ήρθα πριν αλλάξει το φεγγάρι
να σου φέρω ζεστασιά"

Μια άλλη συλλογή τραγουδιών του Νίκου Γκάτσου που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης έχει τίτλο "Θαλασσινά Φεγγάρια" και κυκλοφόρησε με ερμηνευτές τη Βίκυ Μοσχολιού και τον Γρηγόρη Μπιθικώτση για πρώτη φορά την ίδια ημέρα που επιβλήθηκε η δικτατορία των συνταγματαρχών, στις 21 Απριλίου 1967.Φυσικά, ένα μήνα αργότερα απαγορεύτηκε κι αυτό μαζί με όλο το άλλο έργο του δημοφιλούς συνθέτη. Μελοποιημένο, επίσης από τον Θεοδωράκη, είναι το ποίημα του Μάνου Ελευθερίου
"Έχεις μάτια το φεγγάρι" ερμηνευμένο από τον αξέχαστο Γρ. Μπιθικώτση:"Έχεις μάτια το φεγγάρι
κι είναι η νύχτα σπιτικό σου
απ αυτά που μου χεις πάρει
τίποτα δεν είν δικό σου".
Πολλές φορές επίσης και οι πανέμορφες κρητικές μαντινάδες που αναφέρονται, με το δικό τους απαράμιλλο τρόπο, στο φεγγάρι:
"Απόψε αργά φεγγάρι μου σ έχω αγγαρεμένοφίλε πιστέ του έρωτα και κοσμογυρισμένο","Φεγγάρι μου χαμήλωσε δε θέλω να μας δούνε
μάτια που μας ζηλεύουνε κι όλα στη φόρα βγούνε",
"Με το φεγγάρι σου πεψα παραγγελιά κερά μου
όσο το συντομότερο να ξαναρθείς κοντά μου",
"Φεγγάρι σύρε φέρε τη την πρώτη μου αγάπη
και πες της πως της συγχωρώ τα πρωτινά τση λάθη",
"Γιάντα φεγγάρι μου αργείς να βγεις να σεργιανίσεις
μπας δεις και την αγάπη μου πίσω να τη γυρίσεις",
"Στη γέμιση του φεγγαριού θα ρθω να σ ανταμώσω
γιατί με τρώει η έγνοια σου και δεν θα ξημερώσω",
"Μέσα στον κύκλο το λαμπρό του φεγγαριού το βράδυ
τη μέρα που εσμίξαμε θα γράψω για σημάδι",
"Τη νύχτα έχω μάρτυρα, τ άστρα και το φεγγάρι
που είπες απ τα χέρια μου άλλος δεν θα σε πάρει"

Θα μου επιτρέψετε, όμως να παραθέσω εδώ και τα πρώτα "στιχάκια" όπως τα αποκαλούσε ο ίδιος, ενός χασάπικου που έγραψε ο Μάρκος Βαμβακάρης για το φεγγάρι:
"Χιλιάδες χρόνια στα ψηλά
συντρόφους έχεις τ άστρα
απόφευγε τηνε τη γη γιατί
είναι ξελογιάστρα.Ποτέ μη θες, φεγγάρι μου,
ανθρώπους να γνωρίσεις
γιατί τα βάσανα της γης
κι εσύ θα τ αποχτήσεις.
Ανθρώπου μάτι μη σε δει
φεγγάρι μου να ζήσεις
γιατί αν είσαι λαμπερό
χωρίς να θες θα σβήσεις...",
Αλλά και η ξένη δισκογραφία είναι κι αυτή γεμάτη με παρόμοιες αναφορές.
Όπως γράφει σχετικά ο Ηλίας Μαγκλίνης "...από τότε που ο Γκλεν Μίλερ ηχογράφησε το 1939 στη Νέα Υόρκη το ονειρικό "Moonlight Serenade"...η συγκεκριμένη μελωδία παραπέμπει σε μια σχεδόν στερεοτυπική εικόνα τού τι σήμαινε να είναι κανείς ερωτευμένος ή ρομαντικός στην Αμερική της ταραγμένης κατά τα άλλα, δεκαετίας του ' 40 (..), ενώ στις αρχές της δεκαετίας του ΄60 ο Σαμ Κουκ ερμηνεύει με ευαισθησία ακόμη ένα γνωστό τραγούδι, το "Moolight in Vermont", κλασική μπαλάντα που ερμήνευσε με το γνωστό, δικό του τρόπο ο Σινάτρα...

" Το 1960 η άλλη μεγάλη τραγουδίστρια της τζαζ, η δαιμόνια Ελα Φιτζέραλντ θα τραγουδήσει ζωντανά, "απογειώντάς" το , το "Fly me to the Moon" και, βεβαίως, το "Blue Moon", τραγούδια που την ίδια περίοδο θα ερμηνεύσει και ο "αδηφάγος" Σινάτρα. Το 1962 θα προστεθεί ακόμη ένα μεγάλο "φεγγαρίσιο" τραγούδι του συνθέτη Χένρι Μαντσίνι, το "Moon River", με ερμηνευτή τον Αντι Ουίλιαμς (που πρωτοακούστηκε στην ταινία "Πρόγευμα στο Τίφανις")".

Αναφερόμενος στα "ροκ φεγγάρια", ο Γιάννης Κολοβός μας λέει πως η Σελήνη "θαρρείς πως υπάρχει εκεί ψηλά μόνο και μόνο για να εμπνέει τους ποιητές και τους μουσικούς, οι οποίοι σε ένα κρεσέντο λυρισμού αφήνουν το αχνό τους φως να πλημμυρίσει την καρδιά τους... Αυτόν ακριβώς το λυρισμό, γεμάτο από ερωτικό στοιχείο μπορούμε να τον συναντήσουμε σε τραγούδια σαν το "Child of the Moon" των θρυλικών Rolling Stones, το "Moonchild" του Ιρλανδού Ρόρι Γκάλαχερ, το "Moonlight Drive" των Doors, το "Moodance" του Βαν Μόρισον.. Η Σελήνη ως άστρο μυστηρίου θα εμφανιστεί πάλι στο άλμπουμ "Bad Moon Rising" των Νεουορκέζων Sonic Youth, στο επικό τραγούδι "The Whole of the Moon" των Waterboys, ενώ ο πολιτικοποιημένος Μανού Τσάο θα τραγουδήσει "Dia Luna - Dia Pena" και ο Τζόνι Μίτσελ θα υμνήσει τον Μπετόβεν στο "Judgment of the Moon and the Stars" '

Θα ήθελα, όμως, να κλείσω αυτό το σύντομο σημείωμα με δύο αγαπημένα μου τραγούδια. Το πρώτο από τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, που αν κι έχει γράψει εκατοντάδες πανέμορφα μελοποιημένα ποιήματα, για μένα τουλάχιστον ένα κρατάει γερά τα σκήπτρα της "Οδού Αριστοτέλους"
"....βγάζανε τα δίκοχα οι παλιοί φαντάροι
γέμιζ' η πλατεία από παιδιά
κι ήταν ένα πράσινο, πράσινο φεγγάρι
να σου μαχαιρώνει την καρδιά".
Ενώ το δεύτερο, από τον Μάνο Λοΐζο, δίνει στο φεγγάρι έναν άλλο, πιο ρεαλιστικό, χρωματισμό:
"...και θα΄ν΄το ωραίο πρόσωπό σου
κι απ το φεγγάρι πιο χλομό"

Διον.Σιμόπουλος Δντής Ευγενίδειου Πλανηταρίου