Το φιλί, βαρόμετρο του έρωτα

O αισθησιασμός του γαλλικού φιλιού

Ελάχιστες φωτογραφίες ερωτικού περιεχομένου, όσο «τολμηρές» κι αν είναι, μεταδίδουν τόσον ερωτισμό και τόσο αισθησιακή ατμόσφαιρα όσο εκείνη η περίφημη ασπρόμαυρη φωτογραφία στο Παρίσι του Μεσοπολέμου ενός ερωτευμένου ζευγαριού που φιλιέται καθώς περπατάει στη μέση του δρόμου.
Το «French kiss», όπως καθιερώθηκε να ονομάζονται τα γεμάτα πάθος φιλιά των ερωτευμένων στο στόμα, ενέπνευσε εκατοντάδες σκηνοθέτες -του Χόλιγουντ ιδιαίτερα-, οι οποίοι με τη σειρά τους «έπλασαν» -και εξακολουθούν να πλάθουν- αμέτρητες στιγμές φιλιών διάσημων κινηματογραφικών ζευγαριών που συγκίνησαν μέχρι δακρύων εκατομμύρια θεατές.
Τι είναι αυτή η φαινομενικά τόσο απλή πράξη του αγγίγματος των χειλιών μεταξύ δύο ερωτευμένων ανθρώπων και γιατί μας συγκινεί (με όλη τη σημασία της λέξης) τόσο πολύ είτε την απολαμβάνουμε οι ίδιοι είτε γινόμαστε θεατές της; Τι είναι αυτό που κάνει το φιλί να είναι μια πράξη τόσο ιδιαίτερη και τόσο σημαντική στον έρωτα;

Το «όργιο» του θηλασμού
Ας ξεκινήσουμε από το όργανο με το οποίο πραγματοποιείται το φιλί, το στόμα, τα εξωτερικά χείλη δηλαδή και το εσωτερικό του στόματος με τη γλώσσα: το κατεξοχήν όργανο που είμαστε αναγκασμένοι από τις πρώτες στιγμές της ζωής μας να μάθουμε να χρησιμοποιούμε για να τραφούμε και να ζήσουμε, αλλά και το πρώτο μέρος του σώματός μας με το οποίο αντλούμε ευχαρίστηση και απόλαυση. Τότε που το βασανιστικό αίσθημα της πείνας ανακουφιζόταν από την τροφή που γέμιζε το στόμα και την ταυτόχρονη αίσθηση της ζεστής σωματικής επαφής με τη μητέρα. Κανένας ψυχολόγος δεν έχει περιγράψει πιο ποιητικά το θηλασμό και τις προεκτάσεις του στον ανθρώπινο ψυχισμό από τον D. Winnicott: «... η σχέση του βρέφους με τη μητέρα κατά το “όργιο” του θηλασμού είναι ιδιαίτερα έντονη... περίπλοκη, γιατί περιλαμβάνει τη διέγερση της αναμονής, την εμπειρία της δραστηριότητας κατά το θηλασμό, την αίσθηση της ευχαρίστησης και την ανακούφιση από την ένταση των ενστίκτων που φέρνει η ικανοποίηση. Σε μεγαλύτερη ηλικία... όταν το άτομο θα δοκιμάζει τα σεξουαλικά αισθήματα, αυτά θα του θυμίζουν εκείνα του θηλασμού... Σε έναν ικανοποιητικό θηλασμό, το γεγονός ότι το βρέφος “παίρνει” από ένα μέρος του σώματος της μητέρας αποτελεί το πρότυπο για όλα τα είδη της εμπειρίας στα οποία συμμετέχουν τα ένστικτα».

Το φιλί επιτρέπει την ελευθερία!
Φαίνεται, λοιπόν, πως το φιλί, αυτή η στοματική απόλαυση που δεν αποσκοπεί στη λήψη τροφής, μας συνδέει κάθε φορά -υποσυνείδητα- με αυτή την πρώτη εμπειρία της ικανοποίησης πρωταρχικών ενστίκτων σε συνδυασμό με βαθιά και τρυφερή ανθρώπινη επαφή. Κι αν δεν ρέει γάλα, αυτό το «σύμβολο της αγάπης, της φροντίδας και της αποδοχής» κατά τον E. Fromm, αυτό δεν κάνει το φιλί να υστερεί, γιατί εδώ υπάρχουν δύο που δίνουν και παίρνουν ο ένας από τον άλλον. Μάλιστα, το φιλί, αντίθετα από την καθαυτό πράξη της σεξουαλικής διείσδυσης («coitus»), όπου οι ρόλοι είναι καθορισμένοι, επιτρέπει αμέτρητα «παιχνίδια», καθώς οδηγεί τον άνδρα και τη γυναίκα να εναλλάσσονται στον παθητικό και τον ενεργητικό ρόλο, τη μια στιγμή να δέχονται και την άλλη να προσφέρουν. Κάθε στόμα, λοιπόν, λαίμαργο ή εκλεπτυσμένο, παμφάγο ή gourmet, μπορεί να μετατραπεί μέσα από το φιλί σε τροφή για κάποιον άλλον. Όταν τα χείλη ενώνονται και οι αναπνοές αναμειγνύονται, οι αισθήσεις αρχίζουν να ξυπνούν, το σώμα και το πνεύμα διεγείρονται. Τι συμβαίνει όταν δυο άνθρωποι φιλιούνται;

Φέρνει κοντά τις ψυχές
Περισσότερο από κάθε άλλη ερωτική πράξη, με το φιλί «αγγίζουμε» την πιο βαθιά προσωπική πλευρά του άλλου. Ανακαλύπτουμε πώς δίνεται, αν μπορεί να αφεθεί, αν είναι «σφιγμένος» ή αν μπορεί να βάλει συναίσθημα σε αυτό που κάνει. Από την άλλη, για μας τους ίδιους, όταν δεν νιώθουμε καλά φιλώντας τον άλλον, καταλαβαίνουμε ότι κάτι μέσα μας αντιστέκεται σε αυτή την τόσο βαθιά προσέγγιση, ενώ όταν νιώθουμε καλά, αισθανόμαστε ότι ερχόμαστε πολύ κοντά του, ότι μεταξύ μας δημιουργείται ζεστασιά. Το φιλί απαιτεί τόσο συναισθηματικό δόσιμο, ώστε είναι αναγκαίο συστατικό για τη δημιουργία αυτής της ιδιαίτερης οικειότητας που χαρακτηρίζει την εντελώς ιδιωτική σφαίρα της σχέσης του ερωτευμένου ζευγαριού. Άλλωστε, δεν είναι άνευ σημασίας το ότι το στόμα βρίσκεται στο κεφάλι, στο πρόσωπο, εκεί όπου βρίσκεται το κέντρο της πνευματικής μας λειτουργίας, κι έτσι φιλώντας είναι σαν να πλησιάζονται περισσότερο οι ψυχές παρά τα σώματα.

Καλό φιλί, καλό σεξ;
Τα φιλιά δεν εκφράζουν μόνο συναισθήματα, εκφράζουν και επιθυμία και αισθησιασμό. Με το φιλί διεγείρονται οι ερωτογενείς ζώνες που υπάρχουν στις στοματικές μεμβράνες. Όταν, λοιπόν, απολαμβάνουμε τα φιλιά κάποιου, σημαίνει ότι «ταιριάζουν οι χημείες μας», όπως ακριβώς μπορεί να μας αρέσει και να μας ελκύει η -ανεπαίσθητη- μυρωδιά που αναδίδει το δέρμα ενός ανθρώπου. Έτσι, μπορεί τα φιλιά του να μας φαίνονται υπέροχα επειδή μας ξυπνούν την επιθυμία, αλλά βέβαια δεν λένε απολύτως τίποτα -αντίθετα με ό,τι συνήθως εικάζεται- για το κατά πόσο καλό θα είναι το σεξ μαζί του ή για το αν π.χ. έχει προβλήματα στύσης ή πρόωρης εκσπερμάτισης. Αυτό σημαίνει ότι πρόκειται για παραμύθι η πεποίθηση ότι όταν π.χ. ένας άνδρας φιλάει καλά, είναι και καλός εραστής. Από την άλλη, βέβαια, όταν δεν μας αρέσει να φιλιόμαστε με κάποιον, υπάρχουν πολλές πιθανότητες να μην μας αρέσει και το σεξ με τον άνθρωπο αυτόν, ίσως γιατί οι αισθήσεις μας μας προειδοποιούν ότι κάτι δεν πάει καλά με «τις χημείες μας». Στο φιλί γεύεσαι το σάλιο του άλλου, κάτι που κανένας άνθρωπος δεν κάνει οικειοθελώς όταν δεν αισθάνεται δυνατή έλξη για τον άλλον.

Τι αποκαλύπτει ένα φιλί
Καθώς παίζει το ρόλο «διεγερτικού», αλλά και ένδειξης επιθυμίας για τον άλλον και επιπλέον εκφράζει τρυφερότητα και οικειότητα, το φιλί είναι ενδεικτικό της καλής κατάστασης, της «υγείας» ενός ζευγαριού. Και αντίστροφα, όταν υπάρχουν σοβαρά προβλήματα στη σχέση, το πρώτο πράγμα που αρχίζει ο ένας να βρίσκει απωθητικό στον άλλον δεν είναι τόσο το σώμα όσο το στόμα του και τα φιλιά. Πράγματι, πολλά ζευγάρια που δεν τα πάνε καλά, που έχουν απομακρυνθεί και χάσει την οικειότητά τους, συχνά συνεχίζουν να έχουν σεξουαλική επαφή από συνήθεια, με έναν κάπως μηχανιστικό, αυτοματοποιημένο τρόπο, ενώ το φιλί, που απαιτεί συναισθηματική επαφή, γίνεται πιο δύσκολη υπόθεση. «Μπορώ να κάνω έρωτα με τη γυναίκα μου όταν δεν νιώθω πολλή επιθυμία, όταν είμαι ψυχραμένος μαζί της ή όταν είμαι κάπως στον κόσμο μου και με απασχολούν άλλα πράγματα, όμως μου είναι αδύνατο να τη φιλήσω έντονα στο στόμα, αυτό δεν μου βγαίνει. Για να φιληθούμε, πρέπει να νιώθουμε πραγματικά οικεία και τρυφερά ο ένας με τον άλλον, δεν είναι αστεία υπόθεση! Γι’ αυτό και δεν μπορώ να την κοροϊδέψω, ούτε αυτή εμένα. Όταν δεν φιλιόμαστε, ξέρουμε και οι δύο ότι κάτι τρέχει...», λέει ο Νίκος περιγράφοντας τις ερωτικές διακυμάνσεις του γάμου του. Έτσι, όταν σε ένα ζευγάρι ο ένας αρχίζει να μη θέλει πια τα χυμώδη ερωτικά φιλιά του άλλου, τότε αυτό μπορεί να είναι ένα σημάδι που απαιτεί επαγρύπνηση. Ίσως σημαίνει ότι πρέπει να ενδιαφερθούμε ξανά περισσότερο για τη σχέση μας.

Η πιο έντονη διέγερση
Φαίνεται, λοιπόν, πως δεν είναι χωρίς λόγο όλη αυτή η συγκίνηση για τα φιλιά, αλλά και όλη η αγωνία και η ταραχή των εφήβων (και των παιδιών ενίοτε) για το πώς θα είναι και αν θα καταφέρουν να ανταποκριθούν στο πρώτο τους φιλί. Πρόκειται για μια πράξη μύησης που σηματοδοτεί την έναρξη της σεξουαλικής ζωής, έστω και αν η «συνέχεια» αργήσει πολύ να λάβει χώρα. Όμως, αφού περάσουμε στην ενήλικη ζωή και αφήσουμε πίσω μας τους αγωνιώδεις εφηβικούς πειραματισμούς, τα φιλιά μάς συγκινούν εξίσου, όπως έδειξε μια έρευνα που έγινε πριν μερικά χρόνια στη Γαλλία: Μία στις δύο γυναίκες «ψηφίζουν» ένα χυμώδες φιλί ως το καλύτερο μέσο για να διεγερθεί η επιθυμία. Πιο πολύ από οποιαδήποτε άλλη επαφή, αυτή των χειλιών μάς αγγίζει ως τα πιο βαθιά σημεία του ψυχισμού μας, μας κάνει να ανοιγόμαστε στον άλλον, γκρεμίζει τοίχους και γεφυρώνει αποστάσεις. Γι’ αυτό και οι επαγγελματίες του έρωτα, οι πόρνες, δεν φιλούν τους πελάτες τους, διατηρώντας έτσι ένα τελευταίο «τείχος», που προστατεύει τη βαθιά ιδιωτική τους σφαίρα. Μπορεί να «κατακτήσεις» το σώμα ενός άλλου ανθρώπου, όμως, αν δεν καταφέρεις να αποσπάσεις τα φιλιά του, δεν τον έχεις κατακτήσει πραγματικά, ούτε έχεις βάλει γερές βάσεις για να χτίσεις μια πραγματικά κοντινή και ζεστή ερωτική σχέση μαζί του.

Τι είναι ένα φιλί;
Το φιλί είναι πιο ερωτική και πιο προσωπική υπόθεση από το σεξ αυτό καθαυτό. Το χαρακτηρίζει όμως και κάτι ακόμη: Ενώ το σεξ μπορεί να γίνεται «υγιεινιστικά» και με χίλιες προφυλάξεις, το φιλί δεν μπορεί να είναι παρά αυτό που είναι, αλλιώς δεν είναι φιλί. Για να το πούμε με αριθμούς, ένα φιλί είναι: 9 mg νερού, 700 mg αλμπουμίνης, 1,7 mg λίπους, 0,4 mg αλάτων και 100 mg οργανικών ουσιών που μεταφέρονται από στόμα σε στόμα. Είναι, λοιπόν, ένας στυγνός «μεταφορέας» μικροβίων; Χωρίς αμφιβολία, μόνο που, όπως ισχυρίζεται με χιούμορ ένας αμερικανός γιατρός, ένα αληθινό φιλί προκαλεί τόση θερμότητα που καταστρέφει αμέσως όλα τα μικρόβια.